SUBSTANTIA GRISEA TELENCEPHALI
Nuclei basales – duże skupiska istoty szarej leżące w głębi półkuli mózgu.
Istota szara (substantia grisea) tworzy:
1)
Oddzielone są przez pasmo istoty białej (substantia alba)
- torebkę wewnętrzną (substantia alba).
2) corpus striatum
- nucleus caudatus
- nucleus lentiformis
3) claustrum
4) corpus amygdaloideum
NUCLEUS CAUDATUS
NUCLEUS LENTIFORMIS
W ścianie komory bocznej
- między wyściółką a torebką wewnętrzną
W głębi półkuli mózgu.
pow.
§ komorowa
§ torebkowa
§ przyśrodkowa
- zrasta się z torebką wewn.
§ boczna
- oddzielona od kory wyspy przez:
torebkę zewn., przedmurze, torebkę ostatnią
§ dolna
- krzyżuje ją pęczek włókien spoidła przedniego wcinający się od dołu w jądro soczewkowate, tworząc tzw. kanał Gratioleta
poł.
- wpukla się do rogu przedniego kom. bocznej
- w odc. tylno-górnym zrasta się z torebką wew.
- w odc. przednio-dolnym łączy się z boczną częścią jądra soczewkowatego (= skorupą)
- leży w dolnej ścianie części środkowej komory bocznej:
>>> od str. przyśr: między wzgórzem i prążkiem krańcowym
>>> od str. bocznej: między promienistością ciała modzelowatego i pęczkiem podspidłowym
- od dołu przylega do niego: cz. nadsoczewkowa torebki wewnętrznej
- ogranicza od góry i z boku róg dolny komory bocznej
- od jądra soczewkowatego oddziela go część za- i podsoczewkowa torebki wewn.
- z przodu koniec ogona łączy się z ciałem migdałowatym
GŁOWA BLADA (globus pallidus)
- oddzielona od skorupy przez blaszkę rdzenną boczną,
- blaszka rdzenna przyśrodkowa dzieli ją na:
>>> cz. przyśr. i boczną
- leży z boku od blaszki rdzennej bocznej
- w cz. przedniej zrasta się z głową jądra ogoniastego, wspólnie z nią przylegając do istoty dziurkowanej przedniej
- ku tyłowi jest oddzielona od jądra ogoniastego włóknami torebki wewn. (jedynie miejscami istnieją krótkie listewki i blaszki istoty szarej, przebijając torebkę wewnętrzną i łączące jądra ze sobą).
łączy się z istotą białą
(tworząc PĘTLĘ KONAROWĄ)
oraz z ciałem migdałowym
i luźno rozproszoną istotą bezimienną.
PRĄŻKOWIE (= jądro ogoniaste + skorupa)
GAŁKA BLADA
drogi doprowadzające
Włókna dochodzące z:
1/ wzgórza à wzgórzowo-prążkowiowe (tractus thalamostriatalis)
pocz.: >> jądra wzgórza, przede wszystkim
jądro środkowo-pośrodkowe
2/ kory mózgu à korowo-prążkowiowe (tractus corticostriatalis)
pocz.: >> znaczne obszary kory tworzące układ w którym każda część prążkowia jest podporządkowana określonym polom korowym (najwięcej włókien: z kory ruchowej)
3/ istoty czarnej (tractus nigrostriatalis)
- bogate w dopaminę,
- zniszczenie è spadek dopaminy w prążkowiu è np. w chorobie Parkinsona
Większość włókien rozpoczyna się w:
- prążkowiu
- jądrze niskowzgórzowym
drogi odprowadzające
Większość włókien podąża do:
- gałki bladej (tractus striatopallidalis)
- istoty czarnej
Biegną głównie do:
1/ wzgórza
(większość wychodzi z cz. przyśrodkowej gałki, a zmierza do
jądra brzusznego wzgórza, przedniego /i pośredniego/)
dokładny przebieg: cz. przyśr. gałki bladej, przebieg wzdłuż jej dolnej powierzchni, dalej włókna otaczają od dołu torebkę wewn. i przednią cz. odnogi mózgu w postaci pętli soczewkowej (ansa lenticularis). Część zaś włókien przebija torebkę wewn. i tworzy w polu H2 pęczek soczewkowy (fasciculus lenticularis). Oba rodzaje włókien łączą się ze sobą w polu H i zaginają się ku górze oraz do boku biegnąc pomiędzy dolną pow. wzgórza a warstwą niepewną, w polu H1, jako pęczek wzgórzowy (fasciculus thalmicus). Dochodzą głównie do jądra brzuszn. wzgórza, przedn. (i pośr.)
2/ jądra niskowzgórzowego
(z cz. bocznej gałki, przebijają torebkę wewn., tworzą pęczek niskowzgórzowy (fasciculus subthalmicus) zawierający także włókna biegnące w kierunku przeciwnym)
3/ śródmózgowia, zwykle do istoty czarnej (tractus pallidonigralis)
są to ściśle ze sobą połączone duże skupiska istoty szarej leżące w górnych piętrach mózgowia, głównie jądra podstawne.
- obejmuje następujące ośrodki:
· prążkowie
· gałka blada
· istota czarna
· jądro niskowzgórzowe
· jądro brzuszne przednie wzgórza
prążkowie – gałka blada – jądro brzuszne (i częściowo pośrednie) wzgórza – kora ruchowa – prążkowie
jądro niskowzgórzowe
Duże znaczenie mają też połączenia istoty czarnej kierujące się do prążkowia oraz do jądra brzusznego przedniego wzgórza. Wytworzona zostaje pętla neuronalna łącząca istotę czarną z prążkowiem.
Skutki uszkodzenia poszczególnych części układu pozapiramidowego:
1/ uszkodzenie prążkowia:
- ruchy pląsawicze: - szybkie, nieskoordynowane, nasilają się przy wykonywaniu ruchów dowolnych
- zwykle towarzyszy im obniżenie napięcia mięśni
- ruchy atetotyczne: - występują zwłaszcza u dzieci, dot. głownie palców i są stosunkowo powolne
- palce przybierają dziwaczne i sztuczne położenia
2/ zniszczenie jądra niskowzgórzowego
- hemibalizm: - gwałtowne, mimowolne ruchy głównie mm. proksymalnych części kończyn
i związanych z nimi mm. tułowia
3/ zmiany patologiczne w neuronach istoty czarnej
- drżenie spoczynkowe: - szybkie i rytmiczne
- widoczne często w chorobie Parkinsona
(tu stwierdza się też wzmożenie napięcia mięśni)
Yerba_Materka