Wykrywanie zw. org.pdf

101 POMYSŁÓW

W YKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W MATERIALE ORGANICZNYM

K RYSTYNA B ISKUP

DOŚWIADCZENIA I OBSERWACJE

WYKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

W MATERIALE ORGANICZNYM

Krystyna Biskup

Uwagi o realizacji

Reakcje charakterystyczne uczniowie powinni już znać z lekcji chemii. Jeżeli tak nie jest, należy przed

przystąpieniem do doświadczeń zademonstrować uczniom te reakcje lub je omówić na lekcjach chemii

lub biologii. Doświadczenia mają na celu wykrycie najważniejszych składników organicznych w bada-

nym materiale roślinnym. Węglowodany, białka, tłuszcze i witaminy wykrywamy za pomocą znanych

uczniom metod.

Uwaga

Szczególną uwagę zwrócić należy na ścisły związek, jaki zachodzi między omawianymi w tym punkcie

zagadnieniami a doświadczeniami z rozdziału: Układ pokarmowy, odżywianie. Do wykrywania poszcze-

gólnych związków wykorzystujemy świeży materiał roślinny, a także produkty spożywcze pochodzenia

roślinnego.

więcej na stronie internetowej http://www.mac.pl/

101 POMYSŁÓW

W YKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W MATERIALE ORGANICZNYM

K RYSTYNA B ISKUP

Doświadczenie 1

Badanie składu chemicznego węglowodanów

Uczniowie pracują indywidualnie, czas pracy około 8 minut.

Środki dydaktyczne: probówki, cukier, palnik, drewienko, zapałki.

• Ogrzewaj probówkę z odrobiną cukru (dwie szczypty) nad palnikiem. Obserwuj cukier i ścianki pro-

bówki.

• Sprawdź palność wydzielających się z probówki gazów, zbliżając zapalone drewienko do wylotu pro-

bówki.

• Uczniowie odpowiadają na pytania:

- Jakie palne gazy wydzielają się podczas ogrzewania probówki z cukrem?

- Wyjaśnij, korzystając z wyników doświadczenia, skąd pochodzi nazwa węglowodany?

Uwagi

To samo doświadczenie można powtórzyć z celulozą i skrobią.

Wyniki doświadczenia

Badane węglowodany barwią się początkowo na kolor brunatny. Na ściankach górnej części probówki

osadzają się kropelki wody. Z probówki ulatniają się brunatne, palne gazy.

Omówienie doświadczenia

Podczas długotrwałego ogrzewania węglowodany ulegają zwęgleniu, pozostaje czarny węgiel. Równo-

cześnie wydzielają się palne gazy: tlenek węgla i węglowodór. Na ściankach probówki skrapla się para

wodna. Węglowodany składają się z węgla, wodoru i tlenu. Przy czym stosunek liczby atomów tlenu do

atomów wodoru jest we wszystkich węglowodanach taki sam jak w wodzie (porównanie wzoru cukru

gronowego C 6 H 12 O 6 lub trzcinowego C 12 H 22 O 11 ). Stąd też pochodzi ich nazwa - węglowodany.

więcej na stronie internetowej http://www.mac.pl/

101 POMYSŁÓW

W YKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W MATERIALE ORGANICZNYM

K RYSTYNA B ISKUP

Doświadczenie 2

Otrzymywanie skrobi z surowych ziemniaków

Uczniowie pracują indywidualnie, czas pracy około 1 godziny.

Środki dydaktyczne: ziemniaki, tarka, lniana szmatka, zlewka, woda.

• Obierz ziemniaki i zetrzyj je na tarce.

• Zbierz otrzymaną papkę na lnianą szmatkę i dobrze wygniataj w zlewce z wodą.

• Zlewkę z wodą i przesączem odstaw na około 30 minut, po czym wylej ostrożnie wodę ze zlewki (wo-

dę zachowaj do następnych doświadczeń).

• Następnie wysusz skrobię (przez odparowanie) osadzoną na dnie zlewki.

• Zaobserwuj, jaka jest woda w zlewce podczas wygniatania papki ziemniaczanej, a jaka po odstaniu.

Wyniki doświadczenia

W czasie wygniatania papki ziemniaczanej woda ulega zmąceniu.

Po odstaniu się woda staje się ponownie przezroczysta.

Na dnie zlewki osadza się biały osad.

Omówienie doświadczenia

Podczas ucierania surowych ziemniaków na tarce niszczymy błony komórkowe, wskutek czego w czasie

wygniatania papki w wodzie wypłukaniu ulegają zmagazynowane w komórkach ziemniaków ziarna skro-

bi. Tworzą one początkowo zawiesinę, a następnie osadzają się na dnie zlewki.

więcej na stronie internetowej http://www.mac.pl/

101 POMYSŁÓW

W YKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W MATERIALE ORGANICZNYM

K RYSTYNA B ISKUP

Doświadczenie 3

Wykrywanie skrobi jodkiem potasu

Uczniowie pracują indywidualnie, czas pracy około 8 minut.

Środki dydaktyczne: skrobia, probówki, woda destylowana, palnik, płyn Lugola (roztwór jodu w jodku

potasu).

• Umieść dwie szczypty skrobi w probówce i dopełnij do połowy wodą destylowaną.

• Do drugiej probówki dodaj szczyptę skrobi i dopełnij do połowy wodą destylowaną i ogrzewaj nad

palnikiem, stale nią wstrząsając, aż do zagotowania się jej zawartości. Następnie zawartość probówki

należy schłodzić.

• Do obu probówek dolej kilka kropli płynu Lugola - roztworu jodu w jodku potasu i silnie wstrząsaj.

• Zaobserwuj, jak zabarwiła się skrobia w obu próbowkach.

• Wyjaśnij, jaki roztwór z wodą tworzy gotowana skrobia, a jaki surowa?

Skrobię można wykryć także w produktach spożywczych, np. w mące, ziemniakach oraz w częściach ro-

ślin. W tym celu skraplamy je rozcieńczonym roztworem jodku w jodu potasu. W podobny sposób wy-

krywamy także dekstrynę (składnik skrobi), która barwi się przy tym na kolor czerwonofioletowy.

Przygotowanie płynu Lugola - roztworu jodu w jodku potasu

W 10 ml wody destylowanej rozpuszczamy 0,5 g jodu metalicznego oraz 1 g jodku potasu. Otrzymany

roztwór rozcieńczamy 400 ml wody destylowanej i otrzymujemy płyn Lugola (taki sam skład ma jodyna

sprzedawana w aptekach).

Wyniki doświadczenia

Po dodaniu roztworu jodku w jodu potasu zarówno skrobia sucha jak i roztwór skrobi zabarwiły się na

kolor ciemnoniebieski, niebiesko-fioletowy.

Omówienie doświadczenia

Silnie rozcieńczony roztwór jodu w jodku potasu służy do wykrywania skrobi w fazie stałej i ciekłej. Z

roztworu jodu w jodku potasu jod jest absorbowany przez cząsteczki skrobi i dlatego pojawia się ciemno-

niebieskie zabarwienie.

więcej na stronie internetowej http://www.mac.pl/

101 POMYSŁÓW

W YKRYWANIE ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W MATERIALE ORGANICZNYM

K RYSTYNA B ISKUP

Doświadczenie 4

Wykrywanie cukru w materiale organicznym

Uczniowie pracują indywidualnie, czas pracy około 10 minut.

Środki dydaktyczne: probówki, woda destylowana, cukier gronowy, buraczany i słodowy, roztwór

Fehlinga I i II, palnik.

• Rozpuść w trzech probówkach, w kilku mililitrach wody destylowanej, po 50 g cukru: gronowego, bu-

raczanego, słodowego.

• W czwartej probówce zmieszaj ze sobą dwa roztwory: Fehlinga I i II. Następnie dolewaj po kilka kro-

pel tej mieszaniny do każdej probówki z cukrem.

• Następnie ogrzewaj ostrożnie probówki nad palnikiem.

• Zaobserwuj, co się stało w probówkach.

• Wyniki zapisz w tabeli. Jeżeli potrafisz, to spróbuj wyjaśnić ten proces. Jeżeli nie, poproś o pomoc na-

uczyciela chemii.

Numer

próbówki

Cukier

(g)

Wyniki

• Uczniowie odpowiadają na pytanie:

- Jaki rodzaj cukru wchodzi w skład cukru: gronowego, buraczanego, słodowego?

W ten sam sposób możemy wykryć cukier w miodzie, mleku i innych środkach spożywczych zawierają-

cych monosacharydy i dwusacharydy.

Wyniki doświadczenia

Numer

próbówki

Cukier

(50g)

Wyniki

Cukier gronowy (glukoza)

Ceglasty osad

Cukier buraczany (sacharoza) Nie ma żadnych zmian

Cukier słodowy (maltoza)

Ceglasty osad

więcej na stronie internetowej http://www.mac.pl/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: