1998'10.pdf

Pilot doświadczalny PZL Warszawa-Okęcie, Krzysztof Galus, wkołował Krukiem SP-PBW na pas, obrócił samolot pod

wiatr, dał pełną moc i po krótkim rozbiegu poderwał go w powietrze. Tak rozpoczęła się oficjalna prezentacja nowej

wersji Kruka napędzanej silnikiem Pratt & Whitney PT6A-34. Dzień wcześniej odbył się oblot techniczny.

U podstaw programu wymiany zespołu na-

pędowego Kruka stały wymagania rynkowe.

PHZ PEZETEL, eksportujące samoloty polskiej

produkcji, dobrze ulokowało 106 na rynku

Ameryki Południowej. Kłopotem były jednak:

nieznajomość w tym regionie czeskiego silni-

ka typu Walter oraz jego eksploatacyjne ogra-

niczenia, wynikające ze zbyt szybkiego trace-

nia mocy wraz ze wzrostem temperatury. To

wszystko doprowadziło do uruchomienia wspól-

nego programu Okęcia i PEZETEL-u. PZL War-

szawa-Okęcie wykonywały samolot, a ekspor-

ter finansował pozyskiwanie silnika, śmigła i

całego wyposażenia.

- W samolocie wprowadzono szereg zmian

- wyjaśnił inżynier Andrzej Frydrychewicz.

Przede wszystkim zmienione zostały maski

silnika i przeniesiony filtr powietrza. Dawne

owalne maski, osłaniające silnik Waltera, zo-

stały zastąpione okrągłymi. Znacznie zmieni-

ło to sylwetkę samolotu, ale co ważniejsze -

poprawiły się warunki pracy śmigła i zwięk-

szyła się jego sprawność. Filtr stał się frag-

mentem omaskowania, co poprawiło jego

sprawność i jednocześnie estetykę. Pojawiły

się też nowe rury wydechowe, owalne, które

zastąpiły poprzednio stosowane prostokąt-

ne. W kabinie wprowadzono liczne modyfika-

cje - cała tablica przyrządów jest nowa - popra-

wiające warunki pracy pilota. Jest też klimaty-

zator, niby drobiazg, ale w gorącym klimacie

niezastąpiony.

Nowego Kruka można było oglądać w Dę-

blinie, gdzie pojawił się na kilkanaście go-

dzin, w ramach przerwy w procesie certyfika-

cyjnym. W tej chwili badania trwają nadal i są

prowadzone w szybkim tempie. Do końca roku

powinno zostać uzyskane rozszerzenie cer-

tyfikatu. Umożliwi to produkcję i sprzedaż

wersji BT-34. A szanse na sukces są.

Poważną zaletą marketingową PZL-106BT-

34 jest popularność silnika i łatwy dostęp do

części zamiennych oraz punktów obsługowych

na całym niemal świecie. PHZ PEZETEL planu-

je sprzedaż minimum 5 samolotów rocznie. W

Argentynie zostało już zorganizowane centrum

obsługowe, co dobrze wpłynęło na pozycję

polskiej konstrukcji. Teraz kluczem do sukce-

su są pakiety finansowe jakie można zaofero-

wać kupującemu. Nowy silnik zwiększy cenę

Kruka. Ale mimo że samolot będzie kosztował

około 500 000 USD, nadal będzie konkuren-

cyjny, przede wszystkim wobec Air Tractora.

Prezes PHZ PEZETEL Andrzej Jesionek

jest optymistą. Uważa, że z pięcioletnim pa-

kietem kredytowym Kruk będzie się sprze-

dawał dobrze. Firma zdecydowanie będzie

inwestowała w Kruka i Dromadera, ponie-

waż oba te samoloty mają przed sobą do-

bre perspektywy sprzedaży na rynku połu-

dniowoamerykańskim. W obu przypadkach

należy się liczyć ze wzrostem produkcji, co

wynika z rosnącego zapotrzebowania. Rocz-

na sprzedaż samolotów rolniczych waha się

na poziomie 200 egzemplarzy i Polska ma

szanse na zwiększenie swego udziału w tym

rynku.

Historia lubi zataczać koła. Tak też się sta-

ło w przypadku nowej wersji Kruka. 22 czerw-

ca 1981 oblatany został prototyp Kruka napę-

dzany silnikiem PT6A. Oczywiście był to inny

Kruk, bo w wersji A. Czasy też były inne i do

obecnej wersji trzeba było dojść poprzez mo-

dyfikację z silnikiem Walter M.-601.

Krzysztof Galus (z lewej) przed lotem na Kruku / Zdjęcie: Ryszard Jaxa-Małachowski

DOKUMENTY DOKUMENTY DOKUMENTY

UCHWAŁA KRAJOWEJ RADY LOTNICTWA

Krajowa Rada Lotnictwa podczas XXVIII po-

siedzenia plenarnego w dniu 25 sierpnia

1998 w Warszawie wszechstronnie przedys-

kutowała sytuację przemysłu lotniczego oraz

stan faktyczny i potrzeby lotnictwa Sił Zbroj-

nych w zakresie wyposażenia go w sprzęt lot-

niczy.

Krajowa Rada Lotnictwa uważa, że w celu

rozwiązania obecnych problemów należy:

- jak najszybciej wprowadzić restrukturyza-

cję przemysłu lotniczego z uwzględnieniem

konsolidacji i prywatyzacji przedsiębiorstw

oraz współpracy i offsetu przy programie za-

kupu samolotu wielozadaniowego i transpor-

towego dla lotnictwa Sił Zbrojnych;

wilnego oraz przemysłu lotniczego. Dodać tu

należy, iż w ciągu 80-lecia istnienia nasze lot-

nictwo i przemysł lotniczy udowodniły wielo-

krotnie swą przodującą rolę w Siłach Zbroj-

nych i gospodarce narodowej.

Krajowa Rada Lotnictwa jest gotowa do

udzielania fachowego wsparcia i konsultacji

przy wszelkich działaniach władz związanych

z polskim lotnictwem.

Krajowa Rada Lotnictwa pragnie podkre-

ślić z całą mocą, że dalsze zmniejszanie po-

tencjału lotnictwa Sił Zbrojnych oraz ograni-

czanie istniejących obecnie mocy wytwórczych

przemysłu lotniczego działa przeciwko bez-

pieczeństwu państwa i polskiej gospodarce.

- bardziej zdecydowanie prowadzić strate-

giczne programy rządowe i prace rozwojowe;

- przyspieszyć decyzję o wyborze samolo-

tu wielozadaniowego i niezwłocznie podjąć de-

cyzję o wyborze samolotu transportowego;

- zwiększać systematycznie środki budże-

towe dla lotnictwa Sił Zbrojnych z uwzględnie-

niem niezbędnych zakupów w przemyśle kra-

jowym i utrzymania wysokiego poziomu prac

naukowo-badawczych.

Krajowa Rada Lotnictwa zwraca się z ape-

lem do najwyższych władz Rzeczypospolitej

- Prezydenta, Rządu, Sejmu i Senatu - o zatwier-

dzenie proponowanych resortowych progra-

mów dotyczących lotnictwa wojskowego i cy-

NAPĘD MODELU LIBERATOR A

czyli jeszcze raz o silnikach

ANDRZEJ ZIOBER

Oryginał wyposażony był w cztery silniki Pratt

& Whitney czternastocylindrowe (2x7 w układzie

podwójnej gwiazdy). W modelu są one widocz-

ne od przodu bez konieczności otwierania blach

obudowy. Producenci zestawów oferowanych w

skali 1:72 robią coś na kształt tych silników,

jako osobne elementy lub w zespoleniu z cylin-

drycznymi osłonami. Zarówno jedne, jak i dru-

gie, niezależnie od firmy je produkującej, to kosz-

marki, które nie powinny zadowolić nawet zwy-

kłego sklejacza zabawek. Nie chcąc oszpecać

modelu, trzeba więc, albo pobawić się w po-

prawki, albo zaopatrzyć w jakiś zestaw żywicz-

no-blaszany, np. czeskiej firmy Aires. W dobie

mody na blaszki, najprościej poskładać i poma-

lować, a następnie próbować umieścić we wła-

ściwym miejscu wspomniany wyrób Airesa. Jego

wierność względem oryginału pozostawia wpraw-

dzie wiele do życzenia, ale jak na skalę 1:72,

od biedy można go zaaprobować.

Modelarza bardziej wyczulonego na szcze-

góły będą jednak denerwowały takie mankamen-

ty, jak: płaskie w przekroju poprzecznym prze-

wody, nieprawidłowe ułożenie cylindrów w obrę-

bie korpusu silnika (otwory fabryczne do moco-

wania poszczególnych cylindrów ustawione są

jeden za drugim naprzemiennie, a powinny lek-

ko zachodzić za siebie, ożebrowanie cylindrów

tak delikatne, że w praktyce aż niewidoczne itp.).

To są niby mało ważne błędy, ale gdy ktoś chce

zrobić sobie Liberatora, tak by wyglądał jak żywy,

to już musi wykombinować coś, co nie da wni-

kliwemu sędziemu podstaw do wydziwiania.

Zanim ktoś rzuci się do pilników i modelar-

skich farbek - ostrzegam - wykonanie czterech

jednakowych silników z czternastoma cylindra-

mi każdy, jest zajęciem dla wyjątkowych mode-

larskich zapaleńców. Okolica każdego cylindra

obfituje w kilkanaście różnej grubości drucików

imitujących popychacze i przewody. Każdy taki

drucik, fantazyjnie powyginany, trzeba pomno-

żyć razy siedem, potem to razy dwa i na koniec

wszystko razy cztery. W sumie wychodzi duża

liczba z dwoma zerami! To, że nie wszystkie sil-

niki trzeba zrobić otwarte, na niewiele się zda-

je. Większość tej całej gmatwaniny widać dość

dobrze od przodu.

zrobione otwory w pierwszej osłonie silnika, trze-

ba je tylko - oczywiście - elegancko wypolero-

wać i gdzieniegdzie zaokrąglić, a następnie po-

wtórzyć w pozostałych trzech osłonach. Trak-

tujmy tę pracę, jako rozgrzewkę do ciągłego

powielania wszystkiego razy cztery.

Jak wspomniałem na wstępie, niektóre ze-

stawy fabryczne mają silniki zlane z obudową.

Musimy się pozbyć tego wypełnienia, by zrobić

miejsce na prawdziwy silnik. Ponieważ fabrycz-

ne imitacje cylindrów na nic się nie przydadzą,

można je spokojnie usunąć, używając grubego

frezu dentystycznego. Ewentualnie do wykorzy-

stania nadaje się część przednia (tam, gdzie w

prawdziwym silniku mieści się przekładnia śmi-

gła i układ sterowania katem nastawienia

łopat). Po usunięciu fabrycznego wnętrza nale-

ży sprawdzić rysunek układu połączeń poszcze-

gólnych blach tworzących osłony silnika. Ja aku-

rat miałem pecha i w moim modelu linie te były

rozmieszczone nieprawidłowo. Stworzyło to

dość kłopotliwą sytuację, bowiem jeśli osłona

ma wyglądać naturalnie, musi być bardzo cien-

ka. Linie podziału blach trzeba było więc zrobić

bardzo delikatnie, by po wybraniu nadmiaru pla-

styku z wnętrza cylindrycznej osłony, nie okaza-

ło się, że cały kształt zaczyna się rozsypywać

na poszczególne blachy.

Do równego poprowadzenia linii użyłem cien-

kiej blaszki mosiężnej odpowiednio dogiętej i

wyprofilowanej na osłonie. Same linie wyżłobi-

łem igłą krawiecką o starannie dobranym, bar-

dzo cieniutkim szpicu. Po wyrównaniu żyletką

Osłony

Pracę zaczynamy od wykonania blach osło-

nowych. Po sprawdzeniu wymiarów ze stosow-

nym fragmentem planu samolotu może się oka-

zać, że zarówno kształt, jak i wymiary plastyko-

wych części będą wymagały poprawek. Na pew-

no trzeba będzie inaczej wyprofilować obydwa

małe chwyty powietrza (nie znam zestawu, w

którym byłoby to dobrze zrobione). To mają być

prawdziwe dziury, nie zaś wgłębienia. Trzeba

więc te dziury wyciąć. Robimy to ostrym skalpe-

lem po uprzednim nawierceniu kilku otworków.

Kształt wlotom powietrza można z grubsza

nadać delikatnie operując frezem dentystycz-

nym, ale trzeba to zrobić z wyczuciem, by pozo-

stało jeszcze trochę materiału na docięcie no-

żykiem prawidłowych krawędzi. Gdy mamy już

Osłona silnika na etapie wycinania wlotów

powietrza

Zespoły części do wykonania silnika nawet w renomowanych zestawach fabrycznych wyglądają

topornie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: