2.doc

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA

39. Administracja ochrony przyrody.

Ustawa z dnia16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody ( art. 91 -100):

Organami w zakresie ochrony przyrody są:

  1)  minister właściwy do spraw środowiska;

  2)  wojewoda;

  3)  starosta;

  4)  wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

Ad. 1 Minister właściwy do spraw środowiska wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra.

Głównego Konserwatora Przyrody powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska.

Ad. 2 Wojewoda wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody.

Organami opiniodawczo-doradczymi w zakresie ochrony przyrody są:

  1)  Państwowa Rada Ochrony Przyrody, działająca przy ministrze właściwym do spraw środowiska;

  2)  wojewódzka rada ochrony przyrody, działająca przy wojewodzie;

  3)  rada naukowa parku narodowego, działająca przy dyrektorze parku narodowego;

  4)  rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych, działająca przy dyrektorze parku krajobrazowego lub dyrektorze zespołu parków krajobrazowych.

Ad.1 Członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody w liczbie 40 na kadencję trwającą 5 lat powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych.

2. Państwowa Rada Ochrony Przyrody wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępców oraz uchwala regulamin działania.

3. Do zadań Państwowej Rady Ochrony Przyrody należy w szczególności:

  1)  ocena realizacji ustawy;

  2)  opiniowanie strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody;

  3)  ocena realizacji krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej;

  4)  opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody;

  5)  przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody;

  6)  popularyzowanie ochrony przyrody.

4. Wydatki związane z działalnością Państwowej Rady Ochrony Przyrody są pokrywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw środowiska.

Ad.2 Członków wojewódzkiej rady ochrony przyrody w liczbie od 20 do 30 na kadencję trwającą 5 lat powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki, organizacji ekologicznych i Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz sejmiku województwa.

2. Wojewódzka rada ochrony przyrody wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępców oraz uchwala regulamin działania.

3. Do zadań wojewódzkiej rady ochrony przyrody należy w szczególności:

  1)  ocena realizacji zadań w zakresie ochrony przyrody;

  2)  opiniowanie projektów aktów prawnych w zakresie ochrony przyrody wydawanych przez wojewodę;

  3)  przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody;

4)     opiniowanie planów rozwoju i strategii wojewódzkich w zakresie ochrony przyrody.

Ad 3. Członków rady naukowej parku narodowego w liczbie od 10 do 20 na kadencję trwającą 5 lat powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz właściwych miejscowo samorządów wojewódzkich i samorządów gminnych.

2. Rada naukowa parku narodowego wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępcę oraz uchwala regulamin działania.

3. Do zadań rady naukowej parku narodowego należy w szczególności:

  1)  ocena stanu zasobów, tworów i składników przyrody;

  2)  opiniowanie projektu planu ochrony i zadań ochronnych;

  3)  ocena realizacji ustaleń planu ochrony, rocznych zadań ochronnych i skuteczności zabiegów ochronnych;

  4)  opiniowanie programów badawczych i naukowych w zakresie ochrony przyrody;

  5)  przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody i funkcjonowania parku narodowego.

4. Wydatki związane z działalnością rady naukowej parku narodowego są pokrywane z budżetu państwa, z części przeznaczonej na działalność parków narodowych.

Ad.4 Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych w liczbie od 10 do 20 na kadencję trwającą 5 lat powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz przedstawicieli właściwych miejscowo samorządów wojewódzkich, samorządów gminnych i organizacji gospodarczych.

2. Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych położonych na terenie kilku województw powołuje wojewoda tego województwa, na którego obszarze znajduje się największa część parku lub zespołu parków, w porozumieniu z pozostałymi wojewodami.

3. Rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępców oraz uchwala regulamin działania.

4. Do zadań rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych należy w szczególności:

  1)  ocena stanu zasobów, tworów i składników przyrody, wartości kulturowych oraz ustaleń programów ochrony przyrody;

  2)  opiniowanie projektu planu ochrony;

  3)  ocena realizacji ustaleń planu ochrony i innych zadań z zakresu ochrony przyrody;

  4)  opiniowanie i ocena realizacji projektów i programów działalności parku krajobrazowego lub zespołu parków krajobrazowych w zakresie ochrony przyrody, edukacji, turystyki i rekreacji.

40. Geneza ustawy handlu uprawnieniami do emisji.

Na Konferencji ONZ  „Środowisko i Rozwój” jaka odbyła się w Rio de Janeiro w dniach 3-14 czerwca 1992 roku przyjęta została i podpisana przez 153 państwa Konwencja w sprawie Zmian Klimatu. Konferencja były wynikiem licznych działań podejmowanych przez ONZ i jej agendy wśród których najważniejsze to: Konferencja Sztokholmska z 1972 roku, Wiedeńska Konwencja w sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej z 1985 roku, Uchwałę z 1989 w sprawie wdrażania Planu Przeciwdziałania Pustynnieniu, Protokół Montrealski w sprawie Substancji Naruszających Warstwę Ozonową, Deklarację ministerialną II Światowej Konferencji na temat Klimatu z roku 1990.

Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu został podpisany dnia 11 grudnia 1997r. podczas III Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej. Powodem jego opracowania było powszechne przekonanie, że Konwencja klimatyczna nie jest instrumentem wystarczającym do faktycznej ochrony klimatu (nie nakazywała np. ograniczonej emisji gazów cieplarnianych). Decyzja o podjęciu negocjacji nad Protokołem zapadła już w czasie I Konferencji ST 1995 stron w Berlinie w 1995 roku.

Szerzej patrz zagadnienie 66

Od 1 stycznia 2005 roku w całej Unii Europejskiej zaczęła obowiązywać Dyrektywa nr 2003/87/WE z 13 października 2003 roku, ustanawiająca system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i zmieniająca dyrektywę nr 96/61/WE. Dostosowując polskie prawo do prawa WE sejm RP uchwalił ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji.

Handel uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych to możliwość wspólnego wypełnienia limitu emisji, jaki został przyznany uczestnikom systemu. Gazy cieplarniane to Konwencja Klimatyczna i limity ustanowione dla poszczególnych krajów przez Protokół z Kioto. System handlu emisjami obejmuje jedynie część branż i instalacji odpowiedzialnych za emisję gazów cieplarnianych.

41. Mechanizmy handlu emisjami.

Celem handlu emisjami jest osiągnięcie redukcji emisji najmniejszym kosztem. Poprzez handel emisjami jedna strona zmniejsza swoje emisje i sprzedaje osiągnięte redukcje drugiej stronie, która potem wykorzystuje pozyskane redukcje do uzyskania swojego celu redukcyjnego. Oprócz obniżenia kosztów redukcji emisji, handel emisjami jest zachętą dla transferu technologii i inwestycji krajów rozwiniętych w krajach rozwijających się.

International Emissions Trading (IET) pozwala państwu uprzemysłowionemu, posiadającemu nadmiar jednostek emisji w związku z obniżeniem ich o więcej, niż to wynika ze zobowiązań, na ich sprzedaż innemu państwu wymienionemu w Aneksie I, które nie jest zdolne do wypełnienia swoich zobowiązań poprzez własną redukcję emisji.

42. Zbywalne prawa do emisji zanieczyszczeń.

(Kolorem niebieskim oznaczyłem znalezione w necie przystępne opracowanie tego punktu. Kolor czarny to opracowanie na podstawie podręcznika: Boć, Nowacki.)

Jednym z mechanizmów zaproponowanych przez protokół z Kioto jest tzw. handel emisjami. Ma on na celu osiągnięcie poprawy stanu środowiska poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń atmosfery gazami cieplarnianymi. Skuteczność tego instrumentu wiąże się z jego rynkowym charakterem, który potencjalnie zapewnia dostosowanie do wymogów ochrony środowiska najniższym społecznym kosztem.
Zgodnie z postulatami teorii ekonomii tworzy się rynek, którego brak był dotąd źródłem niekorzystnych efektów zewnętrznych.
Przedmiotem handlu na rynku są zbywalne prawa do emisji zanieczyszczeń (zwane także pozwoleniami, uprawnieniami, kwotami, kredytami redukcji emisji, certyfikatami emisyjnymi). Posiadacz takiego uprawnienia może z niego skorzystać i wyemitować określoną ilość zanieczyszczeń lub odsprzedać prawo do emisji innemu uczestnikowi rynku.
Handel na rynku odbywa się do momentu zrównania krańcowych kosztów redukcji emisji zanieczyszczeń. Uczestnicy rynku, których koszty redukcji są niskie prowadzą inwestycje i obniżają emisję poniżej poziomu wynikającego z posiadanych uprawnień emisyjnych, a uzyskaną w ten sposób nadwyżkę odsprzedają innym uczestnikom, których koszty redukcji są wyższe. Przedsiębiorstwa kupujące uprawnienia odnoszą korzyści, gdyż zwiększają wielkość swojej emisji (związanej np. ze zwiększeniem wielkości produkcji) ponosząc niższy koszt niż wynikający z konieczności prowadzenia działań nakierowanych na utrzymanie emisji na poziomie wyznaczonym przez dotychczasowe kwoty emisji. Jednocześnie koszty dodatkowej emisji są uwzględniane w rachunku ekonomicznym tych przedsiębiorstw oraz spełniona jest zasada zanieczyszczający płaci.

Postulat redukcji emisji realizowany jest poprzez stopniowe obniżanie całkowitego limitu emisji i stopniowe wycofywanie uprawnień z obrotu.
Zainicjowanie rynku wymaga określenia wielkości emisji oraz przydziału uprawnień do emisji. Wielkość emisji może być określona na podstawie przeciętnej emisji z ostatnich kilku lat (emisja historyczna), na podstawie aktualnej emisji, na podstawie prognozowanej emisji oraz w oparciu o emisję przypadającą na jednostkę produkcji lub zużytego paliwa. Przydział zbywalnych praw najczęściej odbywa się nieodpłatnie, ale możliwa jest również forma aukcji lub system mieszany.

Instrumenty te łączą w sobie elementy regulacji nakazowej( ustalanie w trybie administracyjnym maksymalnie dopuszczalnych, globalnych wielkości strumieni zanieczyszczeń emitowanych na danym terenie w danym czasie) z elementami oddziaływania ekonomicznego ( rynkowy mechanizm alokacji zezwoleń na emisję zanieczyszczeń) Ogólny poziom emisji określonego rodzaju zanieczyszczeń w określonym czasie jest wyznaczany w trybie administracyjnym Przygotowywane i udostępniane zainteresowanym zezwolenia na emisję opiewają łącznie na taka właśnie ilość zanieczyszczeń. Natomiast alokacji zezwoleń dokonuje się według reguł rynkowych. Oczekuje się, że firmy będą poszukiwać tańszych niż zezwolenia sposobów zmniejszenia emisji takich jak inwestowanie w czystsze technologie, zakładanie urządzeń oczyszczających.

Koszty nabycia zezwolenia na emisję jest formą internalizacji kosztów zewnętrznych, czyli przywracania równości kosztów prywatnych ze społecznymi. Internalizacja kosztów emisji nie pozostaje bez wpływu na globalną wielkość emisji. Globalnych limitów zanieczyszczeń nie można by było wprowadzić do modelu kar i opłat, gdyż nie dałoby się wtedy sensownie rozwiązać podziału uprawnień do emisji między ubiegających się o nie.

W 2003 roku UE podjęła dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą program handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze wspólnoty. Dyrektywa kreuje rynkowe mechanizmy skłaniające przedsiębiorców do redukcji emisji dwutlenku węgla. A prawo do emitowania tego gazu traktowane jako dobro zbywalne o określonej wartości materialnej staje się przedmiotem transakcji rynkowych. W celu dostosowania polskiego prawa do prawa unijnego sejm RP wydał ustawę z dnia 22 grudnia 2004 o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych. Ustawa kreuje rynek handlu uprawnieniami do emisji gazów od 1 stycznia 2005r. Akty wykonawcze wykluczają małe huty i elektrownie z handlu uprawnieniami. W ogólnym ujęciu ustawa określa zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, którego celem jest ograniczenie tych emisji w sposób opłacalny i ekonomicznie efektywny.

System handlu uprawnieniami nie dotyczy emisji wszystkich gazów. Na razie obejmuje handel pozwoleniami do emisji dwutlenku węgla. System jest układem składającym się ze wspólnotowego systemu handlu i krajowego systemu handlu. Krajowy plan alokacji i uprawnień do emisji jest zatwierdzany przez Komisję Europejską. Zgodnie z regulacjami UE każde objęte planem przedsiębiorstwo dostanie taką ilość uprawnień, która wielkościowo jest mu niezbędną do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo podejmując działania ograniczające emisje będzie mieć prawo zbycia nadwyżki uprawnień, na wolym rynku.

43. Obszar jako kategoria prawa ochrony środowiska.

„Obszar” może wystąpić w przepisach POŚ w dwóch kontekstach:

1) jako terytorium, które podlega ochronie,

2) jako terytorium, które jest zanieczyszczone,

Istotą obszaru specjalnego jest to, że na takim obszarze obowiązuje inny reżim prawny niż reżim powszechny. Reżim powszechny jest modyfikowany na potrzeby tego obszaru.

Ad.1 Reżim powszechny zostaje zastąpiony normami, które mają za cel ochronę danego obszaru przed zanieczyszczeniem.

Ad. 2 Reżim specjalny jest budowany ze względu na uciążliwości( szkodliwe dla środowiska wpływy, które pochodzą z takiego obszaru) z powodu, że są tam niedotrzymywanie normy zanieczyszczenia środowiska.

Kiedyś używano bardzo powszechnie określenia „strefy ochronne”. Rodzaje stref ochronnych:

1) tworzone wokół obszarów cennych przyrodniczo w celu ich ochrony np. otuliny parków narodowych ( dzisiaj takie rozumienie zawiera obszarom z pkt 1)

2) tworzone wokół obszarów „źródeł zanieczyszczeń” (dzisiaj takie rozumienie zawiera obszar z pkt 2 )

Oto kilka przykładowych obszarów specjalnych:

- parki narodowe, strefy ochronne zwierząt łownych, rezerwaty, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, obszary ograniczonego użytkowania dla lotnisk- oczyszczalni ścieków- tras komunikacyjnych, strefy ochronne ujęć wody …

44. Obszar ograniczonego użytkowania.

Koncepcja obszaru ograniczonego użytkowania zawarta została w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska ( po nowelizacji w 1997r.)

Obszar ograniczonego użytkowania tworzy się wokół byłej strefy ochronnej ze względu na zanieczyszczenia wychodzące poza strefę ochronną.

Na mocy ustawy z 7 czerwca 2001 r o wprowadzeniu ustawy o ochronie środowiska, ustawy o odpadach i niektórych innych ustaw – nałożono obowiązek na prowadzących instalacje, którzy mieli utworzone strefy ochronne na mocy starych przepisów, aby do 31.12.2005 ograniczyli szkodliwe oddziaływanie tych instalacji, ale tylko na obszarach, do których użytkownik instalacji miał tytuł prawny. Jeżeli do 31.12.2005 nie ograniczyli tego negatywnego wpływu wojewoda z urzędu likwidował te strefy ochronne a jeżeli ograniczyli to wojewoda zmieniała granice tych stref (sorry jeśli to niezrozumiałą, ale tyle zanotowałem z wywodu Chajbowicza J)

Ponadto niespełnienie wymagań z ustawy  z 7 czerwca 2001 dawało prawo wojewódzkiemu inspektorowi ochr. środ do wydania decyzji o wstrzymaniu emisji ( z rygorem natychmiastowej wykonalności)

Ustawa poś wymienia obiekty, wokół których można tworzyć obszary ogr użty (zwane dalej o.o), ponadto można go utworzyć, gdy mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza obiektem instalacji.

Utworzenie obszaru o.o powoduje, że na takim obszarze nie obowiązują standardy jakości środowiska.

o.o są tworzone na 2 sposoby:

1) rozporządzeniem wojewody (akt prawa miejscowego0 – dot. Obiektów, które mogą znacząco wpływać na środowisko.

2) uchwała rady powiatu( akt prawa miejscowego) – dot. Pozostałych obiektów.

45. Normy dopuszczalnych zanieczyszczeń.

Istnienie tej instytucji wynika z ograniczonej ochrony środowiska, nie można całkowicie zakazać zanieczyszczania środowiska, ( bo to wyeliminowałoby działalność gospodarcza człowieka) Środowisko zaczyna być chronione, gdy norma ta (dopuszczalnych zanieczyszczeń) zostanie przekroczona.

Normy te są wyznaczane w aktach generalnych i indywidualnych- po pierwsze są to akty wykonawcze ministra środowiska po drugie akty administracyjne, które mają charakter pozwoleń em...