PODSTAWOWE PYTANIA POD REDAKCJ� E. Martensa i H. Schnadelbacha Prze�o�y�a z j�zyka niemieckiego Krystyna Krzemieniowa Wiedza Powszechna Warszawa Dane o oryginale EI7vEfiARD MARIFfIS/IfERBEI~' SCtWADEt,BACH (HU.) Philasophie. Ein Grundkurs Przek�ad przejrza� i przedmow� opatrzy� Jerzy Kmita Indeksy sporz�dzi�a Krystyna Krzemieniowa Ok�adka, strony tytu�owe Krystyna Ozimowska-Paw�owicz Opracowanie redakcyjne Barbara Kalisz Ludmi�a Krawccewska ��alina Pieni��ek Sk�ad i �amanie elektroniczne �3ogdan Nawrocki Ksi��ka dopuszczona do u�ytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej e: ' i wpisana do zestawu ksi��ek pomocniczych o~t'~ ' _ ~ A do nauczania filozofii na poziomie szko�y ponadpodstawowej. 'k % c=r: ~\ ~ I Numer w rejestrze 231/92. ~ ~ '- ~ �' .. �v:.~ .~~ ~~ _,.l~�~a;' ~~i~ � Copyright 1985, 1991 hy Rowohlt 'Paschenbuch Verlag GmbH, Reibek bei Iiamburg 0 Copyright for Yolish translation by Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa 1995 ISBN 83-214-0928-8 Spis tre�ci Jerzy Kmita Przedmowa do wydania polskiego 13 Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach 1. Przedmowa do wydania niemieckiego 30 Ekkehard Martens Herbert Schniidelbach 2. O aktualnej sytuacji filozofii 33 2.1. O filozoficznej wsp�ezesno�ci 33 2.2. Zainteresowanie filozoficzne a zainteresowanie filozofi� 42 2.3. Ezoteryka i egzoteryka filozofii 48 2.4. Filozofia jako nauka i jako o�wiecenie 52 3. Podstawowe problemy filozoficzne 57 Herbert Schniidelbach 3.1. Filozofia 57 3.1.0. Wprowadzenie 57 3.1.1. Pocz�tki 60 3.1.2. Paradygmat ontologiczny 66 3.1.3. Paradygmat mentalistyczny 79 3.1.4. Paradygmat lingwistyczny 89 Herbert Schnadelbach 3.2. Rozum 98 3.2.0. Wprowadzenie 98 3.2.1. Rozum obiektywny i rozum subiektywny 100 3.2.2. Rozum i intelekt 107 3.2.3. Rozum teoretyczny i rozum praktyczny 114 3.2.4. 'Ib, co racjonalne, i to, co irracjonalne 121 3.2.5. Rozum i historia 126 3.2.6. Rozum i j�zyk 129 3.5.1.2. Model apriorycrny i autoncnuia dzia�ania 251 3.2.7. W sprawie teorii racjonalno�ci 132 3.5.1.3. ~I�oretyccny stahts teorii dzia�ania 2S9 3.5.2. Opis i identyczno�� dzia�a� 261 WolJKung Kiinne 3.5.2.1. `�eza o identyczno�ci 265 3.5.3. Wyja�nianie dzia�a� 271 3.3. Prawda ~3~i 3.5.3.1. Przyczyny i motywy dzia�a� 271 3.3.0. Uwagi wst�pne 13H 3.5.3.2. 1'rohlem redukcjonizmu i wolno�ci dzia�ania 277 3.3.1. Demarkacja 139 3.5.3.3. Szczeg�lne przyczyny dzia�ania i r�nice mi�dzy przyczynowym 3.3.1.1. Prawda, prawdom�wno�� i k�amstwo 139 i teleologicznym wyja�nianiem dzia�auia 2�2 3.3.1.2. Prawda rzeczowa 142 3.5.4. Idea rozunutej praktyki 285 3.3.2. Klasyfikacja 145 3.3.3. 7�orie nierelacyjne 146 /~nnemarie L'ieper 3.3.3.1. Platon 146 3.6. Dobro 289 3.3.3.2. Arystoteles 150 3.3.3.3. 1�rege i Ramsey 156 3.6.0. Wprowadzenie 289 3.3.4. `Ieoria zgodno�ci 1S9 3.6.1. S�owo "dobry" i jego znaczenia 290 3.3.4.1. Wersje fakt�w 162 3.6.1.1. Arystoteles: kategorie dobra 290 3.3.4.2. Wersje zdarzeniowe 168 3.6.1.2. Metaetyka: tre�ci znaczeniowe s�owa "dohry" 293 3.3.4.3. rragment wersji semantycznej 170 3.6.2. Metafizyczne poj�cie dobra 298 3.3.5. Teoria semantyczna `I'arskiego 171 3.6.2.1. Idea dohra u Sokratesa i Platona 298 3.3.5.1. Za�o�enia wyj�ciowe: metodologiczne i merytoryczne dezyderaty 3.6.2.2. Arystoteles: krytyka idei dobra 301 wobec semantycznej definicji prawdy 171 3.6.2.3. `l�masz z Akwinu: transcendentalia 302 3.3.5.2. Realizacja programu: trry przyk�ady 17S 3.6.2.4. Leibniz: prohlem teodycei 304 3.3.5.3. Pytania krytyczne 179 3.6.2.5. Schelling: wolno�e do dobra i z�a 304 3.3.6. 7eorie epistemiczne 183 3.6.2.6. Kant: teoria dobra najwyiszego 309 3.3.6.1. Prawda i oczywisto�� 184 3.6.3. Dobro moralne 312 3.3.6.2. Prawda i koherencja 187 3.6.3.1. Deontologiczne teorie dobra 313 3.3.6.3. Prawda i konsens 190 3.6.3.2. `leleologiczne teorie dobra 321 3.6.3.3. Ontologiczne uzasadnienie dobra moralnego 329 3.6.3.4. Krytyka dobra moralnego 330 Wolfgang Delel 3.4. Nauka 197 ill�ch Steinvorth 3.4.0. Wprowadzenie 197 3.7. Sprawiedliwo�� 335 3.4.1. Klasyczny model uprawomocniania wiedzy 198 3.7.1. Sprawiedliwo�e a moralno�e - przedmiot teorii sprawiedliwo�ci 335 3.4.2. Nowo�ytny model uprawomocniania wiedzy 204 3.7.1.1. Szezeg�lna pozycja sprawiedliwo�ci 33S 3.4.3. Rezygnacja z uzasadniaj�cego modelu nauki 3.7.1.2. Rozr�nienie sprawiedliwo�ci i moralno�ci 336 i racjonalizm krytyczny 212 3.7.1.3. Sprawiedliwo�e i moralno�� u Platona i Paw�a 338 3.4.4. Przedstawienie standardowe teorii empirycznych 220 3.7.1.4. Okre�lenie poj�cia 339 3.4.5. Holistyczny zwrot w teorii poznania naukowego 224 3.7.2. Co moina na sobie wzajenmie wymusza� 340 3.4.6. Historystyczny zwrot w teorii poznania naukowego 226 3.7.2.1. Stanowiska umo�liwiaj�ce klasyfikacj� teorii sprawiedliwo�ci 340 3.4.7. Przyrodoznawstwo i nauki spo�ec2ne 233 3.7.2.2. Dwa uj�cia obszar�w zastosowania regu� sprawiedliwo�ci 342 3.7.3. Dlaczego moina wymusza� sprawiedliwo�� 362 Wilhelm I~ossenkuhl 3.7.3.1. Wyr�nienie poszezeg�lnych kwestii sk�adowych problemu 362 3.5. Praktyka 243 3.7.3.2. Wi���cy charakter regu�: regu�y gry i etykieta 363 3.7.4. Pa�stwo, czyli jak mo�na wymusza� sprawiedliwo�� 373 3.5.1. `I�oria dzia�ania i filozofia praktyczna 243 3.7.4.1. Czy pa�stwo moie zarz�dzi� sprawiedliwo��? 373 3.5.1.1. Model teleologiczny i jego przekszta�cenie w teori� dzia�ania 246 3.7.4.2. `I�oria i praktyka podzia�u w�adzy 375 J�rx Zimmermann 3.t0.3. Antropologia (ilozoficcna w XX w. 486 3.8. Pl�kno 379 3.10.3.1. Antropologia filoro�iczua jako podstawa filozofii 487 3.10.3.2. Antropologia filozoficrna jako konccpcja cz�owickv 3.8.1. Dialektyka pi�kna 38U oparta na wiedzy naukowej 488 3.8.2. 1'IatorSska droga po stopniach: pi�knujako ideu 385 3.10.3.3. Autropologia filozofic~na i za�amanie si� tradycji 49U 3.8.3. Subiektywizacja i indywidualizacja pi�kua w �wietle krytyki smaku 391 3.10.3.4. Antropologia (ilozoficzna jako spadkobierciyni �ilozulii transcendentalnej') 49l 3.8.4. Uhistorycznienic pi�kna w �wietle spekulatywnej filozofii historii 401 3.10.4. Zarys teorii cz�owieka zoricntowanej transccndentalno-krytyc~nic 496 3.8.5. �'oj�cia przeciwstawione pi�knu a samo�wiadomo�� moderny 413 3.10.4.1. Cz�owiek jako anmal syrnbolicum w (ilozofii kultury Grncsta C:ISSlrera 49fi 3.8.6. Do�wiadc:cenie estetyczne 4l7 3.10.4.2. Kuncepcja t1a11Jfu1111:IG~i filut,ufii ImuaCwiJ�lltalli�j 3.8.7. Pi�kno natury 421 jako podstawy antropologii (ilozoficcnej 497 Klaus M. Kodalle Lothar Schafer 3.9. B�g 428 3.11. Przyroda 504 3.9.1. Uwagi wst�prte - spos�b podej�cia do tenr.UU 428 3.11.1. Wprowadzenie SU4 3.9.1.1. O stosunku filozofii do wiary objawionej - pogl�d retrospektywny 429 3.11.2. Nastawienia wobec przyrody SU7 3.9.1.2. Odwr�t od tematu "religia" w filozo(ii wsp�czesnej 43U 3.11.3. Pocz:�tki i przewarto�ciowania 511 3.9.1.3. Cztery drogi wsp�czesnej filozofii religii 431 3.11.3.1. I'rzyroda zastana 511 3.9.2. Od substancjalnej metafizyki do absolutnej podmiotowo�ci - 3.11.3.2. Yrryroda, kt�r� nale�y sohie podporz�dkowa� 512 perspektywa historyczno-filozoficzna 434 3.11.3.3. 1'rryroda potrzchuj�ar ochrony 512 3.9.3. To, co absolutne, nie s�u�y �adnym celom 440 3.11.4. Yoj�cie przyrody 513 3.9.3.1. 'I�ologiczna krytyka potrzeby religijnej i spo�ecznej funkcji religii 440 3.11.4.1. Przyroda jako spos�h bycia (typ ustrukturalizowania) 513 3.9.3.2. Nowo�ytna przeciwstawno�� racjonalno�ci funkcjonalnej 3.11.4.2. Przyroda jako dziedzina (suma zjawisk) 515 i zasadniczej dysfunkcjonalno�ci egzystencji 441 3.11.4.3. 1'rzyroda jako boski artefakt 516 3.9.3.3. Przewrotna logika �yczeniowa - konfrontacja z l�kiem 443 3.11.4.4. Przyroda jako norma: "zgodno�� z natur�" .518 3.9.4. Wolno�� jako eg~ystencjalna bezcelowo�� - do�wiadczenie absolutnej jedno�ci 3.11.5. Kontrastuj�ce opozycje 519 jako osobliwego szcz�cia: Albert C'.amus 445 3.11.6. Historyczne uj�cia tematu "przyroda" 520 3.9.5. Sens poza wszelkim dzia�aniem -poznanie momentalne: 3.11.6.1. ��ierarchiczny porz�dek przyrody: Platon 521 Theodor W. Adorno 448 3.11.6.2. Teleologia przyrody: Arystoteles 525 3.9.6. Korektywa nadzwyczajno�ci i postulat bezintencjonalno�ci: 3.11.6.3. Koncepeje przyrody we wczesnej nowo�ytno�ci 529 Walter Benjamin 449 3.11.6.4. Kantowska rekonstrukcja naukowego poj�cia przyrody 536 3.9.7. Prace nad mitem jako strategia eliminowania l�ku: 3.11.7. Perspektywa: ludzka historia z udzia�em przyrody 541 Hans Blumenberg 451 3.9.8. Sacrum zwi�zane z j�zykiem: Jurgen liabermas 453 llerbert Schnadelbach 3.9.9. Absolutna wsp�ezesno�e - koniec historii w historii, 3.12. Kultura 546 kt�ra toczy si� nadal 456 3.12.0. Wprowadzenie 546 Heinz Paetzold 3.12.0.1. Temat 546 3.10. Cz~owiek 464 3.12.0.2. Uwagi zwi�zane z u�ywanymi poj�ciami 549 3.12.0.3. "Filozofia kultury"? 550 3.10.0. Wprowadzenie 464 3.12.0.4. Kultura a krytyka kultury 553 3.10.1. Antropologia przedfilozoficzna 464 3.12.0.5. Zarys dalszej tematyki 556 3.10.2. Szkic antropologii filozoficznej w historii 465 3.12.1. Kultura a natura 556 3.10.2.1. Aspekty teorii ez�owieka w staroiytno�ci greckiej 466 3.12.1.1. Uwagi o charakterze historycznym 556 3.10.2.2. Antropologia na progu nowoiytno�ci: G. Pico della Mirandola 3.12.1.2. Kultura jako wyobcowanie (Rousseau) 56U i godno�e ez�owieka 469 3.12.1.3. Wyobcowanie jako kultura (Kant) 565 3.10.2.3. Kantowska idea antropologii pragmatycznej 477 3.12.2. Kultura a cywilizacja 568 3.10.2.4. J�zyk jako klucx do rozumienia ez�owieka w antropologii Herdera 479 3.12.2.1. Kant i umoralnienie kultury 570 3.12.2.2. Nictzschc i estetyracja kultury S7Z 3.12.2.3. Spenglerowska...
artur1969