De Stijl (po niderlandzku styl) to kierunek w sztuce rozwijający się w latach 20. XX wieku. Znany jest także pod nazwą neoplastycyzm. Twórcą nazwy "neoplastycyzm" jest Piet Mondrian, który zafascynowany mistykiem - Schoenmaekersem stworzył kierunek naznaczony pozytywną mistyką. Tajemne działanie świata polegało na zasadzie przeciwieństw. Siły aktywnej - biernej, pionów - poziomów. Tak też w neoplastycyzmie wyróżniamy dwie podstawowe linie (pion i poziom) oraz 3 kolory zasadnicze - żółty, niebieski i czerwony oraz 3 niekolory - biel, czerń i szarość. Linia pionowa oznaczała statykę, pozioma dynamizm.
W twórczości osób związanych z tym nurtem uwidaczniają się charakterystyczne cechy stylu - prostokątność i stosowanie czystych kolorów (czerwony, niebieski, żółty, czarny, biały szary), brak dekoracji, wiara w abstrakcję i postawa odrzucająca naturę na rzecz dzieł rąk ludzkich.
Nazwa pochodzi od czasopisma De Stijl wydawanego w latach 1917-1931 przez Theo van Doesburga. Najbardziej znanym artystą z kręgu De Stijl jest Piet Mondrian. Wydał on w roku 1920 manifest grupy pod nazwą Neo-Plastycyzm.
Prace grupy De Stijl silnie oddziaływały na Bauhaus oraz styl międzynarodowy w architekturze.
Do nurtu De Stijl należeli:
· Piet Mondrian (1872 - 1944)
· Theo van Doesburg (1883 - 1931)
· Jacobus Johannes Pieter Oud (1890 - 1963)
· Gerrit Rietveld (1888 - 1964)
· Vilmos Huszár (1884 - 1960)
· Bart van der Leck (1876 - 1958)
· Robert van 't Hoff (1887 - 1979)
· Ilya Bolotowsky (1907 - 1981)
· Marlow Moss (1890 - 1958)
· Amédée Ozenfant (1886 - 1966)
· Max Bill (1908 - 1994)
· Jean Gorin (1899 - 1981)
· Burgoyne Diller (1906 - 1965)
· Georges Vantongerloo (1886 - 1965)
doktryna malarska stworzona przez P. Mondriana, ogłoszona manifestem opublikowanym w Paryżu w 1920. Neoplastycyzm jest formą abstrakcji geometrycznej sprowadzonej wyłącznie do linii pionowych i poziomych, które dzielą płaszczyznę obrazu na prostokąty i kwadraty, oraz do barw podstawowych: czerwonej, żółtej i niebieskiej oraz czerni, bieli i szarości. Stworzenie neoplastycyzmu było rezultatem dążeń Mondriana do oczyszczenia sztuki z elementów przedstawieniowych, do stworzenia uniwersalnego, zobiektywizowanego języka przekazu głębokich treści wewnętrznych. Opierając się w dużej mierze na poglądach filozoficznych teozofa M. Schoenemaekersa, Mondrian w swoim malarstwie neoplastycznym wyrażał istotną strukturę wszechświata i walkę przeciwstawnych w nim elementów, sprowadzając je do równowagi. Stawiając sztuce ważne zadania społeczne wyrażał przekonanie, że uniwersalna sztuka elementarnych środków plastycznych w przyszłości "przeniknie do życia społecznego i doprowadzi do jego powszechnej harmonii i równowagi". Wraz z T. van Doesburgiem Mondrian w 1917 założył w Amsterdamie grupę i czasopismo "De Stijl", które było wykładnikiem jego idei i do 1924 organem radykalnego neoplastycyzmu. Najbliższymi współpracownikami Mondriana byli: V. Huszar i G. Yantongerloo. Poza artykułami w "De Stijl", Mondrian wyłożył najpełniej swoje idee w broszurze Le neo-plasticisme wydanej w 1920. T. van Doesburg w 1925 stworzył własny wariant neoplastycyzmu, oparty na układach linii skośnych i nadając mu nazwę elementaryzmu, ogłosił go manifestem. Neoplastycyzm odegrał ważną rolę w rozwoju architektury nowoczesnej. Najpełniejszy wyraz znanalazł w twórczości architekta G. T. Rietvelda, zwłaszcza w jego "domu Schrodera" w Utrechcie (1924). W zasięgu wpływów neoplastycyzmu znajdowali się też m. in. J.J. P. Oud i C. von Eesteren.
a.bunia