Określanie wieku i płci zwierzyny.pdf

Ć w i iczen i ie 5 . .

Ok r re ś l lan i ie w i ieku i i p ÿ ÿc i i zw i ie r rzyny

M ł ode osobn i ik i i

¡ głowa jest mniejsza, węŜsza, z duŜymi uszami,

¡ szyja cienka, smukła, w yd aje się dłuŜsza, w ysoko noszona.

¡ nogi są nieprop orcjonalnie długie w stosunku do tułowia.

¡ młode zwierzęta są bardziej sk łonne do zabaw, b ardziej u fne, ciekawe otoczenia i

spokojniej Ŝerują, z rzadka unosząc g łowę. W ykazują mniejszą ostroŜność.

S t ta r re osobn i ik i i

¡ głowa w yd łuŜona i szersza.

¡ szyja, zwłaszcza u samców, staje się potęŜniejsza, w ydaje się krótsza i jest niŜej

noszona; masa ciała p rzesuwa się do przodu.

¡ linia grzbietu opada ku t yłowi, a w kłęb ie pojawia się g arb.

¡ z wiekiem nab ierają doświadczenia, a wted y Ŝerują w ukryciu i niechętnie w ychodzą na

odkryte teren y.

Ł o ś Alcesalces L . .

Ocena p ł c i i

¡ RóŜnica pomiędz y samcem a samicą w wieku średnim i starszym jest trudno zauwaŜalna. Samce okresowo noszą

poroŜe (rosoch y).

Ocena wieku

¡ Zmian y występujące wraz z wiekiem to wzrost wielkości ciała i

wysokości w kłęb ie, d ługości, masy.

¡ Zwraca się uw agę na kłąb, klatkę piersiową, sp osób noszenia łb a,

grub ość karku, występ owanie brody, u łosi 4 -6 lat najdłuŜsza,

następ nie skraca się i rozszerza.

¡ U klęp y ocena wieku jest bardzo trudna. Sylwetka staje się bardziej masywna i krępa.

J Je l le ń sz l lache t tny CervuselaphusL.

Ocena p ł c i i

¡ Samce są cięŜsze i większe od samic

¡ Samce okresowo noszą poroŜe (wieniec)

Ocena w i ieku

¡ Zwracamy uwagę na głębokość klatki, kark, szyję,

unoszenie, grzywę.

¡ Sposób noszenia łba i karku - op tycznie skraca się

(p ogrubienie) zimą,

¡ Młode w ystępują w chmarach mieszan ych czyli z łaniami.

Starsze samotnie.

¡ U łań brak jest ew identn ych cech - o wieku moŜe świad cz yć

obwisłość brzucha - skutek ciąŜ, ciało jest bardziej kościste

- moŜe to b yć takŜe efek t k armienia, dlatego naleŜy zwracać

uwagę na w ymiona. Spadzist y zad.

Sa r rna Cap r reo l lus cap r reo l lus L . .

Ocena p ł c i i

¡ Kozioł róŜni się od kozy obecnością moŜdŜeni oraz okresowym w ystęp owaniem poroŜa.

¡ U kozła w ystęp uje tzw. pędzel (pęk włosó w na nap letku)

¡ U kozy w ystępuje tzw. fartuszek (pęk włosów w okolicach sromu)

Ocena w i ieku

¡ Pysk u młod ych spiczast y, później bardziej klinowat y, sprawia wraŜenie

szerszego i krótszego.

¡ Szyja u młod ych jest cienka wąska, w yŜej noszona.

¡ Linia grzbietu - kłąb , brzuch, g łębsza klatka.

¡ W części twarzowej u kozła w ystęp uje siwizna nad chrapami, im starsz y t ym

większa. Czarne kędzierzawe włosy na części czołowej w wieku 3-4 lat.

Dz i ik Sus sc r ro f fa

Ocena p ł łc i i

Ocena w i ieku

¡ Na podstawie s ylwetki ocena

wieku jest bardzo trudna.

Występujące zmian y w s ylwetce dzika, bardziej widoczn e są u samców - rozbudowan y przó d, odyniec jest

wyŜsz y od loch y. Samce w ystępują najczęściej samotnie, samice w ugrup owaniach.

¡ średnia masa tusz y;

¡ warchlaki

- 20

¡ przelatki

- 50

¡ wycinki i lo chy 2 -4 lat

- 60-70

¡ od yńce p ow. 4 lat

- 110 kg

Za j j ą c sza r rak Lepus eu r ropaeus

Ocena p ł c i i

¡ Jedyną metodą rozp oznawan ia płci są oględzin y zewnętrznych narządów płciowych. Do

6 miesiąca Ŝycia trudno rozp oznawalne - później dobrze. U zająca szersza czaszka.

Ocena w i ieku

¡ Wiek oceniamy n a podstawie znamienia Stroha, cz yli zgrubienia na zewnętrznej stronie

łokcia w odl. ok. 1 cm od nadgarstka. Stanowi je chrząstka istniejąca do czasu

zakończenia wzrostu kończyn y na długość.

¡ Ze względów p raktyczn ych dzieli się zające na 2 grup y wieku

¡ poniŜej 8 miesięcy

¡ powyŜej 8 miesięc y

Ku r ropa t twa sza r ra – Pe r rd i ix pe r rd i ix

Ocena p ł c i i

kogut

kura

podkowa na piersi

brak podkowy

umaszczenie piórek barkowych

jednobarwne

poprzecznie prąŜkowane

Ocena w i ieku

¡ W ce l lu ob l l i iczen i ia p r rzy r ros t tu z r rea l l i izowanego wys t ta r rczy podz i ia ł na

¡ 1 . . m ł ode do 1 r roku

¡ 2 . . s t ta r rsze

Młode (I rok)

Starsze

zakończenia lotek Irzędu

ostro zakończone

zaokrąglone

zabarwienie cieków

Ŝółte

sinawe

¡ Odyniec jest zn acznie większy

od loch y

¡ W starszym wieku moŜe mieć

bardziej widoczne szable.

Ba Ŝ an t t Phas i ianus co l lch i icus

Ocena p ł c i i

¡ wyraźny d ymorfizm p łciow y

Ocena w i ieku

¡ U koguta występują ostrogi od 2 roku pierścien ie przyrostu - co roku 2-3 mm

Ok r re ś l lan i ie w i ieku pozyskane j j zw i ie r rzyny p r rze Ŝ yc i iowo

Ocena w i ieku na pods t taw i ie cha r rak t te r rys t tycznych cech uz ę b i ien i ia . .

¡ Przedsta wiciele zwierzyny płowej s ą p rze Ŝ uwaczami.

¡ Pokarm, w za le Ŝ n o ś ci od rod za ju, pob ierany jest za pomoc ą warg, sieka czy i j ę zyka.

¡ W ja mie g ę bowej zo staje cz ęś ciowo ro ztarty, przerzuty i na ś lin iony. Na po cz ą tku zwa rcie szcz ę ki i Ŝ u ch wy

odbywa si ę pod k ą tem prostym, pó ź niej dopiero nast ę pu j ą przesu ni ę cia boczne powodu j ą ce ro zd robn ienie i

ro ztarcie p okarmu.

¡ Tak niedokładn ie prze Ŝ u ty po karm przechodzi do Ŝ wa cza, p ę cznieje i po p ewnym czasie zwracan y jest do jamy

g ę bowej, gdzie zo staje d okładn ie prze Ŝ u ty.

¡ Uzębienie przeŜuwacz y przystosowan e jest do pobierania i

rozdrabniania p okarmu roślinnego. Szczęka pozb awiona jest siek aczy,

na których miejscu znajduje się twarda powierzchnia chrz ą stkowa .

¡ W Ŝuchwie znajdują się 3 pary siekaczy oraz kły. Międz y kłami a

zębami p rzedtrzonow ymi znajduje się przestrze ń szcz ę kowa .

¡ Koron y zębó w trzonowych Ŝuchwy są w yŜsze od strony wewnętrznej i

dokładnie przylegają do odp owiadających im zębó w w szczęce.

¡ Strona wewnętrzna od zewnętrznej kaŜdego z zębó w boczn ych

oddzielona jest szczelinami (rejestry).

¡ Szkliwo zębó w p okryte jest ciemnobrunatnym lub prawie czarnym nalotem tworząc ym się pod wpływem sokó w

roślinn ych.

¡ Na skutek wzajemnego tarcia zęb y szczęki i Ŝuchw y zuŜywają się.

¡ Po starciu warstw y szkliwa na powierzchniach trąc ych zębów pojawia się zębina, zab arwiona sokami roślinn ymi

na b rązowo, która otoczona jest jasn ym szkliwem.

¡ U przeŜuwaczy w yróŜniamy zęb y mleczne i stałe.

siekacze

kły

przedtrzonowe

trzonowe

incisivi

canini

premolares

molares

mleczne

stałe

Ocena w i ieku sa r rny na pods t taw i ie r rozwo j ju z ę bów i i wym i iany uz ę b i ien i ia m l lecznego na s t ta ł e

¡ Nowo narodzone koźlę ma p ełne mleczn e uzęb ienie, wzór - 003 /313

¡ Uzębienie to sk łada się z 20 zębó w: 6 siekaczy, 2 kłó w i 12 zębów p rzedtrzonowych . NaleŜy pamiętać, Ŝe p 3 jest

¡ G ł ę bo ko ść i wyra zisto ść rejestrów, udział ko lo ru b iałego i br ą zo wego, ostro ś ść strony wewn ę trznej z ę bów

bocznych s ą zasadn iczymi wska ź nikami ocen y wieku ubitej zwierzyny płowej n a podstawie zu Ŝ ycia uz ę b ienia.

¡ Metod y oceny wieku na podstawie stopn ia starcia z ę bów nie s ą do kładne poniewa Ŝ szybko ść , z jak ą uz ę b ienie si ę

zu Ŝ ywa zale Ŝ y o d jego twardo ś ci oraz ja ko ś ci p ob ieranego pokarmu. Im starsze zwierz ę tym wi ę ksza mo Ŝ liwo ść

popełn ienia b ł ę du .

¡ Zęb y mleczn e: siekacze, kł y i p rzedtrzonowe.

¡ Do chwili pełnej w ymian y mleczn ych na stałe moŜna określić wiek zwierzęcia z dokładnością do 2 miesięc y.

¡ p3 jest 3 - dzieln y, natomiast P3 jest 2 -dzielny. Poszczegó lne rodzaje zębów oznacza się s ymb olami literow ymi

pochodzącymi od ich nazw łacińskich

trójdzielny.

¡ W wieku 3 miesięc y koźlakowi zaczyna się w yrzynać M 1 . W następ nym miesiącu p ojawia się M 1 i wyrzyna się

pierwsza p ara siekaczy. Od 7 do 14 miesiąca Ŝycia następuje całkowita w ymiana siekacz y, kłów i zębó w

przedtrzonowych na zęb y stałe. P 3 jest dwudzieln y. Wzór uzęb ienia stałego jest następujący: 0 033 /3133

¡ Dorosła sarna ma 32 zęb y, w tym 6 siekaczy, 2 kły, 1 2 zębów przedtrzonowych i 1 2 zębó w trzonowych.

¡ Bardzo rzadko, w w yjątkow ych p rzyp adkach, w yrastają sarnom równieŜ górne kły.

Ocena w i ieku sa r rny na pods t taw i ie zu Ŝ yc i ia z ę bw p r rzed t t r rzonowych i i t t r rzonowych

Wiek Wygl ą d uz ę bienia

l l r rok W i ie l le osobn i ików ma j jeszcze uzęb i ien i ie m l leczne . . M l leczne zęby p r rzed t t r rzonowe są ba r rdzo mocno

zuŜy t te , , a p3 j jes t t t t r ró j jdz i ie l lny . . Po zm i ian i ie uzęb i ien i ia m l lecznego na s t ta ł łe zęby p r rzed t t r rzonowe są j jasne

( (w po r równan i iu z zębam i i t t r rzonowym i i ) ) i i n i ie w i idać na n i ich ś l ladów s t ta r rc i ia . . Pewne zauwaŜa l lne

zuŜyc i ie wykazu j je M1 . .

Zęby p r rzed t t r rzonowe i i t t r rzonowe są j jednakowo zaba r rw i ione . . Ty l lna część P1 o r raz częśc i i Ŝu j jące P2 i i P3

noszą wy r raźn i ie ś l lady zuŜyc i ia , , r re j jes t t r ry są j jeszcze dob r rze w i idoczne . . Boczna pow i ie r rzchn i ia

wewnę t t r rzne j j częśc i i Ŝu j jące j j zębów t t r rzonowych j jes t t j jeszcze sp i iczas t ta . . M1 j jes t t s ł łabo s t ta r r t ty , , a M2 i i M3

są n i ieco mn i ie j j s t ta r r t te ; ; r re j jes t t r ry t tych zębów są sze r roko o t twa r r t te

3 4 l la t ta ZuŜyc i ie j jes t t nada l l n i iew i ie l lk i ie , , choc i iaŜ wykazu j ją j je w sposób dość dob r rze w i idoczny zęby

p r rzed t t r rzonowe . . B r rzeg wewnę t t r rzne j j pow i ie r rzchn i i Ŝu j jące j j zębów t t r rzonowych j jes t t f fa l l i is t ty l lub p r raw i ie

p ł łask i i . . Osobn i ik i i o r rok s t ta r rsze ma j ją t ty l lko l lekko zaznaczone r re j jes t t r ry na zębach p r rzed t t r rzonowych . .

Re j jes t t r ry są s ł łabo w i idoczne na mocno j juŜ s t ta r r t tym M1 na t tom i ias t t M2 i i M3 są mn i ie j j zuŜy t te . .

5 6 l la t t P1 j jes t t n i ieznaczn i ie s t ta r r t ty . . Re j jes t t r ry na P2 i i P3 ba r rdzo s ł łabo w i idoczne , , pow i ie r rzchn i ia zęb i iny sze r roka , ,

a pow i ie r rzchn i ie Ŝu j jące zna j jdu j ją s i ię p r raw i ie na t tym samym poz i iom i ie . . W p r rzedn i ie j j częśc i i M1 n i ie ma

r re j jes t t r ru , , w t ty l lne j j wys t tępu j je "wyspowo" , , o t toczony c i iemną zęb i iną . . M2 i i M3 ma j ją wy r raźne r re j jes t t r ry i i

wykazu j ją ś r redn i ie s t ta r rc i ie

7 9 l la t t U sa r rny 7 l le t tn i ie j j r re j jes t t r ry na P2 i i P3 p r raw i ie n i iew i idoczne , , pow i ie r rzchn i ie Ŝu j jące wy r równane . . N i ie ma

r re j jes t t r ru na M1 . . K r rawędz i ie boczne wewnę t t r rzne j j pow i ie r rzchn i i Ŝu j jące j j M2 i i M3 n i ie są j juŜ os t t r re , , a zęby

t te są wy r raźn i ie s t ta r r t te . . U sa r rn s t ta r rszych n i ie ma p r raw i ie r re j jes t t r rów na d r rug i im i i t t r rzec i im zęb i ie

p r rzed t t r rzonowym , , pow i ie r rzchn i ia Ŝu j jąca M1 j jes t t zag ł łęb i iona , , M2 i i M3 noszą ś l lady r re j jes t t r rów . .

Me t toda h i is t to l log i iczna

¡ KaŜd y ząb skład a się z korony, sz yjki i korzenia.

¡ Rdzeń jest utworzon y z sub stancji zwanej zębiną, któ ra w obrębie korony jest p okryta warstwą

szkliwa, natomiast na korzeniu - tzw. cementem.

¡ Cement składa się z narastając ych w ciągu Ŝycia osobnika kolejnych w arstw.

¡ Polega ona na przeliczaniu tzw. słojów p rzyrostów roczn ych w cemen cie zęb a.

¡ Warstwy w ytworzone zimą są stosunkowo cienk ie, natomiast letn ie - szersze. Liczba t ych warstw

odpowiada liczb ie lat, jakie p rzeŜyło zwierzę. PoniewaŜ do analiz y wieku uŜywamy zęb ów stałych (I

1), naleŜy więc do tak w yliczonego wieku dodać liczbę lat, p odczas któ rych zwierzę miało uzębien ie mleczne.

Me t toda E i idmanna

Wykorzystuje się zjawisko tworzenia zębiny wtó rnej, której powstające roczne warstw y

w wierzchołkowej części korony siekaczy przesuwają się w kierunku korzenia i tym

samym zamykają dostęp do komory zęb owej.

Analizując w yszlifowaną powierzchn ię przekroju p odłuŜneg o siekacza pierwszej p ary

2 2 , ,5

r roku

Me t toda M i i t tche l l l la

¡ Polega na liczeniu warstw cemen tu między korzeniami zębów przedtrzonow ych i trzonowych. Najłatwiej jest

rozróŜnić roczn e przyrosty cementu w M1

Pom i ia r r masy soczewk i i oka

¡ Masa s.o. zwiększa się w ciągu całego Ŝycia. Pozwala o dróŜnić osob niki młode od dorosłych, p óźniej jest

zawodna ze względu n a znaczną zmienność osob niczą tego organu.

¡ WaŜymy soczewkę (dop rowadzoną do suchej masy - 3 godz. suszenia w suszarce w 105ºC).

Wyg l l ą d i i r rozwó j j mo Ŝ d Ŝ en i i ( (wg Ha r rkego ) ) u byków j je l len i i

¡ MoŜdŜenie u młodego b yka są cienkie, w ysokie. Z czasem grub ieją i stają się kró tsze

wskutek coroczn ego zrzucania p oroŜa.

¡ Przeciętnie skracają się o 2 mm rocznie, nieco wolniej w wieku starszym. Podobnie

przeb iega p roces grubienia moŜdŜeni.

¡ Wskaźnik grubości (szerokości) moŜdŜeni do ich w ysokości słuŜy do ocen y wieku b yka.

Ocena w i ieku dz i ików ( (Me t toda B r rand t ta ) )

¡ RóŜnica pomiędz y średnicą u nasad y, a średnicą przy powierzchni szlifu jest skorelowana z wiekiem zwierzęcia.

¡ Oceny wieku dokonujemy poprzez pomiar średn icy szabli u nasad y (1 cm od krawędzi) i w miejscu gdzie

zacz yna się szlif.

¡ Dzieląc średnicę szab li przy n asad zie p rzez średnicę szabli przy powierzchn i starcia otrzymujemy wskaźnik. Z

tablic odczytujemy wiek zwierzęcia.

¡ Przydatn a jest ona do 10 roku Ŝycia.

¡ Pomocnicz ym kryterium jest pomiar średnic y fajek 1 cm od korzenia i na p oczątku ciemnej plamy na

powierzchni starcia.

¡ Wiek zwierzęcia = a/b - uzysk an y wskaźnik porównujemy z tablicami wieku na podstawie których odczytujemy

wiek

(I1), licz ymy ciemniej zabarwione listw y zęb in y wtórnej, a n astępnie do ich liczb y dodajemy 3, ab y otrzymać

wiek zwierzęcia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: