Przerwany Łańcuch... czyli jak to się robiło w Festinie.pdf

Willy Voet „Przerwany łańcuch ”

Od tłumacza angielskiego (William Fotheringham)

Wielu z ludzi obserwujących jak Tour de France zmierza ku katastrofie w lipcu 1998 roku

czuło, że przyszłe pokolenia będą dzielić kolarstwo na dwie epoki: przed i po aferze

dopingowej Festiny. Pierwszym aktem skandalu był ranek, kiedy to francuski celnik

wyciągnął dłoń, aby machnięciem ręki zatrzymać na poboczu samochód Willy Voeta,

wypchany erytropoetynę, hormonem wzrostu, testosteronem, amfetaminą i „mieszanką

belgijską”. Jeden gest ręki zapoczątkował sagę.

Od tego momentu kolarstwo poddane jest nadzorowi prawnemu jakiego nie doświadczył

żaden inny sport. Kolejne śledztwa, procesy, wyroki i wykluczenia świadczą o tym, że na

rezultaty uzyskiwane przez całe pokolenie zawodników – pokolenie EPO – trzeba będzie

spojrzeć pod innym kątem. Jest to niestety nieuniknione, ale fani i media będą z dużym

sceptycyzmem podchodzić do rezultatów uzyskanych przez ich następców. Publiczność,

dotychczas biorąca wszystko za dobrą monetę, poznała prawdę o tym co działo się w latach

dziewięćdziesiątych i nie ma ochoty być dalej oszukiwana.

Wymiar sprawiedliwości we Francji, Belgii, Holandii, Szwajcarii i we Włoszech

prowadzi działania na szeroką skalę. Śledztwa we Francji, sięgające aż do środowisk kolarzy

amatorów, objęły praktycznie każdą ekipę zawodową, a w tym roku dosięgły ekipy

podwójnego zwycięzcy Tour de France Lance’a Armstronga – United States Postal Service.

W momencie pisania tych słów zarzuty przeciw tej ekipie są słabo udokumentowane, a grupa

stanowczo im zaprzecza.

W następstwie długiego śledztwa zapoczątkowanego jego aresztowaniem, Willy Voet

stanął przed sądem w październiku 2000 roku, w towarzystwie Bruno Roussela, menedżera

grupy Festina, Joela Chabirona, specjalisty od PR i Richarda Virenque’a. Lekarz ekipy Erik

Rijckaert był nieobecny z powodu choroby; zmarł zresztą na raka płuc pod koniec stycznia

2001 roku. Przed sądem Richard Virenque przyznał się do stosowania EPO, chociaż

wcześniej, przez cały czas trwania śledztwa relacjonował inny przebieg wypadków. Wyznanie

to doprowadziło do wzruszającego pojednania na sali sądowej z jego dawnym masażystą.

Przyznanie się do winy uchroniło Virenque’a od postępowania karnego, ściągnęło jednak

na niego kilkumiesięczną dyskwalifikację. Voet, Roussel i Chabiron otrzymali wyroki

więzienia w zawieszeniu oraz grzywny za sprowadzanie i podawanie środków dopingujących.

Proces potwierdził szeroki zasięg dopingu w kolarstwie. Jak powiedział przewodniczący

składu sędziowskiego, Daniel Delegove, wyroki były celowo łagodne, jako że przypadek

Festiny nie był odosobniony.

We Włoszech śledztwa nabrały rozmachu od momentu głośnego medialnie zatrzymania

Marco Pantaniego w czerwcu 1999 roku. U Pantaniego, zwycięzcy farsowego Tour de France

1998 roku, stwierdzono poziom hematokrytu znacznie przekraczający normy UCI (co mogło

świadczyć o stosowaniu EPO). Pantani, mający już zwycięstwo w kieszeni, został wyrzucony

z Giro d’Italia na 24 godziny przed jego zakończeniem.

W sprawie bez precedensu Pantani został uznany za winnego „oszustwa sportowego”

polegającego na stosowaniu EPO. W latach dziewięćdziesiątych dochodzenia policyjne

wykazały stosowanie środków dopingujących przez wielu czołowych włoskich kolarzy. Kilku

znanych trenerów okazało się być zamieszanymi w doping, między innymi niegdyś

legendarny Michele Ferrari i Francesco Conconi, którego badania nad testem wykrywającym

EPO zostały opłacone przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski.

Prawie trzy lata po skandalu Festiny nadal nie ma przekonujących dowodów na

oczyszczenie sportu kolarskiego. Personel techniczny, między innymi masażyści muszą

obecnie posiadać licencje i być odpowiednio wyszkoleni. Kolarze przechodzą skrupulatne

okresowe badania mające wykryć oznaki pogorszenia stanu zdrowia mogące być następstwem

Willy Voet „Przerwany łańcuch ”

stosowania dopingu. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Sydney wprowadzono test wykrywający

EPO i wiele wskazuje na to, że będzie on szerzej stosowany.

A jednak...Trzech kolarzy nie dopuszczono do startu Touru 2000 z powodu pozytywnego

wyniku kontroli antydopingowej. Powszechnie uznany za „czystego” kolarz Christophe

Bassons został zaszczuty przez swoich kolegów i musiał wycofać się z Touru 1999 roku z

nerwami w strzępach. Pod koniec 2000 roku niektórzy z wielkich sponsorów Touru: Fiat,

Coca Cola, Credit Lyonais zaczynali się zastanawiać nad kontynuowaniem swego wsparcia

finansowego.

Od momentu publikowania we Francji „Przerwanego łańcucha” w maju 1999 roku wiele

rzeczy uległo zmianie. Nadal jednak warto mieć przed oczami obraz świata kolarskiego

zarysowany od wewnątrz przez Voeta, aby zrozumieć co prowadzi sportowców do stosowania

środków dopingujących, jakimi kłamstwami usprawiedliwiają przed samymi sobą stosowanie

niedozwolonych środków i do jakich wynaturzeń w sporcie prowadzi ich przyjmowanie.

Aresztowanie masażysty na spokojnej bocznej drodze w pobliży granicy francusko –

belgijskiej wstrząsnęło sportem do głębi. Kolarstwo nigdy już nie będzie takie samo.

„Przerwany łańcuch” jest częścią procesu zmian, który, miejmy nadzieję, doprowadzi do

oczyszczenia sportu. Któż jednak wie czy ponownie da się połączyć ze sobą ogniwa tego

łańcucha?

W.F.

Londyn

Styczeń 2001

Przedmowa

Nie była to łatwa decyzja. Napisanie książki mówiącej prawdę o zakłamaniu kolarstwa,

uczciwe podsumowanie trzydziestu lat milczenia, dogrzebanie się prawdy za fasadą, w której

podtrzymywaniu uczestniczyłem tak długo: proszę mi uwierzyć, że żadna z tych rzeczy nie

przyszła mi łatwo. Spodziewam się teraz usłyszeć sarkastyczne epitety: człowiek, który

zniszczył marzenia innych, napluł do cudzej kaszy, oczernił popularną dyscyplinę sportu. To

prawda: można i tak widzieć sprawę, jeśli człowiek udaje, że nic się nie stało dopóki koła są

w ruchu. Ale za jaką cenę?

Książka, którą masz w ręku nie została napisana dla zemsty czy z powodu osobistych

zadrażnień. Nie powtarzam plotek usłyszanych tu czy ówdzie, ale opisuję wydarzenia, które

naprawdę miały miejsce. Obracam się w świecie zawodowego kolarstwa od 1972 roku; jak to

mówią jestem swoim człowiekiem, a w ośmiu na dziesięć przypadków bez pudła wskażę, kto

zażywa środki dopingujące, a kto nie. Są pewne oznaki, których człowiek z zewnątrz nie

zauważy.

Nie spodziewam się, że ta książka przysporzy mi wielu przyjaciół. Stawiam sprawę

uczciwie, co dla niektórych może być kłopotliwe, a nawet szokujące. Pewni ludzie w

ostatnich miesiącach wspierali mnie wiernie, inni, woląc zachować milczenie nie kłopocząc

się zbytnio, po prostu umyli ręce. Byli też tacy, którzy nie potrafili zrobić uczciwego rachunku

sumienia. Bali się czy ich interesy były zagrożone? W obu przypadkach jest mi ich żal.

Nie było łatwo ujawnić praktyki nieprzyjemne dla wszystkich. A kolarstwo ma wiele do

ukrycia. Nie było też mi łatwo obnażyć się przed wszystkimi i wystawić na widok publiczny

to, co napawa mnie wstydem. Publiczność ma prawo znać prawdę, gdyż nadużyto jej zaufania

i entuzjazmu. Często zastanawiałem się dlaczego to ja zostałem wybrany do wypełnienia tej

misji. Czy mam prawo robić coś, czego nikt wcześniej nie zrobił? Kim jestem, aby ujawniać

przykre tajemnice rodzinne ukryte za uśmiechami na rodzinnych fotografiach? Czy mogę brać

Willy Voet „Przerwany łańcuch ”

odpowiedzialność za złamanie reguły milczenia? Czy napisałbym tę książkę, gdybym 8. lipca

1998 roku nie został zatrzymany przez celników? Długo nad tym myślałem i długo się

wahałem zanim zdecydowałem się zasiąść do pisania. Pojąłem, że bez szesnastu dni w

więzieniu nigdy bym niczego nie zrozumiał. Przyzwyczajenie, rutyna i wygoda mają swoją

moc. Zrobiłem co musiałem zrobić, nawet jeśli obalono przy tym parę mitów, nawet jeśli jest

to bolesne.

Ludzie, którzy tak jak ja kochają kolarstwo nad życie, nie znajdują już dla siebie miejsca

w tym niekończącym się wyścigu zbrojeń, w którym wszyscy posługują się tajną bronią.

Czuję, że kolarstwo przekroczyło jakąś granicę, zostawiło za sobą dawne reguły gry i nie ma

ochoty na zawrócenie z tej drogi. Najwyższy czas abyśmy zrozumieli swoje błędy, odnaleźli

zło w naszym postępowaniu i, jeśli to możliwe, starali się je wyeliminować. Czuję potrzebę

wyznania wszystkiego moim najbliższym, aby udowodnić, że nie jestem aż takim przestępcą

jakim niektórzy mnie przedstawiają. Chcę żeby moje dzieci potrafiły stawić czoła

nieuniknionym inwektywom. Bo w końcu ktoś musiał to zrobić.

Bez złych zamiarów, bez pruderii, bez ustępstw. Nie chcę jedynie prześliznąć się po

powierzchni tego zatrutego środowiska jak Erwan Mentheour, który spędził w zawodowym

peletonie tylko cztery lata i jego świadectwo jest fragmentaryczne. Chcę zanurzyć się głęboko

i zgłębić wszystkie etapy stosowania dopingu w kolarstwie. Kiedy zostałem wyrzucony bez

powodu z zespołu, w którym spełniała się moja miłość do sportu, kiedy zakazano mi

wykonywać mój zawód na trzy lata (czyli na zawsze dla osoby w moim wieku), stałem się

idealnym kozłem ofiarnym, członem rakiety, który się poświęca aby uniknąć katastrofy,

pariasem, czarną owcą w rodzinie. Dla nich było to bardzo łatwe. Świat jest pełen ludzi takich

jak Willy Voet Różnica polega na tym, że ja zdecydowałem się wyjść przed szereg.

Mam pięćdziesiąt cztery lata. Straciłem pracę, mój stan zdrowia nie jest najlepszy, nie

mogę zasnąć bez leków uspokajających, a moje noce już od dawna nie są spokojne. Ale

pomimo tego wszystkiego nadal miewam marzenia. Czasem śni mi się mój syn Mathieu

rozmawiający o kolarstwie z błyskiem w oczach takim jak dawniej. Już od roku oczekuję na

rozprawę, ale, paradoksalnie, stałem się wolnym człowiekiem. A na pewno jestem bardziej

wolny niż ci, którzy ścigając się dźwigają jarzmo, które bardzo trudno unieść.

Stąd ta książka.

Veynes

Kwiecień 1999

1. Szampan, kroplówki i lodówka mojej żony

Urodziłem się Belgiem, ale kiedy pracowałem dla Festiny naprawdę uwielbiałem,

przygotowania do Mistrzostw Francji. Miałem wtedy jedną z rzadkich okazji, aby zabrać ze

sobą żonę Sylvie i dwójkę moich dzieci i ugościć ich na koszt sponsora. Jestem w trasie przez

ponad dwieście dni w roku, więc wiele dla mnie znaczy ten jeden weekend pod koniec

czerwca czy na początku lipca spędzony wspólnie z rodziną.

Był 4 czerwca 1998 roku, dzień przed mistrzostwami. Około siódmej rano opuściliśmy

nasze mieszkanie w Veynes, w Alpach. Miałem w planach spotkanie z dalszą rodziną, a

najbliższych zapakowałem do naszego Renault 21. Sylvie siedziała za kierownicą. W grudniu

1997 odebrano mi na sześć miesięcy prawo jazdy, po tym jak zostałem po raz czwarty

zatrzymany przez policję za jazdę z nadmierną prędkością. Musiałem być wszędzie wożony,

ale i tak cieszyła mnie jazda do Clermont Ferrand w towarzystwie Mathieu i Charlotte, jako że

były to moje urodziny. Kończyłem pięćdziesiąt trzy lata i cieszyłem się z tego, że prawie nie

zauważam upływającego czasu.

Willy Voet „Przerwany łańcuch ”

Przybyliśmy do Hotelu Inter o wpół do dwunastej. Czekając na powrót kolarzy z treningu

wdałem się w pogawędkę z mechanikami: Cyrille Perrinem i Patrickiem Jean. „Zaraz wracają,

chcieli pojeździć tylko przez kilka godzin”.

I rzeczywiście, wkrótce pojawiła się pierwsza grupka: Pascal Hervé, Christophe Moreau,

Laurent Brochard, Didier Rous i Richard Virenque, zawodnicy francuscy, którzy mieli

wystartować w najbliższym Tour de France.

„Gdzie pozostali?”

„Jadą za nami, zaraz tu będą.”

Przez większość czasu ekipa była podzielona na dwie grupy. Jedną stanowili przyszli

uczestnicy Toru: silni ludzie, którym nie przeszkadzał żaden rodzaj pogody. Drugą stanowili

Christophe Bassons, Patrice Halgand, młody Laurent Lefevre, Sebastian Médan i Thierry

Laurent, kolarze, którzy nie mieli nic wspólnego z dopingiem i dzięki temu uniknęli później

losu swoich starszych kolegów. Te dwie grupy nawet jadły kolację oddzielnie. Zdążyłem się

już do tego przyzwyczaić, ale nadal zaskakiwało to moją żonę. Szepnęła do mnie „Dobrze, że

nadal trzymają się razem”.

Przedstawiłem Sylvie i dzieci tym zawodnikom, którzy dołączyli do ekipy w tym sezonie,

wyładowałem bagaże z samochodu rozstawiłem mój stół do masażu. Po obiedzie zająłem się

Virenque’m, Brochardem i Rousem, później trochę poleniuchowaliśmy i zeszliśmy na

kolację.

Tego wieczora ekipa zebrała się przy czterech stolikach w hotelowej restauracji: przy

jednym usiedli uczestnicy Touru z żonami, przy drugim pozostali kolarze ze swoimi

towarzyszkami, przy trzecim masażyści i mechanicy, przy czwartym kierownictwo – Bruno

Roussel, dyrektor sportowy, jego zastępca Michel Gros i rzecznik prasowy Joël Chabiron,

również z żonami. Zazwyczaj siadaliśmy tak przez cały sezon, oczywiście zależało to od

warunków lokalu.

Zamówiłem szampana. Następnego dnia mieliśmy wprawdzie ważny wyścig, ale urodziny

trzeba uczcić. Wypiliśmy trzy butelki do deseru. Kelner przyniósł ciasto – tort szwarcwaldzki

zamówiony przez Bruno Roussela. Przy stolikach kolarze wznieśli kieliszki i wypili za moje

zdrowie. Pascal Hervé i Richard Virenque nawet podeszli żeby mnie uściskać i życzyć

wszystkiego najlepszego.

Po kolacji poszedłem przygotować bidony na jutrzejszy wyścig, towarzyszył mi drugi

masażysta – Laureat Gros, syn Michela. Zazwyczaj napełnialiśmy je wodą z sokiem lub

napojem energetyzującym. Później przygotowywaliśmy jedzenie, które miało być podawane

zawodnikom w czasie wyścigu. W końcu, około dziesiątej wieczorem, udałem się do swojego

pokoju. Zazwyczaj robię to w pokojach zawodników, ale było to niemożliwe w obecności ich

żon.

„To”? Domięśniowy zastrzyk z kortyzonu dla Hervé, Virenque’a, Brocharda, Rousa i

Moreau, dziesięć miligramów Kenacortu w każdy pośladek. Kortyzon jest niewykrywalny w

moczu. Przy analizie krwi lekarz zauważy nieprawidłowości, ale nie będzie mógł stwierdzić,

czy steryd jest pochodzenia egzogennego, jako że jest on produkowany przez nadnercza.

Dlatego kolarze, którzy się szprycują, przysięgają, że nie biorą żadnych środków

dopingujących. Naprawdę w to wierzą! Wystarczy, że substancji nie wykryje kontrola

antydopingowa. Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal.

Działanie sterydów jest przewrotne: są one naturalnymi środkami przeciwbólowymi

produkowanymi przez nadnercza, ale kiedy podaje się je w iniekcjach, organizm przestaje je

wytwarzać. Dlatego sportowcy, którzy ich nadużywają często kończą z cukrzycą, niedoborami

substancji mineralnych, zwłaszcza wapnia i osłabionym układem odpornościowym. Jeśli

doznają złamania, kość może zrastać się przez bardzo długi czas. Długotrwałe stosowanie

kortyzonu jest w tym kontekście szaleństwem, ale akurat tym zupełnie się nie przejmowałem.

Nie martwiłem się też kontrolą antydopingową na mecie wyścigu w Charade. Zastanawiałem

się tylko nad dobraniem właściwej dawki sterydu. Do rozpoczęcia Touru pozostało niewiele

Willy Voet „Przerwany łańcuch ”

czasu, dawki musiały być minimalne, aby system odpornościowy zawodnika nie załamał się

podczas tak intensywnego i długotrwałego wysiłku. Efekt zastrzyku – zniesienie bólu

mięśniowego jest odczuwalny natychmiast, trwa przez sześć godzin osiągając maksimum, po

czym gwałtownie spada.

Kiedy załatwiłem sprawę zastrzyków, zmierzyłem każdemu z zawodników hematokryt -

jest to przybliżony wskaźnik ilości czerwonych krwinek transportujących tlen do mięśni. Dla

uprawiającego sport wytrzymałościowy, taki jak kolarstwo, im wyższy hematokryt, tym lepiej,

byle w bezpiecznych granicach. Brochard miał 47, Rous 49,7, Virenque 50,2, Pascal Hervé aż

51,3, a Christophe Moreau niezmiennie 48. Zdrowy mężczyzna w wieku dwudziestu kilku lat

ma hematokryt rzędu 41 – 44%, ale właśnie takich wysokich wartości się spodziewaliśmy.

Za tydzień miał wystartować Tour de France, najważniejszy cel przygotowań w każdym

sezonie. Ważne było, aby jak najbardziej zbliżyć się do poziomu hematokrytu 50, który

Międzynarodowa Unia Kolarska uznała za bezpieczny dla zdrowia. Pozostawało tylko

utrzymać ten poziom przez cały czas trwania wyścigu. Niestety, jeżeli w dniu startu kolarz

miał hematokryt 45, niemożliwe było późniejsze jego podniesienie, gdyż zawodnik

poddawany był zbyt dużemu wysiłkowi. Niezależnie od Toru mistrzostwa kraju są ważnym

wyścigiem, na wygranie którego wielu zawodników miało ochotę, wliczając również

Virenque’a. Trasa wyścigu była bardzo trudna, miał to być dla niego pierwszy ważny

sprawdzian w tym sezonie.

Na wypadek gdyby przedstawiciele UCI przybyli z rana, aby sprawdzić hematokryt

kolarzy, przygotowałem wszystko, żeby znieśli testy bez szwanku. Zdążyliśmy się już do tego

przyzwyczaić. Zaniosłem do pokojów kolarzy butelki soli fizjologicznej. Przezornie

poowijałem je w ręczniki i pochowałem pod łóżkami. W razie potrzeby po prostu zdejmowało

się obrazek ze ściany i zawieszało kroplówkę na haczyku. Jeśli w pokoju nie było obrazków,

wyginałem szprychę rowerową w kształcie litery S i zawieszałem kroplówkę gdziekolwiek, na

przykład na karniszu.

Reszta była dziecinnie prosta: wbić igłę w butelkę, podłączyć kroplówkę i odkręcić

kranik. Na początku płyn nie może ściekać zbyt szybko – najwyżej sześćdziesiąt kropli na

minutę – żeby uniknąć przeciążenia układu krwionośnego. Później było już bezpiecznie,

można całkowicie odkręcić zawór. Cały zabieg trwa dwadzieścia minut, roztwór soli

fizjologicznej rozcieńcza krew i obniża hematokryt o trzy procent, a tyle wystarczy.

Cały zestaw do kroplówki można zmontować w dwie minuty, a to oznacza, że udawało

się zdążyć nawet gdy lekarze z UCI czekali aż kolarze wyjdą ze swoich pokoi. O kontroli

wiedział jako pierwszy Bruno Roussel, on powiadamiał kolarzy, którzy szli wtedy do mojego

pokoju lub do Erika Rijckeaerta, lekarza ekipy i zabawa się zaczynała…

Kiedy po raz pierwszy przeprowadzono kontrole hematokrytu: podczas wyścigu Paryż –

Nicea w marcu 1997 roku, byliśmy już na nie przygotowani od kilku miesięcy gdyż UCI

ogłosiła decyzję o kontrolach w zimie tego roku. Początkowo jedynie ja miałem wirówkę do

oznaczania hematokrytu zasilaną bateriami – Rijckaert kupił ją w Niemczech. Kosztowała

ponad 3000 franków, a kolarze wręcz ustawiali się w kolejce do mojego pokoju, aby z niej

skorzystać. Ale już po Tour de France w 1997 roku kontrole stały się codzienną praktyką i w

1998 roku dwie trzecie zawodników miały własne wirówki. Kupowali je drogą wysyłkową,

podając dane żon lub córek. Zawsze należy być ostrożnym.

Takie małe pudełko: 20 na 8 cm, jest czymś niezastąpionym. Krew pobieraliśmy wprost z

tętnicy 1 , bo takie pomiary były bardziej precyzyjne niż z krwi pobranej z palca. Napełnialiśmy

dwie krótkie kapilary, nie grubsze niż wkład długopisowy; do pomiaru wystarczało kilka

kropel krwi. Kapilary umieszczaliśmy w wirówce, która obraca się z prędkością 10 000

1 Chyba żyły, ale tak jest w tekście

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: