Teorie doboru treści kształcenia

Treść Kształcenia - na treść kształcenia składa się  całokształt podstawowych wiadomości i umiejętności z dziedziny nauki, techniki kultury , sztuki oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowania przez uczniów pod czas ich pobytu w szkole .

Klasyczne teorie doboru treści kształcenia:

1. Materializm dydaktyczny (encyklopedyzm) – zasadniczym celem pracy szkoły powinno być przekazanie uczniom jak największego zasobu wiadomości z możliwie różnych dziedzin nauki .

2. Formalizm dydaktyczny – zwolennicy formalizmu dydaktycznego uważali treść kształcenia za środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów . Celem pracy szkoły jest pogłębianie , rozszerzanie i uszlachetnianie tych zdolności i zainteresowań . Dlatego głównym kryterium doboru przedmiotów nauki szkolnej powinna być ich zdaniem wartość kształcąca danego, przedmiotu jego przydatność do kształcenia i rozwijania sił poznawczych uczniów.
Teoretyczną podstawą formalizmu dydaktycznego była wiara w istnienie tzw. transferu dodatniego.

3. Utylitaryzm dydaktyczny – według Deweya istotnym czynnikiem w zakresie korelacji określonych przedmiotów szkolnych nie jest ani przyrodoznawstwo ,ani literatura ,ani historia ,ani geografia, lecz tylko indywidualna i społeczna aktywność ucznia. Przy doborze treści kształcenia należy koncentrować uwagę na zajęciach typu ekspresyjnego i konstrukcyjnego, wyznaczając właściwe miejsce gotowaniu, szyciu, robotom ręcznym itp. Należy nadań nauczaniu "naturalny charakter", uczynić szkołę miejscem życia społecznego, a program nauczania wykładnikiem zainteresowań dzieci i młodzieży.

4. Teoria problemowo – kompleksowa – twórcą jest Bogdan Suchodolski. Według niego na cel pracy dydaktyczno – wychowawczej rzutuje dobór i układ treści programowej. Treści te powinny dotyczyć problemów współczesnego świata, a mianowicie problemów z zakresu techniki, socjologii, ekonomii, sztuki kultury estetycznej itp. Układ treści w programach dla szkół podstawowych powinien być jednolity, natomiast zróżnicowanie należy poprowadzić stopniowo na poziomach ponadpodstawowych.
Dzięki układowi problemowo-kompleks. można by uczyć poszczególnych przedmiotów kompleksowo, czyniąc przedmiotem działalności poznawczej uczniów problemy, których rozwiązanie wymaga posługiwania sie wiedzą z dziedziny różnych przedmiotów.

5. Strukturalizm – K. Sośnicki. Przesłanką wyjściową strukturalizmu było stwierdzenie, iż programy nauczania są przeładowane materiałem, co powoduje wiele ujemnych następstw, a postulat jego redukcji pozostaje w sprzeczności z rozwojem nauki , której osiągnięcia powinny być uwzględniane w programach szkolnych . Mechaniczna realizacja wymienionego postulatu mogłaby zatem naruszyć zasadę systematycznego układu treści kształcenia. Aby uniknąć tego niebezpieczeństwa trzeba włączyć do programu treści najważniejsze, stanowiące trwały dorobek danej nauki nawiązując jednak i do jej historycznego źródła i osiągnięć najnowszych.

6. Egzemplaryzm – H. Scheuerl. Wychodzono z założenia, że bezwzględnie konieczna jest redukcja materiału nauczania przewidzianego w dotychczasowych programach dla różnych typów szkół. Redukcja ta nie powinna jednak prowadzić do zubożenia obrazu świata odzwierciedlanego w świadomości uczniów, gdyż pociągnęłoby to za sobą wiele nie korzystnych skutków pedagogicznych i poza pedagogicznych.

7. Materializm funkcjonalny – Wzg. Okonia – podkreśla opracowania teorii która zapewniałaby uczniom zarówno wiedzę jak i umiejętności posługiwania się nią w procesie przekształcania rzeczywistości . U podstaw tej nowej teorii musi się znaleźć o integralnym związku poznania z działaniem. Zgodnie z tym założeniem podstawowym kryterium doboru i układu treści programowych powinny być względy światopoglądowe. W materiale nauczania poszczególnych przedmiotów należy eksponować "idee przewodnie".

8. Programowanie dydaktyczne – stanowi odpowiedź nie tyle na pytanie czego uczyć na określonym szczeble dydaktyczno wychowawczym, co raczej jak to czynić w sposób optymalny. Dlatego też rzecznicy tej teorii przywiązują dużą wagę do starannej analizy treści kształcenia, a zwłaszcza składających się na tę treść wiadomości oraz zachodzących między nimi związków. W tym celu posługują się przeważnie metodą tzw. . macierzy dydaktycznych oraz metodą grafów .

 

Bibliografia:
- Cz. Kupisiewicz „ Dydaktyka ogólna”