Telepraca
Spis treści
Telepraca nową formą zatrudnienia 2
Wyjaśnienie terminu telepraca 2
Geneza 3
Kronika telepracy 4
Rodzaje telepracy 6
Korzyści płynące z telepracy dla pracowników 9
Korzyści płynące z telepracy dla pracodawców 9
Ujemne aspekty telepracy 10
Główne przeszkody telepracy: 10
Szersze podejście do telepracy 11
Telepraca a efektywność pracy 12
Telepraca a kodeks pracy 13
Telepraca szansą dla niepełnosprawnych 13
Telepraca w Polsce 14
Telepraca w Europie 16
Zakres zjawiska telepracy w Stanach Zjednoczonych 18
Przyszłość telepracy 19
Bibliografia 21
Telepraca stanowi nową formę zatrudnienia XX wieku, której zastosowanie stało się możliwe dzięki kilku czynnikom. Należy tu przede wszystkim podkreślić kwestię obniżenia kosztów i zwiększenia wydajności komputerów oraz urządzeń i usług telekomunikacyjnych. Następnie zwiększoną dostępność narzędzi i usług zapewniających otwartość sieci elektronicznych (w tym Internetu). A także niemniej istotną sprawą jaką stanowi wzrastające powoli zainteresowanie ze strony pracodawców, pracowników i osób prowadzących samodzielną działalność gospodarczą wykorzystaniem nowatorskich sposobów osiągania zawodowych i osobistych aspiracji.
Współcześnie telepraca staje się coraz bardziej atrakcyjną formą zatrudnienia poprzez zachodzące na skalę globalną zmiany. Można tu wymienić niektóre z nich m.in. takie jak; wzrastający nacisk na sektor wytwórczy i usługowy zmierzający do obniżenia kosztów usług kierowanych do klienta (przy jednoczesnej poprawie ich poziomu). Następnie wzrastającą świadomość potrzeby ochrony środowiska naturalnego, a zwłaszcza wpływu, jaki wywierają na niego budowa dróg i samochody. Stopniowy rozwój gospodarki sieciowej, w której telepraca i telehandel będą odgrywały kluczową rolę. Oraz przechodzenie z "zatrudnienia na posadzie" do "pracy okazjonalnej", przy wzrastającym udziale form samozatrudnienia i zatrudnienia na część etatu. Oraz rosnącej zależności od profesjonalistów, bardzo małych firm i "mikroprzedsiębiorstw".
Pod pojęciem telepracy rozumie się wykorzystywanie nowoczesnych technologii teleinformatycznych do wykonywania pracy w dowolnej odległości od miejsca, gdzie należy dostarczyć efekty pracy lub gdzie w tradycyjnym systemie pracę taką należałoby wykonywać. Z definicji tej wynika, że telepracownik nie musi pracować w domu, jak to się powszechnie przyjęło uważać. Może on np. pracować w terenie, w telecentrum czy w tzw. telechatce. Warto dodać, iż nie musi on pracować poza firmą przez cały czas. Może być zarówno telepracownikiem w pełnym wymiarze godzin, jak również spędzać poza biurem tylko kilka dni w miesiącu.
Istotą telepracy jest taki sposób jej wykonywania, w którym charakter i miejsce pracy może być kształtowane i przekształcane za pomocą użycia zaawansowanych sieci lub układów komunikacyjnych (zwłaszcza telekomunikacyjnych) i informatycznych wykorzystujących technologię przetwarzania informacji. Właśnie ta ostatnia cecha jest wyróżnikiem telepracy. Na jej określenie używa się różnych pojęć jak teleworking, telecommuting, tele-homeworking, electronic homeworking. W tej formule zaciera się pojęcia miejsca pracy jako określonej części przestrzeni, na której zlokalizowany jest teren zakładu pracy. Zakład pracy stanowi tu bowiem sieć i układ wzajemnych połączeń pomiędzy stronami stosunku pracy. Co więcej kontakty pomiędzy pracodawcą i pracownikiem nie mają tu bezpośredniego charakteru, ale są możliwe dzięki środkom porozumiewania się na odległość.
Obecnie praca często wiąże się z przetwarzaniem informacji. Ponad 50% współczesnych zawodów bezpośrednio dotyczy zarządzania informacją, 80% nowych zawodów zostało utworzonych przez małą przedsiębiorczość w usługach i sektorze informatycznym. Dzięki infrastrukturze teleinformatycznej (telefonia komórkowa i stacjonarna, fax, wideo-konferencje, usługi cyfrowe) telepraca – praca na odległość – stała się dla wielu ludzi rzeczywistością.
Telepraca oznacza przekazywanie informacji pomiędzy ludźmi w taki sposób, że ograniczenie odległości i czasu zostaje zniesione. Ma ona przewagę nad tradycyjnym stosunkiem pracy ze względu na to, iż praca przychodzi do człowieka, w przeciwieństwie do tradycyjnego pojęcia uczęszczania ludzi do pracy.
Używanie komputerów do pracy na odległość nie jest nowym pomysłem. Idea powstała w czasie kryzysu paliwowego lat siedemdziesiątych, kiedy gwałtownie rosnące ceny ropy naftowej zachwiały światową gospodarką. Za jej ojca uważa się Jacka Nillesa, uczonego z amerykańskiego University of Southern California. On jako pierwszy w pracy The Telecommunications Transportation Trade-off (John Wiley & Sons, 1976) dostrzegł możliwość zastąpienia transportu osób przez elektroniczny transfer danych, co pozwoliłoby na znaczną redukcję zużycia drogich paliw w drodze do i z pracy. Punktem wyjścia w jego badaniach było zestawienie kosztów i korzyści codziennych podróży do pracy, z kosztami i korzyściami pozostania w domu i użycia łączy telekomunikacyjnych do kontaktu z pracodawcą. Nilles jest też twórcą terminu telecommute, jako zastawienia przedrostka tele i angielskiego czasownika to commute, oznaczającego "dojeżdżać do pracy". Słowo przyjęło się głównie w USA, gdzie do dziś jest bardzo popularne. W Europie najczęściej używanym terminem jest telework, prostszy i łatwiejszy w tłumaczeniu na inne języki. Do jego rozpowszechnienia przyczyniła się Komisja Europejska, która w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych finansowała wiele programów badawczo-rozwojowych związanych z tą formą pracy. W języku polskim termin "telepraca" używa się zamiennie z "praca na odległość" lub "praca zdalna", jednakże ten pierwszy jest stosowany najczęściej.
Innym, niezależnym od problematyki oszczędności paliw i redukcji ruchu ulicznego, impulsem do dyskusji nad wdrożeniem nowatorskich technik telematycznych było wzmożone zapotrzebowanie na bardziej elastyczne formy pracy. Wraz ze wzrostem aktywności zawodowej kobiet coraz powszechniejszy stał się problem znalezienia formuł pozwalających w miarę bezkonfliktowo łączyć pracę zawodową z obowiązkami domowymi.Idea pracy "z domu" została także przewidziana przez znanego futurologa i badacza rozwoju cywilizacji Alvina Tofflera w słynnej książce Trzecia Fala (The Third Wave) z 1980 roku.[1]
lata 60 - W Wielkiej Brytanii powstaje firma programistyczna F International, która zatrudnia kobiety pracujące zdalnie w swoich domach.1973 - pierwszy eksperymentalny projekt telepracy, którego celem jest zbadanie ekonamicznych kożyści nowej formy zatrudnienia oraz zademonstrowanie jej w praktyce; raport końcowy ukazuje się w 1974r.1980 - Alvin Toffler popularyzuje w książce Trzecia Fala ideę „elektronicznej wioski”, w której ludzie wykonują swoją pracę we własnych domach. 14 lat później Toffler pisze: „sieci komputerowe to serce infrastruktury Trzeciej Fali, (...) która w sferze zatrudnienia podpada pod rubrykę telepraca”1980 - U.S. Army (DARCOM) testuje możliwości pracy zdalnej.1982 - American Expres podejmuje program telepracy Project Homebond przeznaczony dla osób niepełnosprawnych ruchowo1989 - władze miasta Los Angeles planują wprowadzenie programu telepracy do całego okręgu; rok później zapada decyzja powołująca program do życia.1992 - AT&T wprowadza system telepracy który w przeciągu sześciu lat obejmie 55% pracowników amerykańskich oddziałów firmy (36 tysięcy osób)1993 - British Telecom publikuje szacunkowe dane na temat ilości osób zatrudnionych w systemie telepracy: 6mln w USA i 1,27mln w Wielkiej Brytanii1995 - Komisja Europejska (DG XIII-B) konstatuje: "telepraca może stać się częścią naszego przyszłego życia zawodowego. Rewolucja telekomunikacyjna i informatyczna stworzyła szeroki wachlarz nowych estetycznych sposobów wykonywania pracy, włącznie z możliwością przynajmniej częściowego przeniesienia jej poza siedzibę tradycyjnego biura"1997 - Komisja Europejska powołuje do życia inicjatywę European Telework Development w celu podniesienia świadomości zagadnień telepracy i jej rozwoju na kontynencie europejskim w 1998r. powstaje Polski Punkt Informacyjny ETD1997 - W USA pracuje 11mln telepracowników1998 - powstaje Międzynarodowe stowarzyszenie Telepracy z siedzibą w USA, którego organem prasowym jest miesięcznik Telecommute1999 - powstaje polskojęzyczny serwis internetowy Telepraca Polska[2]
Ze względu na lokalizację stanowisk pracy w przestrzeni wyróżnić można następujące formy telepracy.
1. Telepraca domowa
a) Telepraca wykonywana wyłącznie w domu to najbardziej "skrajna" postać tej formy zatrudnienia. Miejscem pracy jest wyłącznie dom. Stanowisko w firmie, o ile wcześniej istniało, zostaje przeniesione do domu zatrudnionego. Telepracownik nie ma bezpośredniego kontaktu z przełożonymi i współpracownikami. Komunikacja odbywa się praktycznie całkowicie poprzez media elektroniczne. Właśnie ze względu na izolację pracownika ta odmiana telepracy, nazywana nawet przez niemieckie związki zawodowe "elektroniczną pustelnią", podlega największej krytyce. Wskazuje się na to, że całkowity brak kontaktów interpersonalnych może wywoływać u pracownika uczucie osamotnienia, osłabić jego identyfikację z firmą, negatywnie wpłynąć na poziom samorealizacji zawodowej.b) Telepraca wykonywana w domu naprzemiennie z pracą w przedsiębiorstwie.Jest to forma przejściowa między całkowicie scentralizowanym a zdecentralizowanym w przestrzeni procesem pracy. Mówimy o niej, gdy pracownik przez pewną część swego czasu pracuje w domu jako telepracownik (względnie w telecentrach), a część w przedsiębiorstwie.
Dzięki tej formie telepracy można osiągnąć wiele korzyści, nie ryzykując przy tym wystąpienia negatywnych skutków telepracy izolowanej. Pracownicy zachowują kontakt z przedsiębiorstwem i mają szanse na utrzymywanie ważnych, nieformalnych kontaktów ze współpracownikami. Wyraźnie zmniejsza to niebezpieczeństwo zepchnięcia na margines życia socjalnego firmy i zawodowej izolacji. Jako potencjalne wady takiego rozwiązania wymienia się konieczność utrzymywania dwóch - na ogół podobnie wyposażonych - stanowisk pracy: w biurze i w domu. Pociąga to za sobą wzrost kosztów i mniej efektywne wykorzystanie posiadanego sprzętu. Problemy te, można jednak przynajmniej częściowo zminimalizować stosując elastyczne metody zarządzania zasobami biurowymi - gdy przykładowo dwóch współpracowników dzieli między siebie jedno stanowisko w firmie (tzw. desk sharing).
2. Telepraca mobilna
Telapraca mobilna nie jest zdeterminowana miejscem pracy. Mobilni telepracownicy wykonują swe obowiązki w różnych miejscach, z dala od siedziby firmy i domu. Dzięki przenośnym urządzeniom telekomunikacyjnym mogą łączyć się z centralą w celu pobrania danych, wymiany informacji i przekazywania wyników pracy. Postęp techniczny sprawił, że praca online przy użyciu narzędzi przenośnych może być wykonywana równie profesjonalnie, co na stacjonarnym stanowisku. Mobilni telepracownicy mogą tworzyć sobie tymczasowe stanowisko pracy np. w hotelu, w siedzibie klienta, mogą też pracować w tzw. ruchomym miejscu pracy - podczas podróży służbowych, na lotniskach, w pociągach.3. Telepraca w telecentrach
Telecentra są to miejsca, w których pracuje większa ilość telepracowników. Są one zlokalizowane z dala od siedziby przedsiębiorstwa. Dzieli się je zasadniczo na biura satelickie i centra teleserwisowe.
a) Biura satelickie są to pomieszczenia biurowe, które należą wprawdzie do danego przedsiębiorstwa, znajdują się jednak poza nim. Tworzone są z myślą o przybliżeniu miejsca pracy zatrudnionym, są więc zlokalizowane niedaleko miejsca ich zamieszkania, często na przedmieściach lub wręcz całkiem poza miastem, z dala od firmy. Niektórzy autorzy są zdania, że w przypadku biur satelickich mamy do czynienia z zakładowymi miejscami pracy, które zostały utworzone dodatkowo do głównej siedziby (lub też z niej wyłączone). Nie są to jednak stanowiska telepracy, gdyż biura te można potraktować jako filie przedsiębiorstw, które wykorzystują zalety nowoczesnej techniki do lepszej komunikacji między swymi oddziałami. Osoba pracująca w biurach swojego pracodawcy nie jest więc telepracownikiem. Stosując taki tok rozumowania, jako telepracowników można by sklasyfikować jedynie osoby pracujące w biurach satelickich, które nie są własnością pracodawców.b) Centra teleserwisowe są samodzielnymi podmiotami, które oferują i wykonują różnego rodzaju teleusługi na rzecz obcych zleceniodawców. Mając na uwadze wcześniej cytowane definicje, nie można ich w zasadzie zaliczyć do form telepracy, gdyż w ich przypadku miejsce pracy nie jest powiązane łączem komunikacyjnym z przedsiębiorstwem.
4. Telepraca on-site
Telepraca on-site jest to odmiana telepracy, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki w siedzibie podmiotu, z którym współpracuje jego przedsiębiorstwo. Przykładem mogą być konsultacje u klienta lub dostawcy przy jednoczesnym kontakcie z macierzystą firmą. Dotyczyć to może pracowników firm konsultingowych, operatorów systemów komputerowych itp.
Ze względu na sposób połączenia telekomunikacyjnego między telepracownikiem a pracodawcą wyróżnić można:
1. Pracę online, mamy z nią do czynienia, gdy telepracownik utrzymuje stałe połączenie komunikacyjne z pracodawcą.2. Pracę offline, jeśli połączenie nawiązywane jest tylko na pewien czas, np. w celu pobrania niezbędnych do pracy danych lub sukcesywnego przekazywania wyników. Istnieją jeszcze dwa podtypy telepracy offline ze względu na formę przesyłu wyników pracy. Efekty mogą być przesyłane dwojako: drogą elektroniczną lub przez fizyczny transport środków archiwizacji danych (dyskietek, dysków).
Kolejnym podziałem spotykanym w literaturze jest klasyfikacja telepracowników ze względu na czas pracy. Mogą oni pracować w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasowym, jak również w systemie stałego lub ruchomego czasu pracy.
· Elastyczność czasu pracy (większa niezależność, samodzielność w układaniu planu pracy).
· Elastyczność miejsca pracy.
· Redukcja stresu, praca w spokoju, bez zakłóceń.
· Zwiększenie satysfakcji z pracy, samorealizacja.
· Oszczędność pieniędzy (jedzenie, strój biurowy, koszty podróży, ubezpieczenie).
· Redukcja czasu dojazdu do/z ...
stary_hipis