biblia6.12.pdf

Biblia w kulturze

Pięcioksiąg należy do tradycji kapłańskiej, najmłodszej, ukształtowanej w VI w. BC której

kapłani nadali ostateczny kształt w IV w. BC. Autorzy tych tekstów nie myśleli, że piszą

dzieło naukowe, historię świata. Chcieli odpowiedzieć na pytania od wieków nurtujące

ludzkość, znaleźć sens życia, cierpienia i śmierci, wytłumaczyć relacje człowieka z Bogiem i

Boga z człowiekiem, odnaleźć przyczynę magnetyzmu przeciwnych płci itd.

Śródtytuły w Biblii Tysiąclecia nie są dobrane najlepiej. Pierwszy w Księdze Rodzaju zwie

się „Dzieje początków świata i człowieka”, a przecież nie są to dzieje, bo nie mamy do

czynienia z historią w naszym tego słowa rozumieniu – Pismo Święte ukazuje pogląd autorów

biblijnych na początki świata i człowieka. Drugi śródtytuł „Świat stworzony przez Boga” jest

w porządku, jednakże został umieszczony za wcześnie – powinien być umieszczony 3,5

wersetu dalej.

Pierwszy opis stworzenia świata jest w rzeczywistości hymnem na cześć jedynego Stwórcy

nieba i ziemi, a 7 dni to 7 strof tego hymnu. Napisany został pod wpływem wygnania

babilońskiego w końcu VI wieku lub u początku wieku V. Wygnanie babilońskie skończyło

się w 538 BC gdy król perski Cyrus wydał edykt pozwalający Żydom na powrót do

Jerozolimy i odbudowę miasta oraz świątyń.

Oryginał hebrajski rozpoczyna się słowami bereszit bara elohim . Wyraz bereszit można

tłumaczyć jako „na początku” ale też jako „[Bóg] zaczął [stwarzać]”.Wyraz „stworzyć” w

języku polskim ma uroczyste znaczenie, jednak stosujemy je często w odniesieniu do dzieł

człowieka [„artysta stworzył”]. W języku hebrajskim wyraz ten odnosi się tylko i wyłącznie

do Boga i występuje dość rzadko w Biblii.

Rdz 1,1-5 – określenie „niebo i ziemia” ma znaczenie obecnego słowa „wszczechświat”,

wtedy nieznanego. Wszelkie stworzenia są dziełem Boga, jednak pojęcie stwarzania z niczego

pojawiło się po raz pierwszy w Drugiej Księdze Machabejskiej [2 poł. II w. BC] – Żydzi nie

znali pojęcia nicości.

Księga Rodzaju

Rdz 1,2 –na początku jest ciemność i bezmiar wód, co sugeruje, że autor pisał go w świecie

„mokrym” czyli w Mezopotamii, gdzie pola były często zalewane przez słone wody morskie.

Bezmiar wód określony został wyrazem tehom , pl. tehomot , wg hebraistów wykazującym

podobieństwo do imienia Tiamat, okrutnej bogini słonych wód.

W rozdziale drugim u początku jest pustynia, tekst ten prawdopodobnie powstał w

Jerozolimie lub na wschód od niej.

Ciemność i bezmiar wód to wyraźny wpływ mitologii bliskowschodniej. W poł. XIX wieku

odnaleziono ruiny Niniwy, a w nich zbiór tabliczek glinianych z czasów Asurbanipala [25 tys.

sztuk!]. był to początek właściwej asyriologii. Dotąd Biblia pierwszym dziełem, czy też

zbiorem dzieł napisanym przez ludzi. 3.12.1876 r. na posiedzeniu Society of Biblical

Archeology w Londynie jeden z pierwszych asyriologów, George Smith odczytał 11 tabliczkę

poematu o Gilgameszu. Zawierał on opis potopu w sposób miejscami bardzo podobny do

tego znanego z Biblii. Poemat powstał w końcu drugiego tysiąclecia, w Niniwie odnaleziono

jego kopię z VII w.

Najstarszym tekstem jest zachowany w fragmentach starobabilońskich i nowoasyryjskich epos

Atrachazis, znany w starożytności pod nazwą „ Inuma ilu awilum ”. Najstarszy i najlepiej

zachowany spis pochodzi z XVII wieku [ok. 1664-1628 ].

Pierwszy rozdział to hymn o stworzeniu świata, zbudowany z 7 strof, człowiek został w nim

uczyniony koroną istot stworzonych przez Boga, dlatego jako forma najbardziej rozwinięta

zajmuje ostatnie miejsce.

Hymn trwa jeszcze do połowy czwartego wersu z rozdziału drugiego. Następnie zaczyna się

prozaiczna opowieść o stworzeniu człowieka. Tutaj człowiek został stworzony na początku,

przed nim była tylko pustynia.

W obu tekstach człowiek jest najważniejszy, tylko w pierwszym wszystko zmierza do jego

stworzenia, a w drugim wszystko się od niego zaczyna.

W Rdz 1,3-5 światłość powstała I dnia, a dopiero IV [Rdz 1,14-18] Bóg stworzył ciała

niebieskie. Jest światłość, ale nie ma co tą światłość emitować – nie traktujmy problemu

naukowo – autor zamierzał oddać cześć jedynemu Stwórcy wszystkiego. Do sprzeczności

zalicza się także fakt powstania roślin przed stworzeniem słońca.

Wszystkie dni stworzenia kończyły się stwierdzeniem, że twory Boga były dobre, jednak

efekt dnia szóstego był bardzo dobry. Autorzy biblijni wykazali się tutaj niepoprawnym wręcz

optymizmem, gdyż czasy powstania tych tekstów były bardzo trudne [odbudowa Jerozolimy]

Dzieło stworzenia dokonuje się pośrednio – Bóg poleca ziemi, aby wydała rośliny i trawy.

[Rdz 1,9-13]

W mitologiach potwory morskie są wrogami Boga, walczą z nim a w Biblii Bóg je stwarza

razem z innymi stworzeniami w wodzie i powietrzu, a na dodatek błogosławi je i obdarza

płodnością. Pierwsze wypowiedziane błogosławieństwo w Biblii jest udzielone potworom

morskim, mają się one rozmnażać

Pomiędzy stworzeniem człowieka a zwierząt istnieje wyraźna przegroda. Bóg mówi w liczbie

mnogiej „uczyńmy człowieka na obraz i podobieństwo”. Opinia widząca w tym zapowiedź

trójcy świętej jest nieuzasadniona. Obraz i podobieństwo jest formą, niezastosowaną do

żadnego innego stworzenia. Po hebrajsku wyraz Bóg brzmi „ el ”, liczba mnoga [„ elim ”]

oznacza „bogów”, ale też bardzo możnych ludzi czy nawet aniołów. Elohim to forma wzięta

ze słowa „ el ”, będącą liczbą mnogą, rzadko używaną w Biblii. Może to być pluralis

maiestatii [król, papież określali siebie per „my”], ale także pluralis deliberationis

[zastanowienia się] – gdy pojedynczy nawet człowiek intensywnie nad czymś myśli, mówi

„zastanówmy się”.

Zwrot na „obraz i podobieństwo” oznacza nadanie człowiekowi pozycji namiestnika Boga na

ziemi. Ma w jego imieniu panować nad resztą stworzenia, nie zapominając jednak o

związanej z tym odpowiedzialności. Bóg został porównany do wielkiego króla perskiego

Cyrusa, którego państwo podzielone zostało na satrapie. Każda z tych jednostek

administracyjnych miała na czele satrapę, namiestnika władającego w imieniu króla. Dla

poddanych był obrazem króla, co stanowiło godność, ale też obowiązek. Zapomnienie, że

rządzi z nadania króla mogłoby się dla niego nieprzyjemnie skończyć. Podsumowując –

człowiek ma rządzić w imieniu Boga, to jego przywilej, ale też obowiązek.

Adam to po hebrajsku człowiek, zarówno jako gatunek jak i mężczyzna. Język niemiecki

odróżnia Mensch[człowiek] i Mann[mężczyzna]

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: