Masaż po amputacjach urazowych kończy górnych.
Amputacje kończyn górnych przeważnie mają charakter urazowy. Jest to spowodowane nasilającymi się wypadkami komunikacyjnymi, możemy się również spotkać z amputacjami kończyn górnych , których przyczyną jest wysoka bądź niska temperatura (odmrożenia, oparzenia) oraz zmiażdżenia. Amputacje urazowe częściej obserwuje się u mężczyzn niż kobiet. Rzadziej niż w przypadku kończyn dolnych wykonywane są amputacje naczyniowe lub nowotworowe.
Główną funkcją kończyny górnej jest dostarczanie informacji z otoczenia bez udziału wzroku, stabilizacja i utrzymanie w dłoni przedmiotów, czyli funkcja chwytna. W amputacji kończyny górnej zawsze ulega zniesieniu, któraś z tych funkcji.
Rehabilitacja po amputacji kończyn górnych jest procesem kompleksowym, jednym z głównych składowych rehabilitacji jest masaż.
Przed masażem przystępujemy do diagnostyki, którą dla porównania rezultatów masażu wykonujemy również po masażu. Dokonujemy pomiarów obwodowych sprawdzamy w ten sposób czy występuje obrzęk, testem Lovetta badamy siłę mięśniową, przykurcze w stawie badamy pomiarami goniometrem.
Przed przystąpieniem do zabiegów ważne jest określenie celu. Celami masażu po amputacji kończyn górnych są:
- przyśpieszenie gojenia się rany
-zmiękczenie i uelastycznienie blizny
-nadanie prawidłowego kształtu kikutowi
-uwolnienie wciągniętych w bliznę zakończeń nerwowych
-zapobieganie rozwojowi zniekształceń, przykurczów
-likwidacja obrzęków
-wzmocnienie mięśni, poprawa ich siły i przywrócenie czucia w kończynie
-przywrócenie prawidłowej ruchomości w pozostałych stawach
-wzrost ogólnej wydolności organizmu
Proces leczenia i stosowane zabiegi dzieli się na dwa okresy
Okres I- przed zaprotezowaniem
Okres II- po zaprotezowaniu
Okres I
W zależności, na jakim poziomie jest amputacja, wykonuje się różne rodzaje masażu, jednakże w każdym przypadku we wstępnej fazie okresu pierwszego jak i w dalszym kontakcie z pacjentem ważne jest, aby zyskać zaufanie chorego, będzie nam to owocowało w późniejszej pracy z pacjentem.
A. Masaż ręki
Chirurdzy dążą do zachowania każdego odcinka kikuta i przynajmniej części jednego z palców. W późniejszej rehabilitacji będzie to pomocne w odtworzeniu chwytnej funkcji dłoni.
Faza 1 Gojenie się rany
W okresie gojenia się rany, ręka zazwyczaj jest cała owinięta i jej nie masujemy. W okresie gojenia zawsze występuje obrzęk, który powstaje na skutek uszkodzenia tkanek i przecięcia naczyń powoduje to powstawanie dużej ilości płynów w przestrzeni międzykomórkowej. W likwidacji obrzęku stosujemy masaż limfatyczny powyżej amputowanej dłoni.
Faza 2 Rana zagojona
Po zagojeniu się rany pooperacyjnej zajmujemy się opracowaniem blizny, której towarzyszą głębokie zrosty. Stosujemy masaż klasyczny ma on na celu zmiękczenie blizny oraz zlikwidowanie zrostów. Zaczynamy od głaskania, stopniowo wprowadzamy rozcieranie, wibrację i uderzanie opuszkami palców. W celu zmiękczenia blizny masażysta może stosować na ranę maści uelastyczniające. W celu uwolnienia końców nerwowych wciągniętych w bliznę, możemy zastosować wałkowanie końca kikuta, ale tylko wtedy, gdy nie towarzyszą temu dolegliwości bólowe. Dodatkowo masujemy staw nadgarstkowy. Przystępujemy do likwidacji przykurczów a w późniejszym etapie zapobieganiu ich powstawania. W celu zlikwidowania przykurczu najczęściej zgięciowego stosujemy techniki rozluźniające mięśnie zginacze i techniki pobudzające mięśnie prostowniki. W obrębie ręki często dochodzi do amputacji pojedynczych paliczków, aby poprawić sprawność chwytną stosujemy masaż klasyczny.
Masażem musimy uzyskać dobrą funkcjonalność blizny a następnie pobudzić czucie głębokie i ukrwienie oraz uzyskać elastyczność i przesuwalność blizny.
B. Masaż przedramienia
W amputacji przedramienia zostaje zachowany ruch zgięcia na każdym poziomie aż do miejsca przyczepu mięśnia dwugłowego i ramiennego. Z kolei ruchy rotacyjne kikuta zależą od jego długości, im kikut jest dłuższy tym ruch rotacji jest większy. W amputacji poniżej stawu łokciowego docelowo celem masażu jest utrzymanie pełnego zakresu ruchomości w tym stawie.
W okresie gojenia się rany nie masujemy. Ewentualnie, jeśli pojawił się obrzęk likwidujemy go technikami limfatycznymi.
Masaż klasyczny blizny technikami głaskanie i rozcieranie, celem tych technik jest otrzymania dobrej przesuwalności tkanek głębszych oraz elastyczność blizny stosuje się również ugniatanie i wałkowanie. Należy pamiętać, że długie kikuty formuje się łatwiej niż kikuty krótkie. Przywrócenie czucia i zachowanie odpowiedniej ruchomości w przyszłości będzie bardzo korzystne podczas zaprotezowania, lub ewentualnego wykonania kikuta Krukenberga.*
*Kikut Krukenberga wykonywany jest najczęściej u osób z obustronnymi amputacjami. Kikut ten wytwarza się oddzielając od siebie kość promieniową i łokciową, dzięki odpowiednim przeszczepom mięśni wytwarza się w ten sposób rodzaj szczypiec. Po zagojeniu się ran pooperacyjnych w kikucie Krukenberga należy uzyskać elastyczność skóry w miejscach podziału kości technikami głaskania i rozcierania oraz później należy zahartować te miejsca w celu możliwości posługiwania się kikutem.
Przez osłabienie mięśnia trójgłowego ramienia kikuty mają tendencję do przykurczu zgięciowego. Masaż ma na celu zniesienie przykurczu rozluźniając mięsień dwugłowy technikami rozluźniającymi dodatkowo możemy zastosować streching a technikami pobudzającymi wzmocnić mięsień trójgłowy.
Kikut musimy ukształtować przez odpowiednie bandażowanie oraz masaż, dążymy do nadania kikutowi odpowiedniego kształtu – wykorzystujemy głaskanie całymi dłońmi, głaskanie grzebyczkowe, wszelkiego rodzaju rozcierania, ugniatania, poprzeczne i podłużne, uciski pierścieniowe, roztrząsanie i wstrząsanie.
Hartowanie kikuta, polega na pogrubieniu warstwy naskórka, drażnieniu zakończeń nerwowych, intensywnym pobudzeniu przemiany materii w celu uodpornienia kikuta na urazy mechaniczne, którym źródłem będzie proteza. W celu hartowania stosujemy:- rozcieranie całymi dłońmi po wszystkich stronach kikuta z ręcznikiem lub rękawicami- szczotkowanie (naturalnym włosiem) od miejsca blizny (w miarę przyzwyczajania się skóry, można używać szczotki o coraz twardszym włosiu), oklepywanie grzbietową stroną palców. Stosujemy również masaż wodny w szczególności natryski i polewania.
C. Masaż ramienia
W obrębie ramienia występują różne długości kikutów, kikuty długie, przy których przykurcze są niewielkie i kikuty krótkie tu przykurcze są znaczne i zależą od tego czy jest zachowania guzowatość naramienna kości ramiennej.
Stosujemy masaż klasyczny w celu rozluźnienia i wzmocnieni odpowiednich mięśni. Możemy zastosować również masaż izometryczny na mięśnie osłabione. Zawsze szczególną uwagę zwracamy na przykurczony mięsień naramienny stosujemy wtedy masaż rozluźniający na akton przedni tego mięśnia i akton górny mięśnia czworobocznego.
Wykonujemy bandażowanie i hartowanie kikuta.
Zaniki mięśnioweDo likwidowania zaników mięśniowych możemy przystąpić dopiero po usunięciu przykurczów. Najskuteczniejsze są ćwiczenia czynne z oporem, lecz możemy wspomóc stosując masaż izometryczny (z narastającym czasie napięcia izometrycznego). W przerwach między napięciami stosujemy ugniatanie podłużne i wibrację.
D. Masaż stawu ramiennego
W przypadku wyłuszczenia w stawie ramiennym. W fazie 1 gojenia się rany nie masujemy.
Po zagojeniu rany masujemy bliznę technikami głaskania, rozcierania, rolowania. Celem jest uzyskanie elastyczności i przesuwalności do tkanek głębszych by blizna nie ograniczała ruchów tułowia i wentylacji. Technikami rozluźniającymi masujemy wszystkie mięśnie przykurczone z przyczepami do łopatki, celem jest jednakowe napięcie po obu stronach kręgosłupa, co w przyszłości będzie zapobiegało nieprawidłowościom oddechowym i posturalnym.
Waga protezy przy krótkim kikucie ramienia prowadzi do wtórnych wad postawy, skolioz. Musimy wzmocnić staw ramienny, aby nie dopuścić bądź zlikwidować skrzywienia kręgosłupa w tym celu stosujemy masaż rozluźniający mięśni po stronie gdzie jest proteza i masaż wzmacniający po stronie przeciwnej.
W okresie 2 już po zaprotezowaniu stosujemy masaż klasyczny kończyn górnych, naprzemiennie masujemy kończynę górną zdrową i amputowaną, stosujemy masaż pobudzający kikuta. Masujemy grzbiet i kręgosłup – celem masażu jest wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych zapobiega to powstawaniu przeciążeń i skrzywieniom kręgosłupa spowodowanych wagą protezy.
4
ulkaadyjak