1. ORTOPEDIA
- dział medycyny zajmujący się profilaktyka i leczeniem wrodzonych i nabytych zaburzeń narządu ruchu
Ø leczenie nieoperacyjne
· unieruchomienie zewnętrzne
- polega na wyłączeniu ruchu w jednym lub kilku odcinkach narządu ruchu, co umożliwia wygojenie uszkodzeń tkanek miękkich lub kości
ü rodzaje opatrunków:
- gipsowe (podłużniki, opatrunki okrężne)
- druciane lub metalowe szyny (szyna Kramera)
- opatrunki plastikowe i ortezy (kołnierz Schanza, Campa, Florida, sznurówki, gorsety itp.)
ü uwagi:
- opatrunki gipsowe zawsze powinny być założone na podściółce z waty i bandaża
- zawsze należy odciążyć wypukłe elementy kostne (krętarz, rzepka, pięta, łokieć itp. oraz nerwy i naczynia)
- opatrunek gipsowy nie może być zbyt luźny bądź obcisły
- po jego założeniu konieczna jest ocena stanu ukrwienia i unerwienia kończyny oraz ocena nasilenia dolegliwości bólowych
· wyciągi
ü bezpośrednie
- klamra wyciągowa mocowana jest do pręta metalowego przeprowadzonego przez kość (piętową, guzowatość piszczeli, okolicę nadkłykciową uda, wyrostek łokciowy, kości goleni, śródstopia i palców)
ü pośrednie
- wyciąg mocowany jest klejem, przylepcem do skóry lub za pomocą kamaszka na stopie oraz pętli Glissona za głowę
ü działanie wyciągów:
- nastawienie złamania i utrzymanie odłamów do uzyskania zrostu kostnego
- leczenie złamań w przypadku przeciwwskazań do leczenia operacyjnego
- powolne nastawienie zwichnięć lub podwichnięć
- zniesienie przykurczów mięśniowych i torebkowo-wiezadłowych
· redresje
- zabiegi ortopedyczne polegające na ręcznej korekcji ustawienia stawu
- pozwalają na rozciągnięcie przykurczonych mięśni, torebek stawowych lub rozerwanie zrostów
- następnie stosuje się zewnętrzne unieruchomienie utrzymujące uzyskaną korekcję oraz intensywne usprawnianie
- nieumiejętnie wykonywane redresje mogą być przyczyną: złamań kości i powierzchni stawowych, uszkodzeń ścięgien, krwiaków, skostnień okołostawowych oraz wtórnych przykurczów stawowych
ü podział redresji :
- jednoczasowe – wykonywane w znieczuleniu lub bez w przypadku przykurczów około- i śródstawowych
- stopniowe – polegające na stosowaniu wyciągów, które powoli zmniejszają wielkość przykurczu lub ortez korygujących zniekształcenie
- ćwiczenia redresyjne
· blokady i nakłucia
ü blokady:
- polegają na wprowadzeniu środków leczniczych (np.: znieczulających, steroidów, antybiotyków) do zmienionej chorobowo okolicy (staw, kanał kręgowy, przyczepy ścięgien, okolice pni i splotów nerwowych)
ü nakłucia:
- diagnostyczne (uzyskanie materiału do badań histopatologicznych, bakteriologicznych, podanie środków cieniujących)
- lecznicze (opróżnienie krwiaka lub ropnia)
Ø leczenie operacyjne
- polega na wykonywaniu zabiegów operacyjnych w zależności od stwierdzonej patologii
Ø rehabilitacja
· kinezyterapia
· fizykoterapia
Ø zaopatrzenie ortopedyczne
- stosuje się w profilaktyce i leczeniu chorób narządu ruchu
- nie powinno upośledzać czynności zdrowych mięśni i stawów
- w czasie stosowania aparatów ortopedycznych wymagana jest stała kontrola prawidłowego ich funkcjonowania oraz stanu skóry pacjenta
URAZ
- działanie czynnika zewnętrznego wywołującego w organizmie zmiany anatomiczne i czynnościowe
- może być on spowodowany czynnikami: fizycznymi, chemicznymi, mieszanymi
- może działać przez długi (sumowanie się mikrourazów) lub krótki okres czasu
- uraz bezpośredni – zadziałanie siły w miejscu powstania uszkodzenia
- uraz pośredni –zadziałanie siły w pewnej odległości od miejsca uszkodzenia (jego siła przenoszona jest przez kości, stawy, ścięgna, mięsnie)
USZKODZENIE
- wynik działania urazu na organizm
- jego wielkość i charakter zależy od rodzaju i siły urazu oraz odporności tkanek
2.1. STŁUCZENIE
- uszkodzenie powstałe zazwyczaj a wyniku upadku na twarde podłoże lub na skutek urazu zadanego tępym przedmiotem
- dotyczy skory, tkanki podskórnej, mięśni, kości, stawów, nerwów i naczyń
· objawy
- obrzęk
- bolesność uciskowa oraz podczas wykonywania ruchów
- krwawe wylewy (uszkodzenie naczyń)
- wzmożone ucieplenie skóry
- rtg - brak zmian
- usg - krwiak
· leczenie
- zimne okłady, krioterapia miejscowa
- unieruchomienie miejsca stłuczenia
- niekiedy konieczne usuniecie krwiaka z tkanek miękkich
· rokowanie
- goja się bez powikłań
- w okolicy stłuczenia w mięśniu powstają zwłóknienia i zwapnienia
- możliwe pogrubienie sąsiednich kości (skostniały podokostnowy wylew krwawy)
- stłuczenie chrząstki – zmiany awyrodnieniowo-zniekształcajace
2.2. ZŁAMANIE (fractura)
złamanie – przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujące cały jej przekrój
nadłamanie - przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujące część jej przekroju
złamanie wielomiejscowe – dotyczy jednej lub kilku kości nawet w odległych miejscach
złamanie wielofragmentowe – u osób starszych, obraz podobny do stłuczonego szkła
złamanie kości gąbczastej – w obrębie nasady i przynasad, często ulega zaklinowaniu poprzez wbicie jednego odłamu w drugi, może nie występować ruchomość między odłamami
· mechanizm powstawania
ü uraz bezpośredni:
- siła urazu działa bezpośrednio na kość
- złamanie poprzeczne, skośne lub z pośrednim odłamem w kształcie klina
- bardzo silne urazy powodują rozkawałkowanie kości (złamanie wieloodłamowe)
ü uraz pośredni:
- złamania z pociągania
- najczęściej na skutek gwałtownego napięcia mięśnia lub więzadła oraz oderwania jego przyczepu kostnego
- złamania z wygięcia
- złamania z e skręcenia
- złamania ze zgniecenia
· podział
Ø przebieg szczeliny:
- podłużne
- poprzeczne
- skośne
- spiralne
- wielofragmantowe
Ø przemieszczenie odłamów kostnych:
ü kierunek przemieszczenia
- do boku
- na długość (z wydłużeniem, ze skróceniem)
- kątowo
- obrotowo
ü rodzaj przemieszczenia
- pierwotne – powstające w chwili urazu
- wtórne – wynikające z działania mięśni, ścięgien, więzadeł
ü czynniki powodujące przemieszczenie
- siła i kierunek działania urazu
- ciężar ciała lub części kończyny położonej obwodowo w stosunku do szczeliny złamania
- siła i kierunek działania mięśni (trakcja mięśniowa samoistna
- siła i kierunek ruchów wykonywanych przez chorego i osoby udzielające mu pomocy (trakcja wymuszona)
- nieprawidłowe unieruchomienie transportowe
Ø umiejscowienie:
- trzonu
- przynasady
- nasady
- wystepów kostnych
- powierzchni stawowych
Ø obecność kontaktu złamanej kości z otoczeniem:
- zamknięte – bez kontaktu i z zachowaniem ciągłości skóry
- otwarte – z kontaktem i przerwaniem ciągłości skóry
Ø obecność powikłań:
ü nie powikłane
ü powikłane
- ...
ulkaadyjak