FIZJOLOGIA NERKI
Funkcje nerki:
· Oczyszczanie organizmu ze szkodliwych substancji
· Produkcja moczu
· Regulacja
· Produkcja erytropoetyny i reniny
Położona zewnątrzotrzewnowo- prawa trochę niżej o lewej
Nadnercza:
1. Kora- mineralokortykoidy, androgeny
2. Rdzeń- adrenalina, dopamina, noradrenalina
Podstawowa jednostka funkcjonowania= nefron ok. 1 miliona ( po 40 roku życia ich liczba zmniejsza się)
Części nefronu:
· Kłębuszek nerkowy w torebce Bowmana (kłębuszek to sieć dziwna tętniczo- tętnicza)
· Kanalik I i II rzędu
· Pętla Henlego
· Kanalik zbiorczy
W nefronie zachodzi:
Ø Filtracja- kłębuszek
Ø Resorpcja- kanalik I i II rzędu
Ø Sekrecja- pętla Henlego
Nefron ma różną długość- 50-55 mm
Nefrony krótkie- na pograniczu rdzenia i kory, większa część znajduje się w korze.
Kłębuszek nerkowy:
· Kłębuszek naczyniowy: 20-40 pętli
· Torebka Bowmana: a) nabłonek trzewny= podocyty b) nabłonek ścienny
· Komórki mezangium wewnętrznego: stabilizują kłębuszek, mają właściwości fagocytalne, produkcja prostaglandyn i interleukiny II, są ruchliwe
Kapilary mają duże pory, co ułatwia filtracje substancji.
Elementy bariery filtracyjnej:
· Komórki endotenialne
· Błona podstawna
· Podocyty
Podocyty- mają wyrostki stopkowate (oparte o błonę podstawną), otaczają naczynia włosowate i tworzą szczeliny filtracyjne, są zamknięte cienkimi błonkami, naładowane ujemnie.
Błona podstawna- ze środkową błoną gęstą, naładowana ujemnie, ogranicza przepuszczalność, utrudnia przechodzenia anionów.
Mocz pierwotny- w jego składzie nie ma białek i elementów morfotycznych ( 180 litrów dziennie)
GFR- Wielkość Filtracji Kłębuszkowej
Mężczyzna; 125 ml/min Kobieta: 110 ml/min
GFR zależy:
· Od stężenia substancji
· Ciśnienia w obrębie kłębuszka
Przepuszczalność bariery filtracyjnej zależy od wielkości cząsteczek i ładunku:
Ø Substancje obojętne o średnicy mniejszej niż 4 nm przenikają swobodnie
Ø Sub. naładowane ujemnie przenikają 2x słabiej od tych naładowanych dodatnio
Ø Dodatnie słabiej od obojętnych
Ø Najlepiej przechodzą cząsteczki podłużne
Ø Jeżeli średnica jest większa od 8nm cząsteczka nie ulega filtracji
Stężenie albumina w przesączu stanowi 0,2% ( jest ich najwięcej ze wszystkich białek)
Skład moczu pierwotnego jest zbliżony do składu osocza
Efektywne ciśnienie filtracyjne
EFP= Pc – (IIc + Ptor )
Pc – ciśnienie hydrostatyczne krwi w kapilarach kłębuszka ok. 50-60 mmHg
IIc – ciśnienie onkotyczne w kapilarach kłębuszka ok. 25-30 mmHg
Ptor – ciśnienie hydrostatyczne w torebce Bowmana ok. 10-15 mmHg
(Ciśnienie onkotyczne w torebce Bowmana zbliża się 0)
Efektywne ciśnienie filtracyjne= ok.10-15 mmHg ( na początku). Ciśnienie onkotyczne wzrasta podczas filtracji.
Czynniki wpływające na wielkość GFR
GFR= EFP + Kf
Kf – uwzględnia powierzchnie sączącą i przepuszczalność
Na spadek GFE wpływa- skurcz komórek mezangium, przymykają się szczeliny filtracyjne i zniekształcają się pętle naczyniowe, zostaje ograniczona przepuszczalność błony, jej aktywna powierzchnia doprowadza do ↓ Kf = ↓ GFE
Na wzrost GFR wpływa- rozkurcz komórek mezangium, co zwiększa przepuszczalność błony, co doprowadza do ↑ Kf = ↑GFE
Na spadek GFE wpływa:
Ø Angiotensyna II
Ø Endioteliny
Ø Noradrenalina
Ø Tromboksan A2
Na wzrost GFE wpływa:
Ø Dopamina- małe dawki
Ø AMP- przedsionkowy peptyd natriuretyczny
Ø Prostaglandyna A2
GFRx – ładunek przesączu
GFRx =Kf *GFR*Px
Ładunek x podlega:
· Częściowej/ całkowitej resorpcji
· Całkowitemu wydalaniu z moczem ostatecznym
· Ilość substancji w kanalikach może ulegać zmianie w wyniku sekrecji
Zmiany GFR zależą od zmiany średnicy tętniczki doprowadzającej i odprowadzającej. !
Biegun naczyniowy = tętniczki
RBF- przepływ osocza w obrębie kłębuszka
Pcc- ciśnienie w kłębuszku
Spadek ciśnienia w tętniczce doprowadzającej= ↓ przepływu i ↓ GFR
Wzrost ciśnienia w tętniczce odprowadzającej= ↑ przepływu i ↑ filtracji (GFR), lecz pod koniec ↓ GFR
Autoregulacja RBF i GFR:
Ø Podstawowym celem autoregulacji przepływu krwi w pewnych obszarach (poza nerką) jest utrzymanie stałej dostawy O2 i substancji odżywczych oraz doprowadzenie produktów przemiany materii
Ø Przepływ krwi przez nerki jest dużo wyższy niż ich zapotrzebowanie metaboliczne- 20-25% pojemności minutowej serca
Ø Utrzymanie stałej GFR, co daje precyzyjną kontrolę nad wydalaniem wody i elektrolitów !
Autoregulacja RBF i GFR zależy do:
a) Zmian ciśnienia transumralnego w tętniczkach doprowadzających – w następstwie zmian ciśnienia tętniczego systemowego lub w naczyniach nerkowych
1. Miogenny- depolaryzacja i skurcz mięśni gładkich ściany naczynia w odpowiedzi na wzrost ciśnienia transmuralnego (Pt), a rozkurcz gdy spada Pt
2. W odpowiedzi na spadek Pt w tętniczkach doprowadzających w aparacie przykłębuszkowym uwalniana jest renina
b) Zmiany ładunku dystalnego NaCl w moczu kanalikowym w okolicy plamki gęstej
1. Sprzężenie zwrotne kanalikowo- kłębuszkowe
2. Bezpośrednio na plamce gęstej bo tam są receptory
3. Jeżeli ↑ NaCl na plamce wzrośnie stężenie adenozyny, a ona zwęża tętniczki doprowadzające bo mają one receptory dla niej. To powoduje ↓ GFR
4. ↓ NaCl= aktywacja syntezy tlenku azotu co powoduje rozszerzenie tętniczek doprowadzających i ↑ GFR
Klirens nerkowy – określa czynność nefronu
· Określany przez przejście substancji która nie powraca (podaje się sub. która nie podlega nie wraca powrotem do naczyń)
· Patrzy się na ilość tej substancji w moczu ostatecznym
Badanie wykonywane u osób z chorobami nerek, jeżeli chce byś dawcą nerki, miał liczne amputacje, ma niewydolność nerek.
Cx =Ux *V/ Px [ml/min]
Współczynnik oczyszczania osocza= klirens nerkowy (Ux -stężenie substancji x w osoczu)
Miara jest ilość substancji wydalonej w ciągu minuty z moczem ostatecznym.
Może być oznaczone za pomocą: !
Ø Imuliny
Ø Cysteiny C
Ø Kreatyniny (nie u sportowców, dzieci i starszych)
Oznaczenie GFR:
Ø Klirens substancji testowej, która podlega swobodnej filtracji kłębuszkowej i nie jest wydzielana, resorbowana ani metabolizowana w kanalikach – może być zastosowana do oznaczenia GFR
brawurka208