METODYKA PRACY RESOCJALIZACYJNEJ
1. wyjaśnij pojęcie i zadania metodyki pracy resocjalizacyjnej,
2. wyjaśnij pojęcie niedostosowania społecznego i wskaż jego najbardziej charakterystyczne przejawy,
3. osobowość jednostek wykolejonych społecznie,
4. zadania wychowania resocjalizacyjnego.
5. mechanizmy resocjalizacji; rola potrzeb,
6. młodzieżowe ośrodki wychowawcze; cele, zadania, rodzaje, organizacja,
7. zakłady poprawcze; c., z., r., o.,
8. jednostki penitencjarne; jw.
9. przedmiot diagnozy psychologiczno – pedagogicznej,
10. obserwacja jako metoda diagnostyczna,
11. wywiad jako metoda d.,
12. rozmowa jako metoda d.,
13. konstrukcja indywidualnych i grupowych programów resocjalizacyjnych (oddziaływań wychowawczych),
14. metody wpływu osobistego; omów wybraną,
15. metody wpływu sytuacyjnego; omów wybraną,
16. rola samorządności w procesie resocjalizacyjnym,
17. sposoby kierowania grupą
18. geneza i zasady funkcjonowania „drugiego życia” w placówkach resocjalizacyjnych oraz jego wpływ na efektywność procesów wychowawczych,
19. na czym polega resocjalizacyjna rola sportu i organizowania rekreacji,
20. system kształcenia w placówkach resocjalizacyjnych
21. rola posług religijnych w resocjalizacji,
22. wyjaśnij pojęcie psycho i socjodrama,
23. przedstaw sposoby przeciwdziałania narkomanii,
24. przedstaw sposoby przeciwdziałania alkoholizmowi,
25. omów instytucje kurateli sądowej,
26. omów rolę pomocy postpenitencjarnej e procesie readaptacji społecznej,
27. praca jako środek oddziaływania resocjalizacyjnego,
28. resocjalizacyjna rola zajęć kulturalno – oświatowych,
29. schroniska dla nieletnich,
30. psychologiczno – społeczne mechanizmy samoagresji,
31. systemy resocjalizacyjne; element, funkcje,
32. metody ukierunkowujące i podtrzymujące,
33. rola terapii i treningu w procesie resocjalizacji,
34. podstawy i zadania wychowawcy wobec „drugiego życia”,
35. zasady i techniki wychowania resocjalizacyjnego,
36. stadium przypadku,
37. osobowość wychowawcy; style kierowania wychowawczego, ich znaczenie w wychowaniu resocjalizacyjnym,
38. człowiek w sytuacji wg Tadeusza Tomaszewskiego,
39. zadania i przedmioty badań pedagogiki resocjalizacyjnej,
40. pedagogika resocjalizacyjne a wychowanie resocjalizacyjne,
41. pedagogika specjalna a wychowanie resocjalizacyjne,
42. zasady ortodydaktyki
1. Psychodrama i socjodrama - pytanie 22
Mówiąc o psychodramie mamy na myśli, podobnie jak w przypadku psychoterapii atakującej swoistą grę. Chodzi w niej jednak o grę odtwarzającą w sposób improwizowany określone zachowanie się w danej sytuacji.
Psychodrama polega na odtworzeniu faktów wywierających wpływ nie tylko na widza, ale i na aktora, z tym, że każdy widz musi w pewnym momencie stać się aktorem i vice versa. Gra jest improwizowana, a więc ukierunkowana jedynie ogólnie określonym zadaniem, a nie szczegółową instrukcją reżyserską.
Do psychodramy zalicza się zabiegi badawcze oraz terapeutyczne i pedagogiczne, posługujące się spontaniczną dramatyzacją.
Psychodrama traktowana jest jako metoda głębokiej analizy zachowania się człowieka, której celem jest wykrycie interpersonalnego podłoża jego osobowości.
Wprawdzie często stosowany jest w improwizowanej dramatyzacji kontekst grupowy, można jednak ograniczyć się do interakcji dwuosobowej. Stosowanie wpływu zbiorowości jest niejako środkiem, tworzonym specjalnie w wyżej wymienionym celu, a spontaniczna dramatyzacja stanowi element psychoterapii.
Oddziaływanie socjodramatyczne ma charakter odmienny. Zasadniczym przedmiotem socjodramy jest grupa, a nie poszczególne jednostki. Oddziaływania socjodramatyczne są stosowane także jako środek usuwający zaburzenia w strukturze organizacji i dynamice grupy, grożące jej rozkładem, powodujące konflikty wewnątrz grupowe i związane z tym zaburzenia w zachowaniu się członków grupy. Celem tych oddziaływań jest eliminowanie, korygowanie i wzbogacenie różnych funkcji grupy.
W psychodramie tworzy się grupę w celach diagnostycznych, terapeutycznych i wychowawczych, w socjodramie wprowadza się improwizowane dramatyzacje do grup już istniejących. Zdarzenia psychodramatyczne stają się fragmentem ich życia i działania. Psychodramę można więc spotkać w klinice nerwic, a socjodramę w szkole, gdzie np. wprowadza się improwizowaną dramatyzację jako jedną z form zajęć grupy klasowej.
W psychodramie w centrum zainteresowań znajduje się osobowość każdego członka, natomiast w socjodramie sama grupa, jej działalność oraz efekty tej działalności, ujmowane jako działalność zbiorowa.
Różnica między psychodramą a socjodramą sprowadza się do ostatecznych celów działania, np. terapeutyczne zastosowanie psychodramy; w leczeniu za pomocą psychodramy trwałość i istnienie grupy nie stanowią zasadniczej wartości.
Inaczej jest z socjodramą , chodzi bowiem o to, aby uzdrowić sytuację istniejącą w danym internacie, grupie harcerskiej czy w klasie szkolnej. W tym wypadku jednym z zasadniczych zadań jest rozwój grupy.
2. "Drugie życie" - pyt.18
W zbiorowościach młodzieży poddanej kontroli instytucji resocjalizacyjnej istnieje tendencja do tworzenia się grup nieformalnych, przeciwstawiających się kierownictwu zakładu i lansujących podkulturowe wzory - tzw. "drugie życie".
Drugie życie tworzy się w zakładach pod wpływem wielu różnych czynników. Jednym z nich jest fakt, że w zakładzie resocjalizacyjnym zgromadzona jest młodzież mniej lub bardziej wykolejona społecznie, co skłania do tworzenia grup aprobujących antagonistyczno - destruktywny styl życia. Ponadto, narzucone tej młodzieży rygory, do których nie jest przyzwyczajona, wywołują opór przeciw kontroli ze strony wychowawców, przejawiający się w swoistych formach życia społecznego. Wskutek ograniczeń narzuconych przez zakład powstają u wychowanków stany frustracyjne, które stają się źródłem tendencji agresywnych. Znajduje to swój wyraz w obyczajach powstających na terenie zakładu grup nieformalnych, jak np. w znęcaniu się silniejszych nad słabszymi, często wręcz sadystycznym, w dominacji "git - ludzi" i "ludzi" nad "frajerami brudnymi" ("nigdy nie mogą stać się ludźmi") i "frajerami czystymi" ("mogą stać się ludźmi po odpowiednich zabiegach").
Agresywność, cechująca środowisko "drugiego życia" w niektórych zakładach wychowawczych, poprawczych i karnych, jest tym intensywniejsza, im większy lęk budzą wychowawcy, im surowsza jest dyscyplina zakładowa i ostrzejsze represje.
3. Sport i rekreacja wypoczynkowo - rozrywkowa - pyt. 19
Jak wynika z wielu danych, u młodzieży przebywającej w zakładach poprawczych i karnych stwierdza się zainteresowania sportem, rozbudzone jeszcze przed jej pobytem w zakładzie.
Sport, odwołuje się do wielu cech, które są cenione w środowiskach przestępczych; do sportu, tężyzny i sprawności fizycznej, wytrzymałości, odwagi, zdolności do współdziałania zbiorowego.
Rozrywki sportowe przypominają młodzieży resocjalizowanej to, co było dla nich atrakcyjne w dokonywaniu przestępstw, a mianowicie element napięcia, ryzyko wymagające cenionej przez nią sprawności fizycznej, szybkiej orientacji, a odniesione zwycięstwo daje poczucie przewagi nad innymi ludźmi.
Poprzez udział w zespołach sportowych kształtują się takie postawy jak;
poszanowanie zasad gry, kultura obcowania z przeciwnikiem, wytrwałość.
Po pierwsze - zajęcia sportowe mają znaczne walory terapeutyczne, ponieważ rozładowują napięcie charakterystyczne dla stanów neurotycznych, redukując lęk w sposób społecznie konstruktywny.
Po drugie - wzmacniają mechanizmy kontroli wewnętrznej, przyczyniając się do rozwoju zdolności antycypacji konsekwencji własnych czynów. Nadzieja na osiągnięcie sukcesu w sporcie, podtrzymywana dopingiem za strony towarzyszy, staje się ważkim czynnikiem zwiększonej samokontroli, uwzględniającej także bardziej odległe gratyfikacje.
Po trzecie - sukcesy indywidualne, stając się sukcesami zespołu i całej zbiorowości, np. zakładu poprawczego, przyczyniając się do wzrostu poziomu uspołecznienia.
Wychowawcy powinni troszczyć się zarówno o stworzenie codziennych warunków atrakcyjnego wypoczynku - tzw. mała rekreacja, jak i o tzw. wielką rekreację wypoczynkową, obejmującą okresy dłuższych przerw w nauce szkolnej i pracy, przede wszystkim okresy wakacji letnich. Starania tego rodzaju podejmują kuratorzy sądowi, zabiegając o umieszczenie podopiecznych, którzy nie przekroczyli 14 roku życia, na koloniach, półkoloniach czy w ośrodkach wczasów w mieście, a podopiecznych w wieku 14 do 18 lat na obozach organizowanych przez szkoły zawodowe.
Również młodzież przebywająca w półotwartych zakładach resocjalizacyjnych kieruje się niejednokrotnie w mniejszych, odpowiednio wyselekcjonowanych grupach, do ośrodków wielkiej rekreacji wypoczynkowej, Nie we wszystkich jednak zakładach jest to możliwe. Dlatego też postuluje się, żeby dla młodzieży umieszczonej w zakładach poprawczych, czy w zakładach karnych, organizować odpowiednio wielką rekreację w warunkach zakładowych. Potrzebne jest w tym celu dysponowanie np. basenem, wydzielonym terenem zielonym oraz atrakcyjnym i dobrze przemyślanym programem zajęć wypoczynku i rozrywek.
4. Metoda wpływu osobistego - pyt. 14
Metody wymagające takiego zachowania się, które inspiruje wychowanka do wykonania odpowiednich reakcji naśladowczych.
Wychowawca powinien dbać nie tylko o to, żeby wychowanek zorientował się, iż naśladowanie wychowawcy zapewnia mu pożądane oceny, a więc zdobycie nagrody czy uniknięcia kary, lecz także o to, aby zorientował się, iż jego wychowawca przeżywa i realizuje wspólnie z wychowankami określone zadania. Skuteczna realizacja tych zadań może sprawić, że będzie on przez wychowanków spostrzegany jako osoba mająca te same, co oni dążenia i problemy.
Jeżeli wychowawca cieszy się w grupie wychowawczej powszechnym uznaniem, wykazuje duże walory w zakresie wypróbowanych umiejętności, a jego pozycja wydaje się wychowankom atrakcyjna, niektórzy z nich mogą naśladować szczegóły jego zachowania, używać tych samych słów, wykonywać podobne ruchy i zachowywać się w taki sam sposób, jak on.
Oddziaływanie metodą wpływu osobistego ma kilka aspektów.
Po pierwsze - operuje ona przykładem, tzn., że wychowawca demonstruje osobom wychowywanym te walory, których od nich oczekuje, oraz demonstruje te walory, których te osoby oczekują od niego.
Wychowawca powinien być w pełni sobą i maksymalnie pokazywać styl swego postępowania nawet w drobnych szczegółach, przejawiając w ten sposób pewność siebie i pełne panowanie nad sytuacją.
Drugi aspekt metody wpływu osobistego może być określony jako "stosowanie nacisku". Wychowawca nie tylko daje przykład, jak należy zachować się w danej sytuacji i jak rozwiązać wspólny problem, lecz wywiera również swój wpływ osobisty za pomocą odpowiednich wypowiedzi słownych, wyrażających jego stanowisko w danej absorbującej wychowanków sprawie. Wychowawca wyjaśnia reguły zachowania się, którymi się kieruje, i ponadto zachęca do przestrzegania tych reguł, wskazując walory zachowania się zgodnie z tymi regułami.
Wychowawca stara się również, gdy tylko zdarzy się odpowiednia okazja, informować o tym, jakie zachowania się są, a jakie nie są w danej sytuacji oczekiwane i pożądane. Powinien również oceniać wychowanka ze względu na to, czy i w jakim stopniu naśladuje on jego, to jest wychowawcy, postępowanie i stosuje się do udzielanych ma rad, wyjaśnień i zachęt.
Warunkiem pomyślnego przebiegu identyfikowania się z osobą, od której inny człowiek jest zależny w sensie zewnętrznym, jest istnienie silnej więzi emocjonalnej między obiema tymi osobami, opartej na wzajemnej aprobacie, a więc ma wyrazach wzajemnej troski i wzajemnego zainteresowania.
5. Zajęcia kulturalno - oświatowe - pyt. 28
Aktywność kulturalno - oświatowa obejmuje czytelnictwo, korzystanie z radia, telewizji, kina, teatru, sal koncertowych, a także aktywny udział w kołach zainteresowań, teatrze amatorskim, w zespole np. muzycznym, estradowym, plastycznym, czytelniczym, krajoznawczym, w klubie filmowym czy towarzyskim itp.
Dla wielu wykolejonych społecznie nieletnich i młodocianych czynne uczestnictwo w zespołach kulturalno - oświatowych kojarzy się ujemnie w ich środowiskach ocenianym stylem życia. Tego rodzaju zajęciami zajmuje się, ich zdaniem, życiowi słabeusze, "frajerzy", "błazenkowie", reprezentujący wartości mające znaczenie w świecie, który jest im obcy, a nawet wrogi. Większość tej młodzieży uważa, że zajęcia kulturalno - oświatowe to szablonowe, nie interesujące "prasówki", akcje przygotowywania gazetek ściennych czy konkursu czystości. Osiągnięcie sukcesów w dziedzinie kulturalno - oświatowej jest dla dużej części wychowanków znacznie trudniejsze niż w sporcie.
Zajęcia kulturalno - oświatowe muszą w większym stopniu rozbudzać zainteresowania wychowanków.
Czasem jednak resocjalizowani wychowankowie posiadają już pewne zainteresowania i uzdolnienia np. w zakresie plastyki, aktorstwa czy muzyki, ale - znajdując się pod naciskiem środowiska wykolejonych społecznie kolegów - ustosunkowują się do udziału w zespołach kulturalno - oświatowych negatywnie.
Sprawą najbardziej istotną jest zmiana opinii wychowanków o zajęciach kulturalno - oświatowych. Wychowawcy mogą to osiągnąć, jeśli rozpoczną włączenie ich do aktywności kulturalno - oświatowej, do utworzenia klubu towarzyskiego oraz zespołów muzycznych, zajmujących się muzyką popularną w środowisku młodzieżowym. Właśnie bowiem życie towarzyskie, taniec i muzyka - są to sfery kulturowe najbliższe dotychczasowym doświadczeniom młodzieży resocjalizowanej.
Organizując np. koła zainteresowań w zakładzie resocjalizacyjnym należy starać się o to, żeby obejmowały możliwie wszechstronnie różne dziedziny aktywności. Nie powinno wśród nich zabraknąć kół reprezentujących plastykę, fotografikę, muzykę, koła przyjaciół przyrody, teatru. Zespoły skupiające młodzież o zainteresowaniach historycznych, biologicznych, polonistycznych, geograficznych.
6. Kuratela sądowa - pyt. 25
Podział Kurateli sądowej na 2 poziomy;
I.
1. Kuratela Sądowa dla dorosłych
2. Kuratela Sądowa rodzinna i nieletnich
II.
1. Kurator zawodowy - dostaje wynagrodzenie
2. Kurator społeczny - zwrot kosztów
Poza upomnieniami i odpowiedzialnym dozorem rodziców lub dotychczasowych opiekunów, sąd najczęściej stosuje wobec nieletnich dozór sprawowany przez kuratora sądowego - społecznego lub czasem zawodowego.
Kurator stara się nawiązać wychowawczo efektywny kontakt z nieletnim, a później sporządza permanentnie sprawozdanie diagnostyczne dotyczące zachowania się osoby podkuratelnej i kieruje je do władz sądowych. Równocześnie kurator zobowiązany jest do zapewnienia nieletniemu warunków do aktywności szkolnej i rekreacyjnej i - jeżeli ma do czynienia ze starszym nieletnim - także pracowniczej.
Nierzadko Kuratela Sądowa przybiera formę tzw. nadzoru ochronnego. Ten rodzaj kurateli stosuje się wyłącznie wobec recydywistów, po odbyciu przewidzianej prawomocnym wyrokiem sądu całej kary pozbawienia wolności, na okres od 3 do 5 lat, który biegnie od dnia zwolnienia skazanego z zakładu karnego.
Wśród systemów wychowania reso., stosowanych w ramach kurateli, możemy wyróżnić 2 podstawowe kategorie;
1. kuratela oparta na systemie kontroli
2. kuratela nawiązująca do procedur służby społecznej (social work).
Stosując kuratelę eksponującą kontrolę, kurator stara się przede wszystkim zmusić podopiecznego do zmiany swojego trybu życia, a następnie kontroluje czy i w jakim stopniu następuje ta zmiana.
W wypadku zaobserwowanych odchyleń, kurator krytykuje podopiecznego i ostrzega go, że ponownie odwoła się do decyzji sądu.
Kuratela sądowa polega więc na tym, aby zorganizować rodziców, nauczycieli, pracodawców i inne osoby, od których wychowanek jest zależny, i utworzyć pewien system nacisku i kontroli.
Natomiast kuratela oparta na caseworku stara się wytworzyć system zachęt oraz związać wychowanka więzami zależności przede wszystkim wewnętrznej.
System odmienny od dwóch w/w, to system oddziaływania aktywizującego. Wykorzystuje on walory systemów poprzednich, a odrzuca to, co związane jest z pewnym niebezpieczeństwem. W proponowanym tu systemie kurator jest organizatorem oddziaływań resocjalizujących, a równocześnie reprezentuje autorytet kierownika i ponadto jest wyrazicielem woli sądu. Kurator eksponuje jednak swą władzę, pełniąc ją sprawiedliwie i po ojcowsku.
Kuratela sądowa to metoda indywidualnego i społecznego działania wychowawczego w warunkach naturalnego środowiska nieletniego, a więc w jego domu, szkole, instytucji rekreacyjnej, zakładzie pracy w celu doprowadzenia do jego poprawy i ukształtowania u niego prawidłowych, pozytywnych z punktu widzenia interesu ogólnospołecznego postaw i cech charakteru.
Przezwyciężenia wpływu wykolejających bodźców środowiskowych można dokonać poprzez nawiązywanie nowych konstruktywnych kontaktów wychowawczych ze świetlicami, klubami, domami kultury, organizacjami młodzieżowymi, sportowymi, wreszcie zakładami pracy itd.
W ten sposób kurator staje się organizatorem życia swego podopiecznego, interesując się atmosferą wychowawczą jego domu, nauką i zachowaniem w szkole, jak i organizacją wolnego czasu.
Aby móc decydować w tak odpowiedzialny sposób o kierunku i charakterze procesu wychowawczego delikwenta, kurator musi zdobyć wiedzę o swoim podopiecznym, zasięgać w razie potrzeby opinii psychologa czy psychiatry.
7. Praca jako środek oddziaływania reso. - pyt. 27
1. PRACA ZAWODOWA
Przez pracę zawodową rozumiemy tu aktywność związaną z rolą społeczną pracownika. Człowiek pracujący zawodowo podporządkowany jest przede wszystkim zadaniom roboczym, wynikającym z funkcji w społecznym podziale pracy, a nie aktualnie odczuwanym potrzebom.
Niemniej jednak istotą pracy jest to, że człowiek bierze na siebie zobowiązania wobec innych ludzi, które nie tylko zmuszają do wykonywania określonych zadań w takiej a w takiej ilości, ale także wyznaczają czas, sposób i jakość ich wykonania, określając równocześnie społeczną pozycję sprawcy.
Możemy powiedzieć, że człowiek pracując zawodowo wykonuje daną czynność nie dla niej samej i jej bezpośredniego produktu, lecz aby uzyskać środki do zaspokojenia innych swoich potrzeb.
W wielu zakładach reso. właśnie przygotowanie zawodowe, poprzez praktyczne doświadczenia związane z pracą zawodową, staje się głównym elementem oddziaływań wychowawczych.
Wychowanie resocjalizujące, które odwołuje się do pracy zawodowej i korzysta z wpływu zakładu pracy, jest szeroko stosowane w Polsce. Obejmuje zarówno młodzież znajdującą się pod opieką kuratorów sądowych, jak i umieszczoną w zakładach poprawczych.
Młodzież zakładów poprawczych zatrudniona jest w wielu różnych zawodach. Tak np. wychowankowie zakładów półotwartych, położonych z dala od wielkich miast, zatrudnieni są przy pracach rolniczych, ogrodniczych, leśnych.
Młodzież zakładów poprawczych pracuje także w zawodach rzemieślniczych np. w ślusarstwie, stolarstwie, meblarstwie, krawiectwie, przy budowie szlaków komunikacyjnych i w zakładach przemysłu artykułów spożywczych.
Ważnym czynnikiem rozbudzenia inicjatywy pracowniczej i twórczego stosunku do pracy jest włączenie młodzieży pracującej do ruchu racjonalizatorskiego i wynalazczego.
Dla procesu reso. ważne jest nie tylko to, czy wychowanek po uzyskaniu odpowiedniego statusu wieku i wykształcenia zaczyna pracować, ale i to, jaką pracę wykonuje i w jaki sposób to czyni. Aby włączyć wychowanka do społecznego systemu zakładu pracy należy więc wybrać pracę dla niego właściwą oraz wziąć pod uwagę te zakłady, których załoga stanowi odpowiednie środowisko wychowawcze. Ponadto w początkowym okresie pracy potrzebne jest wychowankom indywidualne doradzanie i pomoc wychowawców, pozwalająca uniknąć wpływów destruktywnych, które przeważnie spotyka się w każdym większym środowisku pracy zawodowej.
Sprawą niezwykle istotną jest wpojenie odpowiednich wiadomości i umiejętności oraz ukształtowanie postaw do pracy, jednakże nie może to być wystarczające w wypadku młodzieży wykolejonej społecznie.
Trzeba pamiętać, iż resocjalizowani nieletni i młodociani są to najczęściej jednostki, których rodzina i środowisko rówieśnicze, bądź też tylko rówieśniczy krąg podkulturowy stale manifestuje negatywny stosunek do pracy, wyrażając przekonanie, że praca niewiele daje, że jest ona złem koniecznym.
Tak zatem konieczne jest przekonywanie, wykazujące niesłuszność negatywnego stosunku do pracy. Można się przy tym posłużyć przykładami zaczerpniętymi z książek, audycji telewizyjnych czy filmów, wykazującymi walory pracy. Potrzebne są również kontakty z ludźmi, których sukces życiowy i uznanie społeczne wynikają z rzetelnej i uczciwej pracy.
2. PRACA SPOŁECZNIE UŻYTECZNA I PRACA PORZĄDKOWO - GOSPODARCZA
Praca zawodowa nie jest jedyną formą pracy stosowanej jako środek reso. nieletnich i młodocianych. W resocjalizacji stosuje się także pracę społecznie użyteczną oraz pracę porządkowo - gosp., przy czym można wyróżnić dwie odmiany pracy społecznie użytecznej;
a) może to być praca polegająca na wykonywaniu czegoś, co jest potrzebne samym wychowankom,
b) może ona polegać na wykonaniu czegoś, co jest potrzebne osobom spoza grupy skupiającej wychowanków.
W obu zaś wypadkach wykonanie pracy nie jest związane - na podstawie uprzednio zawartej umowy, z otrzymywaniem ustalonego wynagrodzenia.
...
monikapiotr21