Skrypt - Historia pisma.docx

Historia pisma

 Pismo jest systemem umownych znaków, za pomocą których utrwalamy język mówiony.

Jest wiele sposobów za pomocą których zapisujemy mowę. Najbardziej popularny podział wyróżnia zapis znaczeń oraz dźwięków. Choć większość używanych systemów pisma jest mieszana - opiera się na systemie fonetyczno-znaczeniowym.

Rozwój pisma przebiegał stopniowo i przez tysiąclecia.

Uległ wielu przeobrażeniom zanim przyjął formę, którą posługujemy się dziś.

Wyróżnia się pięć podstawowych typów wg których klasyfikuje się pismo:

ü      piktograficzne (obrazkowe)

ü      Ideograficzne

ü      Fonetyczne

ü      Mieszane

ü      Węzełkowe

Pismo piktograficzne

Pismo obrazkowe, inaczej piktograficzne znane jest jako najstarszy system piśmienniczy - pojawiło się w 2 połowie IV tys. p. n. e..

Za pomocą schematycznych przedstawiano elementy rzeczywistości. Prostota rysunków               w zrozumiały sposób oddawała znaczenia sytuacji (np. polowań), jednak nie byłastanie oddać wszystkiego, co chciano przekazać.

Ograniczała porozumiewanie do podstawowych i prostych znaczeń, dlatego pismo to ulegało modyfikacji. Pismo piktograficzne doczekało się wielu odmian.

1.      Pismo hieroglificzne

Jest bardzo rozbudowanym i złożonym systemem znaków. Hieroglify (,,święte znaki”) są najwcześniejszym rodzajem pisma starożytnego Egiptu, pochodzącym już sprzed 3000 r. p. n. e. Hieroglify wykształciły się z pierwotnych piktogramów, przekształcając i wzbogacając je                 o znaki wyrażające konkretne pojęcia, przedmioty (ideogramy).

2.      Pismo hieratyczne

to  uproszczona forma pisma hieroglificznego, służąca do codziennego użytku. Unikano                 w nim znaków o skomplikowanej formie. Upraszczanie form zapisu było wynikiem rozpowszechniania go i udostępniania większej liczbie ludzi.

3.      Pismo klinowe

Jego wynalezienie datuje się na IV tysiąclecie p.n.e. i  jest to najstarszy na Bliskim Wschodzie rodzaj pisma, które w swym początkowym rozwoju miało również charakter obrazkowy.               Z czasem jednak system ten przekształcił się w system pisma ideograficzno-zgłoskowego,              a z biegiem czasu i w skutek licznych upraszczających modyfikacji przekształciło się w system zapisu kreskowego i ewoluowało przyjęte przez inne języki.

Pismo ideograficzne

Oparte na ideogramach, czyli znakach za pomocą których wyraża się idee, abstrakcyjne pojęcia, wyobrażenia. Jest wynikiem rozwoju i ewolucji piktogramów, których postać upraszczano poszukując jednocześnie środków wyrazu dla pojęć zbyt skomplikowanych               dla zwykłego (wówczas) zapisu obrazkowego.

Pismo fonetyczne

W piśmie tym kluczowe są symbole przedstawiające dźwięki. Najbardziej znane z pisma fonetycznego jest:

ü      pismo głoskowe (alfabet), gdzie symbole oznaczają poszczególne samogłoski                                i spółgłoski np. alfabet grecki, alfabet łaciński;

ü      pismo spółgłoskowe, gdzie symbole oznaczają poszczególne spółgłoski, a wartość samogłosek wynika z kontekstu np. alfabet hebrajski

ü      sylabariusz, w którym symbole oznaczają konkretne sylaby.

Pismo mieszane

Inaczej pismo złożone charakteryzuje się występowaniem w jednym systemie wielu podsystemów np. pismo piktofonetyczne, w którym w jednym znaku występują zarówno elementy semantyczne, jak i fonetyczne.

Pismo węzełkowe

Inaczej sznurkowe - polega na zapisie wyrazowym z wykorzystaniem sznurka. Najpopularniejszym przykładem takiego zapisu jest kipu - system używany przez Inków.                    Do grubego sznurka przywiązywali szereg cieńszych (do głównego, choć różnej grubości                   i barwie sznurków, z których każdy miał dodatkowo szereg węzłów). Miały one różne znaczenie, uzależnione od umieszczenia węzła i koloru sznurka. Oznaczano w ten sposób również liczby - dla nich przeznaczone były nie barwione sznurki i odpowiednio węzłem pojedynczym oznaczano dziesiątki, dwoma setki .

Głównym powodem, dla którego zaczęto szukać materiałów zdatnych do tworzenia “notatek”, była potrzeba zapisywania przez ludzkość znaków i obrazów, często mających znaczenie magiczne. Przejście od  obrazów i znaków do pisma w większości przypadków zależne było od rodzaju materiałów, które były do dyspozycji. Decydujące znaczenie dla wyboru odpowiedniego materiału miała sprawa możliwości wytworzenia oraz kosztów.

Egipt

Hieroglify były pismem starożytnych Egipcjan i są znane ludzkości od 3000 lat p.n.e. Proste rysunki były niezrozumiałe poza Egiptem jak również przez większość rdzennych mieszkańców. Sztuka pisania stanowiła tajemnicze, ekskluzywne narzędzie, a jej znajomością mogli poszczycić się tylko nieliczni. Egipcjanie uważali, że stosowany przez nich system pisma pochodził od bogów i nazywali je “pismem mowy boskiej”.

Termin hieroglify w języku greckim oznacza “rzeźbione święte znaki” (hierós-święty,             glýpho-wyrzynam, wycinam) i został wprowadzony dopiero przez chrześcijańskiego pisarza Klemensa z Aleksandrii.

Mezopotamia

Pismo klinowe to najstarsza odmiana pisma na Bliskim Wschodzie, której stworzenie przypisywano Sumerów około 3500 lat p.n.e. Charakterystyczny kształt pisma            był rezultatem żłobienia rylcem wykonanym z trzciny lub kości o trójkątnym przekroju                   w tabliczkach z miękkiej gliny. Tabliczki następnie suszono na słońcu lub przy ogniu.

Chiny

Pismo chińskie zachowało się niemal nie zmienione do naszych czasów. Jest typem pisma ideograficznego (tzn. że jeden znak – piktogram – oznacza jeden wyraz). Ilość piktogramów przekracza 44 000, jednak używa się tylko pewnej części. Historia chińskich znaków sięga            aż XXVI w. p.n.e.

Pismo greckie

Pismo greckie wywodzi się z połączenia pisma fenickiego i hebrajskiego                                             około X – IX w.p.n.e. W X w. p.n.e. wzbogaconego o samogłoski: A (alpha), E (epsilon),                 O o(mikron), Y (ypsilon) a także I (iota). Mitografowie natomiast podają, że do powstania pisma greckiego przyłożyli się: Mojry (córki Zeusa i Temidy), Palamedes oraz Hermes. Natomiast Kadmos – mityczny założyciel Teb, sprowadził je do Grecji.

Około V w. p.n.e. wyodrębniły się trzy odmiany pisma, które dały początek większości współczesnych pism. Około 403 p.n.e. powstał grecki alfabet klasyczny, który w prawie niezmienionej formie obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Pismo łacińskie

Według niektórych naukowców początki łaciny sięgają języka etruskiego i plemienia Latynów zamieszkujący środkową i północną części półwyspu Apenińskiego. Następnie Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego do dźwięków z własnej mowy i tak wyłoniło się pismo łacińskie.

Przez całe średniowiecze łacina była jedynym językiem w Europie zachodniej. Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś używany jest                    na ogromnych obszarach kuli ziemskiej.

Pismo runiczne

Historia pisma runicznego sięga czasów kiedy to na pograniczu z imperium rzymskiego żyły ludy barbarzyńskie posługujące się językami germańskimi. Plemiona te, pomimo powszechnej opinii, iż były niepiśmienne aż do momentu chrystianizacji, posiadały swój sposób pisania (alfabet runiczny).

Najstarsze inskrypcje runiczne sięgają II wieku n.e. ale prawdopodobnie powstało ono wcześniej, gdyż ukazuje mistrzostwo wykonania i dojrzałość w technikach zapisywania znaków. Pismo to szybko się rozpowszechniło i rozwinęło. Już około 500 r.n.e. odnaleziono jego ślady w Danii, Szwecji, Polsce, na Rusi i Węgrzech.

Rodzaje pisma runicznego:

ü      Runy starogermańskie – najstarszy rodzaj pisma runicznego używanego głównie                  w północnej Europie

ü      Runy anglosaskie – przywiezione na teren Anglii przez ludy germańskie. W tym języku spisano Beowulf (najstarsze dzieło literatury staroangielskiej).

ü      Futhark  - najstarszy typ pisma północnoeuropejskiego. Futhark starszy składa się                              z 24 symboli, Futhark  młodszy z 16.

1