moduli.pdf

Wprowadzenie do filozofii

Autor: dr Łukasz Zaorski-Sikora

Wstęp

Czym jest filozofia?

Potocznie filozofia jest postrzegana jako odległe od życia, abstrakcyjne i zarazem niezrozumiałe

rozważania dotyczące problemów wykraczających poza obszar zwyczajnych zainteresowań

większości ludzi. Warto jednak zauważyć, iż wszyscy mamy jakieś poglądy filozoficzne,

niezależnie od tego, czy sobie to uświadamiamy czy nie, a termin filozofia pojawia się

wielokrotnie w rozmowach dotyczących najzwyklejszych spraw dnia codziennego.

Filozofia niewątpliwie wymyka się jednoznacznym definicjom i prostym klasyfikacjom. Samo

pojęcie „filozofia” pochodzi od dwóch greckich słów phileo , czyli ‘lubię’ oraz sophia , czyli

‘mądrość’, znaczy więc tyle co ‘ umiłowanie mądrości ’. Filozofia jako aktywność intelektualna

jest bowiem owocem „zdziwienia się światem”, który nas otacza, jest próbą podjęcia

podstawowych kwestii dotyczących tego, w co możne budzić wątpliwości. A zatem jest to rodzaj

myślenia o pewnego typu pytaniach.

Czym wyróżniają się owe pytania filozoficzne? Najogólniej można powiedzieć, iż dotyczą one

spraw podstawowych dla każdego człowieka. Pytania typu:

Czy świat istniał zawsze, czy też został stworzony?

Czy istnieje Bóg?

Czy człowiek posiada nieśmiertelną duszę?

Co stanowi istotę człowieczeństwa?

Co to jest dobro?

Co to jest prawda?

Co to jest piękno?

Czym jest wiedza?

Czym jest moralność?

Co to jest wolność i odpowiedzialność?

są właśnie przykładami pytań filozoficznych. Z łatwością możemy też spostrzec, iż są to pytania

jakże często zadawane przez ludzi niezajmujących się na co dzień filozofią.

Podstawowe problemy filozoficzne bywają podejmowane na gruncie sztuki, literatury czy

doktryn religijnych. Filozoficzne myślenie o świecie wyróżnia jednak konstruktywny krytycyzm,

czyli badanie wszelkich „za” i „przeciw”, a przede wszystkim stosowanie logicznych

argumentacji.

Właściwie „filozofować” możemy na każdy temat. Istnieje jednak tradycyjny podział obszarów

refleksji filozoficznej. Jednym z najważniejszych jest metafizyka (ontologia) czyli ogólna teoria

bytu. Na gruncie metafizyki rozważane są problemy dotyczące rzeczywistości, które wykraczają

poza granice zagadnień możliwych do badania metodami naukowymi.

W takiej perspektywie do metafizyki zaliczyć możemy: filozofię przyrody, czyli kosmologię ;

teologię , czyli naukę o Bogu; psychologię , czyli naukę o duszy czy też filozofię umysłu

badającą relację umysł – ciało, osobową tożsamość i świadomość.

Kolejne działy filozofii to: epistemologia , czyli teoria poznania; aksjologia , czyli ogólna teoria

wartości; etyka , czyli nauka o moralności; estetyka – dawniej nauka o pięknie oraz przeżyciach

z nim związanych, dzisiaj nauka o sztuce i wytworach artystycznych; logika , na gruncie której

bada się ogólne struktury poprawnego rozumowania oraz dobrej argumentacji. Współcześnie

jako autonomiczne obszary refleksji filozoficznej można wymienić jeszcze filozofię języka,

filozofię nauk społecznych, filozofię polityczną czy filozofię prawa.

Filozofia nie musi być jednak postrzegana jedynie jako dyscyplina akademicka. Może ona być

także traktowana jako sposób myślenia i komunikowania się w obrębie otaczającego nas

świata.

Moduł 1

Metafizyka

Wstęp

1.1. Zagadnienie stałości i zmiany

1.2. Idealizm

1.3. Realizm

1.4. Umysł i ciało

1.5. Wolność i determinizm

Wstęp

Rozważania filozoficzne przybierają niewątpliwie najbardziej abstrakcyjną postać na

gruncie metafizyki. Stąd właśnie metafizykę utożsamia się potocznie z oderwanymi

od rzeczywistości spekulacjami myślowymi i mętnym rozumowaniem.

Z języka greckiego słowo metafizyka znaczy: ‘to, co następuje po fizyce’. Przyjmuje

się, że termin ten wszedł do słownika filozoficznego za sprawą starożytnego greckie-

go myśliciela – Arystotelesa. Pod tym tytułem zgromadzono bowiem wszystkie per-

gaminy, które były umieszczone po jego dziele zatytułowanym Fizyka ( meta znaczy

po grecku tyle, co ‘po’). A zatem rozważania obecne na gruncie metafizyki wykracza-

ją poza obszar dociekań dotyczących problemów czysto fizykalnych i przynależą do

„nauki o pierwszych zasadach bytu”.

Początkowo w starożytności (zanim pojawił się termin „metafizyka”) badania tego „co

istnieje” były ściśle powiązane z filozofią przyrody, czyli kosmologią. Były one wów-

czas tożsame z próbami poznania praprzyczyny i pierwszej zasady rzeczy tzw. ar-

che .

W późniejszych okresach (szczególnie w średniowieczu) zasadniczym problemem

rozważanym na gruncie metafizyki było zagadnienie istnienia i natury Boga (metafi-

zyka była wówczas uznawana za „służebnicę teologii”). Począwszy od renesansu

przedmiotem metafizyki staje się istnienie świata zewnętrznego.

W końcu metafizyka współczesna zwraca się ku człowiekowi jako podmiotowi uwi-

kłanemu w świat i historię (metafizyka dziejów), bada jego naturę, egzystencję, ogra-

niczenia (metafizyka wolności), powinności i związki z innymi ludźmi (etyka i socjolo-

gia).

Najogólniej można powiedzieć, iż metafizyka to wszelkie rozważania wykraczające

poza granice zagadnień możliwych do badania metodami naukowymi, a dotyczące

podstawowych kategorii i struktur tego, co istnieje.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: