BOCIAN BIAŁY
WielkośćPtak duży. Samiec i samica jednakowej wielkości.UbarwienieJednakowe u obydwu płci, białe z czarnymi lotkami. Oczy brązowe, nogi i dziób u ptaków starszych czerwone, u młodych prawie czarne.Występowanie i gniazdowanieGatunek lęgowy, monogamiczny, łączący się w pary prawdopodobnie na całe życie, pospolity na obszarze całego kraju. Najchętniej bytuje w okolicach błotnistych, gnieżdżąc się najczęściej w osiedlach ludzkich. Gniazda zakłada na dachach domów mieszkalnych i budynków gospodarczych, nieczynnych kominach. Zazwyczaj gniazda znajdują się w pewnym oddaleniu od siebie, jednak w okolicach, gdzie bocianów jest dużo, spotyka się na jednym dachu po dwa gniazda. Przylatują do nas w marcu, odlatują w końcu sierpnia i we wrześniu. Okres gniazdowania: kwiecień - maj. Duże gniazdo z suchych gałęzi wysłane sianem, słomą, cienkimi witkami, czasem kawałkami papieru i szmat buduje samica, samiec pomaga jej, przynosząc materiał. Gniazdo jest użytkowane przez jedną parę przez wiele lat. Zniesienie składa się z 3-5 jajowatych, białych ze słabym połyskiem jaj. Wysiadują osobniki obydwu płci na zmianę przez 30-34 dni. Pisklęta są rzekomymi gniazdownikami, lęgną się okryte szarobiałym puchem, karmione przez rodziców przez około 65 dni.Lot i glosPodrywając się do lotu, kilkakrotnie podskakuje w miejscu, lata z wyciągniętą szyją i nogami; chętnie posługuje się lotem żaglowym. Jest ptakiem pozbawionym strun głosowych. Znany klekot wydaje dziobem.PożywienieBocian żeruje pojedynczo. Wolno krocząc, łowi wszelkie napotkane zwierzęta żyjące na podmokłych łąkach, przeważnie żaby, gady, myszowate gryzonie, owady, głównie prostoskrzydłe i chrząszcze, a również spotkane w suchych miejscach niedołężne jeszcze pisklęta i małe zajączki.OchronaObjęty ochroną gatunkową.
CZAPLA SIWA
WielkośćPtak duży, nieco mniejszy od bociana białego. Samiec i samica jednakowej wielkości.UbarwienieOsobniki obu płci mają jednakowe ubarwienie. U ptaków starszych wierzch głowy jest biały, boki zaś i tył czarne, kilka długich czarnych piór tworzy czubek. Wierzch ciała i ogon są siwopopielate, spód biały z czarnymi podłużnymi smugami na bokach szyi i wola oraz na brzuchu, lotki i sterówki czarne. Oczy zielonkawożółte, dziób sinawożółtawy, nogi szarozielonkawe.Występowanie i gniazdowanieGatunek lęgowy, monogamiczny, gnieżdżący się. w całym kraju, najliczniej na Pomorzu Zachodnim, Mazurach oraz w Augustowskiem. Gniazduje koloniami, często razem z kormoranami. Gniazda zakłada na wysokich drzewach, najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych i większych cieków. Gniazdo jest zbudowane z luźno ułożonych gałęzi wysłanych cienkimi gałązkami, liśćmi roślin wodnych, piórami i sierścią. Przylatuje do nas poczynając od marca, odlatuje od sierpnia do grudnia, przeważnie w październiku. Gniazduje: w kwietniu - maju. W razie zniszczenia pierwszego zniesienia, znosi jaja po raz drugi. Zniesienie składa się z 3 - 5 jaj owalnego kształtu, koloru jasnoniebieskozielonego ze słabym połyskiem. Wysiadują osobniki obydwu płci przez 25 - 28 dni. Pisklęta są rzekomymi gniazdownikami, lęgną się okryte rzadkim jasnopopielatym puchem, karmione są przez oboje rodziców. Gniazdo opuszczają po około 50 dniach, wracają jednak do niego na noc.Lot i glosCzapla jest bardzo ostrożna. W locie wolno porusza skrzydłami, ma szyję wygiętą esowato z potylicą opartą na grzbiecie. Podczas lotu odzywa się rzadko głębokim, gardłowym krig.PożywienieGłównie małe ryby, równie płazy, mięczaki i drobne gryzonie.OchronaJest ptakiem łownym podlegającym ochronie okresowej od 1.04 do 14.08.
KACZKA KRZYŻÓWKA
WielkośćPtak rozmiarami przypomina kaczkę domową. Samiec i samica tej samej wielkości.UbarwienieW okresie godowym kaczor ma głowę i szyję ciemnozieloną z metalicznym połyskiem, na szyi biały pierścień, wierzch i spód tułowia popielaty, pierś kasztanowata, skrzydła szare z fioletowoniebieskim lusterkiem biało-czarno obrzeżonym. Kuper i pokrywy nad i podogonowe czarne, sterówki białoszare. W upierzeniu letnim kaczor nie różni się od kaczki, która ma ubarwienie rdzawobrunatne, czarno i brunatno upstrzone, lecz lusterko bez biało-czarnego obzeżenia. Oczy ciemnobrązowe, dziób oliwkowozielony, nogi pomarańczowe.Występowanie i gniazdowanieWystępowanie Gatunek lęgowy i przelotny, licznie występujący w całym kraju. Monogamiczny, choć po odbyciu toków łączy się w pary, ale tylko do czasu rozpoczęcia przez kaczkę wysiadywania. Kaczor nie bierze udziału w wodzeniu młodych, Krzyżówka najchętniej bytuje na płytkich zbiornikach wodnych i starorzeczach. Przylatuje do nas na przełomie lutego i marca, odlatuje od końca sierpnia do grudnia. Część krzyżówek zimuje w kraju. Okres gniazdowania: marzec - maj. Gniazdo zakłada samica na ziemi w pobliżu wody albo na drzewach. Zniesienie składa się z 8-14 zielonkawoszarych lub oliwkowoszarych jaj, kształtu jajowatego. Wysiaduje samica 22-26 dni. Pisklęta są zagniazdownikami, lęgną się okryte puchem. Gniazdo opuszaczają zaraz po wykluciu, samodzielność osiągają po około 55 dniach.Lot i glosKrzyżówka dobrze pływa i nurkuje. Lot ma szybki, wydaje skrzydłami charakterystyczny poświst. Odzywa się jak kaczka domowa. Kaczor w okresie godowym wydaje dźwięk keek.PożywieniePokarm kaczki jest pochodzenia roślinnego i zwierzęcego: nasiona traw i zbóż oraz części roślin; owady, mięczaki, larwy, żaby, również drobne rybki.OchronaW Polsce jest ptakiem łownym, podlega ochronie od 22. 12. do 14. 08. Na rysunku u góry samica, u dołu samiec.
CYRANKA
WielkośćOsobniki obu płci tej samej wielkości, nieco większe od gołębia domowego.UbarwienieSamica ma grzbiet ciemnobrunatny w rude plamki, spód biały w brunatne plamki, skrzydła o lotkach brunatnych z lusterkiem popielatobrązowym z zielonym połyskiem. Oczy brązowe, dziób czarnopopielaty. nogi ciemnopopielate. Samiec w upierzeniu letnim podobny do samicy, różni się. od niej tylko jasnopopielatymi skrzydłami. Kaczor w upierzeniu godowym ma na bokach ciemnobrązowej głowy biały pasek biegnący od oczu ku potylicy. Grzbiet brunatny, wole i pierś rdzawe, skrzydła popielate z lusterkiem bladozielonkawym obramowanym biało, barkówki czarnopopielate z zielonym połyskiem i z białym paskiem wzdłuż stosiny. Młode w pierwszym upierzeniu podobne do samicy.Występowanie i gniazdowanieGatunek lęgowy i przelotny, pospolity na obszarze całego kraju, najliczniejszy we wschodniej części Polski. Najchętniej bytuje w dolinach rzek, na płytkich jeziorach i stawach z szuwarami. Przylatuje do nas w marcu i kwietniu, odlatuje w październiku. Okres gniazdowania maj - czerwiec. Cyranka jest gatunkiem monogamicznym, łączy się w pary na czas lęgu. Kaczor nie bierze udziału w wychowie młodych. Gniazdo zakłada na ziemi blisko wody. Zbudowane jest ono z suchych traw z wyściółką z puchu. Znosi 8-11 jaj, kształtu jajowatego, koloru kremowożółtawego lub bladożółtawego. WysiaŹduje samica około 25 dni. Pisklęta są zagniazdownikami, legną się okryte puchem. Zdolność latania osiągają po 25 dniach.Lot i glosLot mają szybki i zwinny. Głos cyranki jest podobny do głosu kaczki domowej. W okresie godowym kaczor wydaje dźwięki trr - trr - trr.PożywienieŻywi się różnymi nasionami, owadami, larwami, mięczakami, kijankami i drobnymi rybkami.OchronaCyranka jest ptakiem łownym i podlega ochronie od 22. 12. ,lo 14.08.Na rysunku u góry kaczka, u dołu kaczor.
KUKUŁKA
WielkośćObie płcie jednakowej wielkości, równej gołębiowi domowemu.UbarwienieSamiec ma grzbiet ciemnoszary, brzuch biały z szarymi prążkami. U obu płci głowa, gardziel i wole są jasnoszare, pióra ogonowe ciemnołupkowoszare z białymi plamkami. Dziób jest czarny, u nasady żółtawy, oczy pomarańczowożółte, nogi żółte. Samica ma grzbiet rudy w poprzeczne ciemne prążki, spód biały brunatno prążkowany. Występowanie i gniazdowaniePtak pospolity lęgowy. Przylatuje w kwietniu, odlatuje od końca lipca do początku października. Żyje w lasach i zagajnikach. Jest bardzo płochliwa, ukrywa się na wierzchołkach drzew. Ponieważ samców jest zwykle więcej niż samic, nie tworzą one trwałych par. Samica kontaktuje się z kilkoma samcami w ich rejonach. Jest to bardzo rzadkie u ptaków zjawisko poliandrii. Kukułka nie buduje gniazda ani nie wysiaduje jaj. Jaja znosi w odstępach dwudniowych do gniazd śpiewaków, ale tylko określonego gatunku. Jaja swym kształtem i kolorem zbliżone są do jaj tychże ptaków. Najczęściej uszczęśliwia świergotka polnego i drzewnego, dzierzbę gąsiorka, pliszkę siwą i żółtą, pokrzewkę ogrodową, łozówkę. W sezonie kukułka znosi około 20 jaj. Okres wylęgu wynosi 11-13 dni. Pisklę jest gniazdownikiem, w gnieździe przebywa około 13 dni, a po wykluciu karmione jest przez żywicieli około 20 dni. Lot i glosNie wyróżnia się charakterystycznym lotem. W okresie godowym (maj - lipiec) samiec tokując wydaje głośne ku-ku powtarzane wielokrotnie. Samica nie kuka, lecz się śmieje, wydając dźwięki podobne do pri-prii.PożywienieŻywi się przeważnie włochatymi gąsienicami, których nie jedzą małe śpiewaki, oraz większymi owadami, jak np. chrabąszcze.OchronaPodlega ochronie gatunkowej.Na rysunku przedstawiony jest samiec.
SOWA USZATA
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości, równej gawronowi.UbarwienieSamiec i samica upierzone są jednakowo. Strona grzbietowa ciała jest rdzawożółta z czerwonobrązowymi i szarymi pręgami. W okolicy oka czarna plama. Na głowie ma uszy z piór. Strona brzuszna jest jaśniejsza, lecz również rdzawożółta. Oczy są żółte, niemal pomarańczowe, dziób czarny, skok opierzony. Występowanie i gniazdowanieGatunek osiadły, lęgowy i zalatujący, nieliczny. Żyje w lasach liściastych i iglastych, na obszarze całego kraju. Jak wszystkie sowy jest aktywna w nocy. W ciągu dnia odpoczywa na drzewach. Gatunek poligamiczny. Okres gniazdowania: kwiecień - maj (czerwiec). Gnieździ się. w lasach. Nie buduje własnego gniazda, lecz wykorzystuje opuszczone gniazda drapieżników, wron i sójek. W kwietniu i maju znosi 4-6 kulistych, białych jaj (czasami znosi jaja po raz drugi w czerwcu), które wysiaduje tylko samica około 30 dni. Pisklęta są rzekomymi gniazdownikami, okryte białym puchem, pozostają w gnieździe około 30 dni. Lot i glosLot bardzo cichy, bezszelestny. W okresie godowym wydaje głośne przeciągłe nu-u-u-u-u-u-uhu.PożywienieGryzonie, zwłaszcza norniki i myszy, jeżeli występują w obfitości, stanowią jedyne pożywienie. W przypadku mniejszej liczby gryzoni pożywienie jest bardziej urozmaicone, prócz myszy i norników zjada różne gatunki ptaków, zwłaszcza w miesiącach zimowych.OchronaPodlega ochronie gatunkowej.
PUSZCZYK
WielkośćOsobniki obu płci są jednakowej wielkości, nieco większe od gawrona.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Kolor podstawowy jest zmienny. Przeważa brązowa, czasem szara barwa ciała. Plamki na spodniej stronie ciała mają poprzeczne kreski. Szlara jest barwy popielatej, około dzioba - białej. Oczy ciemnobrązowe, dziób brązowożółty. Skok i palce są opierzone białymi piórkami z ciemnobrązowymi plamkami. Występowanie i gniazdowanieGatunek osiadły, najpospolitszy z sów. Żyje w starych lasach i dużych parkach. Można go spotkać również na skraju lasów, w pobliżu których jest woda. Największą aktywność przejawia wieczorem i w nocy, kiedy lata polując na swe ofiary. Gatunek monogamiczny. Gnieździ się w dziuplach drzew, ale także w stodołach, czasem wykorzystuje opuszczone gniazda wron i ptaków drapieżnych. Gniazdowanie rozpoczyna w marcu - kwietniu, znosi 2 - 4 białe, niemal kuliste jaja, które samica wysiaduje około 4 tygodni. Pisklęta są gniazdownikami i pozostają w gnieździe 4 - 5 tygodni. Lot i glosLot cichy. Odzywa się głośnym huu-hu lub huuuuuhu.PożywieniePochodzenia zwierzęcego, przeważają norniki, myszy i różne gatunki ptaków, zwłaszcza śpiewaki. Ponadto łowi zwierzęta ziemnowodne i owady, ale głównie różne chrząszcze.OchronaJest objęty ochroną gatunkową.
DUDEK
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości, nieco większe od szpaka.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Na głowie dudek posiada dwurzędowy. brązowy czub, na końcu czarny. Chowa i szyja są rdzawo-brązowe, brzuch z ciemnymi, podłużnymi . plamami. Grzbiet i skrzydła są czarne z żółtobiałymi paskami, ogon - czarny z szerokim białym pasem. Dziób jest rdzawobrązowy, na końcu czarny, oczy ciemnobrązowe, nogi szare. Występowanie i gniazdowaniePospolity ptak lęgowy. Przebywa najchętniej w prześwietlonych drzewostanach liściastych, na skrajach lasów, w pobliżu pastwisk i łąk. Do nas przylatuje w kwietniu, odlatuje we wrześniu lub październiku. Jest gatunkiem monogamicznym. Okres gniazdowania: maj-lipiec, wywodzi dwa lęgi. Gnieździ się w dziuplach drzew, także pod kamieniami, pod korzeniami drzew, szczapami drewna, czasem też w skrzynkach lęgowych. Gniazdo jest bardzo nieporządne, zwykle wysłane suchymi bydlęcymi odchodami, niekiedy mchem. Samica znosi 6 - 7 zielonkawoniebieskich, żółtobiałych lub szarych jaj kształtu jajowatego, ze słabym połyskiem. Wysiadywanie trwa 18 - 20 dni. Wysiaduje samica, a samiec przynosi jej w tym czasie pożywienie. Pisklęta są rzekomymi gniazdownikami. Lęgną się okryte gęstym białym puchem. Opuszczają gniazdo po 24 - 27 dniach. Lot i glosLot ma falisty, słaby. Po ziemi chodzi i biega dobrze. W porze godowej odzywa się głuchym ududud-ududud lub upup, pisklęta wołają sit. Przy wabieniu odzywa się cherr lub rre.PożywieniePrzeważnie żywi się owadami naziemnymi, pasikonikami, turkuciami, chrabąszczami, różnymi gąsienicami.OchronaPodlega ochronie gatunkowej.
KRASKA
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości, nieco mniejsze od gołębia domowego.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Głowa, szyja i brzuch są niebieskozielone. Grzbiet i lotki czarnobrązowe, pokrywy skrzydłowe i podskrzydłowe - błękitne, nadlotki niebieskie. Lotki od spodu szafirowe. Ogon jest ciemnoniebieski, pośrodku brudno-zielony, dziób czarny, oczy brązowe, nogi brudnożólte. Młode ptaki zamiast kolorów niebieskich mają niebieskawoszare. Występowanie i gniazdowaniePospolity gatunek lęgowy. Przylatuje w kwietniu lub maju, odlatuje od sierpnia do września. Żyje w mniejszych, prześwietlonych lasach, na obrzeżach starych, rozległych drzewostanów w pobliżu pól i łąk, w starych parkach, w kępach starych zadrzewień polnych z dużą liczbą dziupli. Gatunek monogamiczny. Okres gniazdowania: maj - czerwiec. Gnieździ się w dziuplach starych drzew, w szczelinach skał, zwykle w pobliżu pól i łąk, czasem również w skrzynkach lęgowych. Gniazdo jest zrobione niedbale z materiału roślinnego, wysłane wewnątrz sianem, pierzem i sierścią, niekiedy również suchymi bydlęcymi odchodami. Znosi 4-5 białych, błyszczących jaj, kształtu jajowatego lub gruszkowatego. Wysiaduje samica około 20 dni. Pisklęta są gniazdownikami, opuszczają gniazdo po 28 dniach. Lot i glosLot ma podobny do lotu gołębi. W okresie godowym samiec wydaje głos podobny do krakania wrony siwej kr-r-r-r-raak, kraa-k lub ra-ra-ra-ra.PożywienieŻywi się przeważnie owadami, zwłaszcza chrząszczami, pasikonikami, świerszczami. Oprócz owadów zjada także norniki, jaszczurki i mniejsze żaby.OchronaPodlega ochronie gatunkowej.
ZIMORODEK
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości, nieco niniejsze od szpaka.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Po stronie grzbietowej jest niebieski. Skrzydła są ciemno- i jasnozielone, miejscami z niebieskim odcieniem. Brzuch rdzawobrązowy. Szczyt głowy ciemnozielony, za okiem rdzawobrązowa plamka; po bokach szyi - biała plama. Gardziel jest biała, oczy brązowe, nogi koralowoczerwone. Dziób samca jest czarny, samicy w części nasadowej czerwonawy. Występowanie i gniazdowanieW Polsce nieliczny gatunek osiadły. Żyje w okolicach strumieni i rzek, rzadziej przebywa w okolicach jezior i stawów. Często przesiaduje na gałęziach i skałach, skąd obserwuje zdobycz poruszającą się w wodzie. Jest samotnikiem. Gnieździ się w gliniastych brzegach rzek, w których wykopuje poziome nory długości około l m. Nora zakończona jest komorą gniazdową, której nie wyściela; dopiero później pojawiają się tam wyplute przez niego rybie łuski i ości. W ostateczności gnieździ się również w jamach pod korzeniami drzew. Gatunek monogamiczny. Okres gniazdowania: kwiecień - lipiec. Samiczka znosi 6 - 8 białych, gładkich i błyszczących, niemal kulistych jaj, wysiadywanych przez obydwa dorosłe ptaki przez 18 - 21 dni. Wywodzi dwa lęgi. Pisklęta są gniazdownikami, opuszczają gniazdo po 23 - 27 dniach. Lot i glosSpłoszony leci w linii prostej tuż nad wodą, wydając ostry gwiżdżący głos tit-tit.PożywieniePoluje na małe rybki i owady wodne, a zwłaszcza ich larwy.OchronaObjęty ochroną gatunkową.Na rysunku przedstawiony jest samiec.
DZIĘCIOŁ DUŻY (PSTRY, WIELKI)
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości, nieco większe niż szpak.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Czarna głowa z brązowawym czołem. Samiec ma z tyłu głowy czerwoną plamę.. Od dzioba w kierunku piersi ciągnie się. czarny pas, drugi okala górną część szyi. Grzbiet i skrzydła są czarne, na skrzydłach białe plamy. Barkówki białe. Środkowe pióra ogona są czarne, zewnętrzne - czarne z brązowobiałymi poprzecznymi pasami. Brzuch jest brudnobiały, podbrzusze i pokrywy podogonowe czerwone. Dziób jest ciemnoszary, oczy czerwone, nogi brudnoszare. Młode na głowie mają końce piór czerwone. Występowanie i gniazdowaniePospolity gatunek osiadły. Żyje w lasach, parkach i ogrodach, w terenie równinnym i górzystym. Wspina się po pniach drzew, opukując je z każdej strony. Energiczne i szybkie uderzanie dziobem w suche konary jest typowe dla dzięcioła. Gatunek monogamiczny. Okres gniazdowania: kwiecień - czerwiec. Gnieździ się w dziuplach drzew, wykuwa je na różnej wysokości i wyściela drobnymi drzazgami. Corocznie wykuwa nową dziuplę, tylko czasem wykorzystuje starą. Samica znosi 5-7 czystobiałych jaj, kształtu jajowatego. Wysiadują obydwoje rodzice 12-13 dni. Pisklęta są gniazdownikami, opuszczają dziuplę po 21-25 dniach. Lot i glosLot falisty. Wspinając się po pniu drzewa odzywa się pik-pik lub kik-kik, spłoszony wydaje głos gi-gi-gi-gi. W porze godowej (marzec - kwiecień) samce tokując bębnią w suche gałęzie.PożywienieWiosną i latem żywi się owadami i ich larwami oraz poczwarkami, wydobytymi spod kory. Przeważnie są to szkodniki lasów. Jesienią i zimą z braku owadów żywi się nasionami wydziobywanymi z sosnowych lub świerkowych szyszek. Zjada także żołędzie i buczynę.OchronaPodlega ochronie gatunkowej.Na rysunku u góry samiec, u dołu głowa samicy.
JERZYK
WielkośćOsobniki obu płci jednakowej wielkości równej wróblowi domowemu.UbarwienieJednakowe dla obu płci. Całe ciało jest czarnobrązowe z zielonawoczarnym połyskiem. Gardziel jest biaława. Długi, widełkowaty ogon i długie, sięgające poza ogon skrzydła upodabniają go do jaskółki. Dziób jest czarny, nogi krótkie, czarne, oczy ciemnobrązowe. Występowanie i gniazdowaniePospolity gatunek lęgowy i przelotny. Przylatuje w maju, odlatuje w sierpniu. Okres gniazdowania: maj - czerwiec. Gatunek monogamiczny. Gnieździ się przeważnie koloniami wysoko na murach zabudowań, w wieżach, starych zamkach i szczelinach skalnych. Nie znosi konkurencji, ze swojego rejonu wygania wszystkie inne ptaki. Lata w stadkach. Gniazdo buduje z suchych włókienek, sierści i pierza, które zlepia przy pomocy śliny. Samica w końcu maja znosi 2 - 4 białe, nieco wydłużone jaja kształtu jajowatego, które wysiadują obydwoje rodzice 18 - 21 dni. Pisklęta są gniazdownikami, rodzice karmią je 35-50 dni. Lot i glosJest świetnym lotnikiem. Rano i nad wieczorem lata w stadkach na różnych wysokościach nad zabudowaniami. W lecie wydaje przenikliwy głos sri-sri.PożywienieŻywi się wyłącznie owadami. Chwyta drobniejsze owady latające na dużych wysokościach.OchronaObjęty ochroną gatunkową.
WRÓBEL DOMOWY
...
mariolusia1