Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1. FUNKCJE PIENIĄDZA
A. Miernik wartości na rynka wymiany pieniądz ujawnia się w postaci ceny, której miarą są narodowe (obecnie i międzynarodowe np. ecu) jednostki pieniężne. Jako środek (narzędzie) wymiany występował początkowo w formie pieniądza przedmiotowego (towaru), następnie monety, banknotu, pieniądza papierowego. Jest pewnym narzędziem pomiaru, wartości towaru i usług. Cena informuje odbiorcę towarów, ile jednostek pieniężnych trzeba zapłacić za nabycie określonego towaru lub świadczonej usługi - określonemu towarowi odpowiada określona liczba jednostek pieniężnych. Wartość względna (relatywna) np. l kg szynki (18 zł) odpowiada wartości 9 bochenków chleba (l chleb kosztuje 2 zł); chleb zdrożał na 3 zł tak więc szynka relatywne potaniała względem chleba.
B. Środek cyrkulacji (środek obiegowy) zarówno towary jak i pieniądze są w ciągłym ruchu. Pieniądz jako środek obiegu ułatwia wymianę towaru.
C. Środek nagromadzenia (tezauryzacji) służy do gromadzenia i przechowywania wartości (bogactwa) w postaci pieniężnej bądź kruszcowej (złoto). Pieniądz jest czasowo wycofywany z obiegu przez tych którzy go posiadają i tworzą się tzw. oszczędności. W skali ogólnokrajowej środki te występują w postaci rezerw.
D. Środek płatniczy (środek odroczonej płatności) ta funkcja pieniądza wiąże się x jogo zdolnością do regulowania różnych zobowiązań z tytułu zaciągniętego kredytu, płacenia należnego podatku, składki ZUS lub kary pieniężnej itp. Środkiem płatniczym staje się pieniądz z chwilą, gdy władza państwowa nada mu moc zwalniania z ekonomicznych zobowiązań. Jako środek płatniczy pieniądz rozwinął się w wielu nowych formach o charakterze bezgotówkowym np. weksli, czeków, a obecnie często w formie zapisów dokonywanych przez bank na kontach uczestników procesu likwidacji zobowiązań (pieniądz bankowy) w wyniku ich poleceń np. przelewy lub inne dyspozycje.
E. Pieniądz światowy pieniądz pełniący wyżej wymienione funkcje w skali międzynarodowej. Pieniądz obcy osłabia pieniądz krajowy. Pieniądz kraju o względnie silnej gospodarce - musi być stabilny; wymienialny na hme waluty w sposób nieograniczony; waluta w miarę rozproszona po całym świecie żeby móc nią, swobodnie dysponować np. S jest go dużo, a USA mają silną gospodarkę. Od 25 lat istnieją zmienne kursy walut
2. POPYT NA PIENIĄDZ I PODAŻ PIENIĄDZA
I. Popyt na pieniądz - każdy z nas zgłasza popyt na pieniądz.
Motywy kształtujące popyt pieniądza:
1. motyw transakcyjny czyli konieczność posiadania pełnej gotówki na bieżące zakupy i płatności jeżeli nie można lub się nie chce tego załatwić przy pomocy obrotu bezgotówkowego - pieniądz jest potrzebny po to, aby móc zapłacić za potrzebne i pożądane przez nas towary i usługi;
2. motyw ostrożności (przezorności) czyli konieczność utrzymywania pewnych rezerw gotówki na nieprzewidziane, a konieczne wydatki lub bardzo atrakcyjne zakupy, a także ze względu na brak pewności uzyskania w pewnym czasie odpowiednie!! dochodów - ludzie chcą mieć nie tylko tyle pieniędzy ile im potrzeba na konkretny jeden towar lub usługę; zawsze chce się mieć jeszcze więcej, aby mieć jakieś zabezpieczenie;
3. motyw spekulacyjny (portfelowy) czyli konieczność posiadania pewne) sumy pieniądza gotówkowego np. na spekulacyjny zakup papierów wartościowych (z uwzględnieniem stopnia ryzyka lokaty w mniej lub bardziej bezpieczne walory) - ludzie są czasami niewolnikami określonych sytuacji - bo gdyby mieli w określonym czasie tyle a tyle pieniędzy to mogliby kupić coś o okazyjnej cenie.
Popyt na pieniądz zależy od ceny.
MD - money demond
Stopa procentowa
Krzywa popytu ma tendencję spadkową. Natomiast zależność między popytem na pieniądz a stopą procentową jest odwrotnie proporcjonalna; im wyższa stopa procentowa tym mniejszy popyt na pieniądz i odwrotnie, im mniejsza stopa procentowa tym wyższy popyt na pieniądz np. większa stopa procentowa tym mniejsze zapotrzebowanie na kredyt.
II. Podaż pieniądza - to ilość pieniądza, która trafia na rynek i w gospodarce ilość pieniądza trafiającego na rynek uzależniona jest w głównej mierze od polityki prowadzonej przez Bank Centralny. Bowiem Bank Centralny dokonuje emisji pieniądza - podstawowa funkcja Banku Centralnego.
Agregaty pieniężne:
l. agregat Mo nazywany bazą monetarną albo zasób pieniądza wielkiej mocy. Mo jest to suma pieniądza gotówkowego poza kasami oraz depozyty w banku centralnym i banku komercyjnym (gotówka + wpłaty do-banku). Rezerwy obowiązkowe pewna część depozytu, którą uzyskały banki komercyjne od swoich klientów, które muszą przelać na nie oprocentowane konto w banku centralnym (pieniądze są zamrożone) - zapobieżenie nadmiernemu kredytowaniu.
2. agregat M1 jest to suma pieniądza gotówkowego poza kasami banku oraz depozyty przedsiębiorstw na rachunkach bieżących oraz środki na rachunkach ludności (KOR).
3. agregat M2 jest sumą agregatu Mi powiększona dodatkowo o inne depozyty krótkoterminowe np. wkłady na książeczkach oszczędnościowych.
4. agregat M3 jest to suma agregatu M^ oraz długoterminowe depozyty bankowe -• depozyty 3, 6 miesięczne oraz kilkuletnie.
5. agregat L oznacza określoną wielkość ekonomiczną; jest to suma agregat M.i oraz wartość papierów wartościowych - bonów skarbowych oraz obligacji skarbu państwa.
1
Krzywa podaży - podaż nie zależy od ceny pieniądza lecz od decyzji banku, centralnego.
MS - • money suppley
OBRAZ SZTYWNEJ PODAŻY NA PIENIĄDZ
RO ceną równowagi będzie określona stopa procentowa
- punkt równowagi na rynku pieniężnym - zapotrzebowanie na. pieniądz pokryte jest odpowiednią ilością pieniądza
Jeżeli podaż MS nie zmieni się a popyt MD przesunie się do MD| to musi wzrosnąć stopa procentowa. Na zależność między popytem a stopą procentową można oddziaływać też podażą pieniądza przez bank centralny. Wówczas, im większa podaż tym mniejsza stopa procentowa i i-m mniejsza podaż tym większa stopa procentowa.. jest to jeden z głównych instrumentów polityki pieniężnej banku centralnego.
Z wieloletnich obserwacji i badań wynika kilka ważnych wniosków dotyczących popytu i podaży pieniądza:
1. 1. Pieniądze są trzymane 7. uwagi na ich płynność. Zagregowany popyt na pieniądz rozpatrywany w wyrażeniu realnym nie stanowi popytu na pewną liczbę jednostek walutowych, lecz jest popytem na pewną wielkość siły nabywczej. Zagregowany popyt na pieniądz realny uzależniony jest ujemnie od alternatywnego kosztu trzymania pieniądza (mierzonego krajową stopą procentową), dodatnio zaś od wolumenu transakcji w gospodarce (mierzonego realnym produktem narodowym brutto).
2. Rynek pieniężny zJ-iajduje się w stanie równowagi, kiedy podaż pieniądza realnego (realna wartość masy pieniężnej) równa jest zagregowanemu popytowi na pieniądz realny. Przy danym poziomie cen w okresie krótkim zwiększenie podaży pieniądza obniża stopę procentową, a spadek podaży pieniądza podwyższa stopę procentową, Wzrost realnej produkcji podwyższa stopę procentową, natomiast spadek realnej produkcji ma skutek przeciwny.
3. Wzrost podaży pieniądza, poprzez obniżenie krajowej stopy procentowej powoduje deprecjację waluty krajowej na rynku dewizowym. Podobnie, spadek krajowej podaży pieniądza powoduje aprecjację waluty krajowej w stosunku do walut obcych.
4. Trwałe zmiany w podaży pieniądza, zmieniające długookresowy oczekiwany kurs waluty, powodują szybsze tempo zmian kursu walutowego i wywierają przez to silniejszy wpływ na rozmiary produkcji w okresie krótszym niż zmiany przejściowe. Jeśli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia, trwałe powiększenie podaży pieniądza prowadzi do wzrostu poziomu cen, co w końcu odwraca skutek początkowej deprecjacji normalnego kursu walutowego. W okresie długim rozmiary produkcji powracają do poziomu wyjściowego i wszystkie ceny pieniężne rosną proporcjonalnie do powiększenia się podaży pieniądza.
5. Zakup aktywów dokonany przez bank centralny w rezultacie prowadzi automatycznie do powiększenia krajowej podaży pieniądza, natomiast każda sprzedaż aktywów przez bank centralny automatycznie powoduje zmniejszenie się podaży pieniądza.
Zasilanie banków komercyjnych przez bank centralny:
Bank centralny reguluje dopływem i odpływem pieniądza w instytucjach depozytowo -kredytowych.
- Kredyt lombardowy - zaciąganie kredytów przez bank komercyjny w banku centralnym; bank komercyjny uzyskuje kredyt od banku centralnego pod zastaw papierów wartościowych; operacja kosztowa - oprocentowana.
- Rezerwa obowiązkowa jaką muszą utrzymać banki komercyjne, wyznaczona jest przez Radę Polityki Pieniężnej NBP. Banki mogą utrzymywać wyższe rezerwy, ale nie mogą utrzymywać mniejszej niż wyznaczony jej poziom minimalny. Konieczność tworzenia obowiązkowej rezerwy finansowej wynika stąd, że banki komercyjne mają zdolność tworzenia dodatkowej siły nabywczej na rynku pieniężnym, co mogłoby w pewnych okresach kolidować z polityką banku centralnego. Jeśli np. wkłady w bankach komercyjnych wynoszą iączme 100 min złotych, a obowiązkowa rezerwa wynosi 10% czyli 10 min złotych, wówczas obniżenie obowiązkowej rezerwy tylko o 1.% zwalnia ł min złotych i umożliwia swobodne dysponowanie nią na działalność kredytową banków. Zwiększenie tej rezerwy z 10 do 11% jest równoczesne ze zmniejszeniem dopływu pieniądza do obiegu. Ta metoda jest powszechnie stosowanym instrumentem oddziaływania na rozmiary kredytów w skali kraju'.
- Transakcje kredytowe kontrahenci nie płacą gotówką lecz wystawiają weksle (pieniądz kredytowy).
Dyskonto weksla to kupno przez bank weksla przed terminem jego wykupu (płatności). Za przeprowadzenie transakcji zamiany weksla na gotówkę bank pobiera odsetki dyskontowe, które nalicza za czas od daty zdyskontowania weksla do terminu jego płatności. Pobór przez bank dyskonta i ewentualnej prowizji związany jest z przejęciem ryzyka me wykupienia weksla w terminie przez, wystawcę lub trasata.
Redyskonto weksla przekazanie weksla przez bank komercyjny bankowi centralnemu w zamian za co bank komercyjne otrzymuje pewną sumę pieniędzy pomniejszoną o stopę redyskonta (zwykle jest ona ustalana na niższym poziomie niż stopa dyskontowa, co pozwala bankom na osiąganie zysku nawet w redyskoncie). Jest to powtórne dyskontowanie weksla. Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa ustalana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Jest to minimalna stopa pożyczkowa. Bank centralny jest kredytodawcą ostatniej instancji
Operacje otwartego rynku istota operacji otwartego rynku polega na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym .rynku giełdowym. W tych operacjach biorą udział banki komercyjne, banki inwestycyjne, instytucje ubezpieczeniowe i liczne jednostki fizyczne lub prawne, które pragną ulokować wolne środki w papierach wartościowych. Przedmiotem operacji otwartego rynku są z reguły krótkoterminowe obligacje państwowe; rzadziej bywają to weksle prywatne lub obligacje państwowe o długich terminach płatności. Wymienione papiery wartościowe lokowane są na rynku metodą dyskonta, czyli potrącania od nominalnej wartości kwoty odsetek za okres do dnia ich płatności. Wysokość stopy procentowej ustała bank centralny w zależności od koniunktury. Jeżeli bank centralny uzna, że na rynku jest za mało pieniądza to skupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych i tym samym banki komercyjne są zasilane świeżym pieniądzem, a równocześnie zasilany jest rynek.
3. PRZYCZYNY, RODZAJE I SKUTKI INFLACJI
INFLACJA jest to stan ciągłego wzrostu ogólnego poziomu cen (nadmierne przepełnienie rynku pieniądzem; nadmierna ilość pieniądza na rynku) w miarę upływu czasu. Inflacja ma rodowód łaciński inflacja - rozdęcie; inflaro - rozdymać. INFLACJA jest to stały ruch przeciętnego poziomu cen w górę spowodowany deprecjacją pieniądza (obniżeniem wartości pieniądza).
Przyczyny inflacji zwykle tkwią w zjawisku szybszego wzrostu popytu niż podaży, w wyniku szybszego wzrostu plac i innych dochodów ludności niż produkcji. Trudną do opanowania przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji. Punktem wyjścia procesu inflacyjnego bywa także nadmierna emisja skarbowego pieniądza papierowego lub nadmierna ekspansja kredytowa. Tłumienie inflacji polega na ograniczeniu wydatków rządowych oraz zwiększaniu podatków dochodowych co prowadzi do ograniczenia wydatków konsumpcyjnych. Ważnym jest także utrzymanie stałej stopy wzrostu zasobów pieniądza. Najbardziej w interesie społecznym leży udzielanie przez rząd przedsiębiorstwom pomocy skutkującej wzrostem podaży.
Stagflacja okres, w którym gospodarkę cechuje wysoka stopa bezrobocia i inflacji oraz niski poziom aktywności gospodarczej.
Deflacja ogólny spadek poziomu cen w wyniku redukcji zasobów pieniądza. Polityka dcflacyjna realizowana jest przez banki i państwo poprzez zmniejszanie emisji pieniądza, podnoszenie wysokości rezerw obowiązkowych w bankach, zwiększanie podatków i opłat oraz gromadzenie nadwyżki budżetowej. Deflacja może wystąpić w sposób naturalny jako
skutek kryzysu i wynika ze stanu nierównowagi tynkowej. Nadwyżka podaży nad popytem jest nazywana wówczas luką deflacyjną.
Ogólny poziom cen to taki agregat, kiedy uwzględniamy wszystkie ceny produktów i usług znajdujących się na rynku (jest to definicja teoretyczna).
Nadmiar pieniądza w obiegu w stosunku do podaży dóbr i usług powoduje inflację, która znajduje wyraz we wzroście cen. Niedostatek pieniądza w obiegu oznacza deflację, czyli kurczenie się podaży pieniądza i drenowanie rynku pieniężnego. Deflacja może przyczynić się do ograniczenia efektywnego popytu, spadku cen i zahamowania wzrostu gospodarczego. Zarówno inflacja, jak i deflacja są zjawiskami niepożądanymi, gdyż powodują szereg ujemnych zjawisk. Zadaniem banku centralnego jest więc umiejętna regulacja podaży pieniądza w obiegu.
PRZYCZYNY INFLACJI POPYTOWEJ:
(inflacja ciągniona przez popyt - inflacja nabywców)
- nadmierny popyt na określone dobra konsumenta w stosunku do określonej podaży
- gospodarstwa domowe, które są głównymi nabywcami dóbr konsumpcyjnych;
- związki zawodowe, które spekulują wzrostem płac;
- zaciąganie kredytów - banki udzielają kredytu mniej lub bardziej zależnie od potrzeb upłynnienia pieniądza;
- państwo jako dysponent budżetu (jest nabywca wielu dóbr i usług), jeżeli wydatki państwa są wyższe od jego możliwości (dochodu) to również zwiększy się popyt a przy tym wzrośnie inflacja;
- inwestorzy przedsiębiorstw - stopa inwestycji może wpływać na. inflację w sposób pośredni. Inwestorzy kupują dobra kapitałowe (maszyny, budynki itp.) w efekcie rosną ceny materiałów itd. - wzrasta cena produkcji, co powoduje wzrost cen w efekcie końcowym. Tak więc inwestorzy w dużym stopniu spowodowali nadmierny popyt;
- nadmierny wzrost eksportu, wtedy gdy eksport odbywa się kosztem rynku wewnętrznego. W momencie kiedy dany rynek nie jest w stanie produkować danego towaru - wzrost takiego eksportu może spowodować wzrost cen na tynku;
Monetaryści uważają, że w długim okresie i przy niezmienionych innych czynnikach, wzrost ilości pieniądza wywoła proporcjonalny wzrost cen i płac a nie produkcji i zatrudnienia. Zatem zwiększenie podaży pieniądza jest koniecznym i wystarczającym warunkiem wystąpienia inflacji. Monetaryści powołują się na równanie Fischera, które przedstawia równość popytu i podaży.
Popyt Podaż
M x V = P x Q
Gdzie: M - ilość pieniądza w obiegu; V - szybkość obiegu pieniądza oznaczająca, ile razy przeciętnie jednostka pieniężna jest wy dawana w ciągu roku (ile razy z rąk do rąk, ile transakcji); P - poziom cen (przeciętny poziom cen jednego dobra lub usługi); Q - może tuż być T lub Y - ilość dóbr w jednostkach fizycznych tzw. wolumen rzeczowy.
PRZYCZYNY INFLACJI PODAŻOWEJ - KOSZTOWEJ:
(inflacja pchana przez koszty - inflacja dostawców)
- przyczyn tej inflacji doszukujemy się po stronie producentów - są oni swego rodzaju cenotwórcami. To producenci kształtują wyższe ceny a obniżają produkcję, jeżeli będą w dużym stopniu podwyższać ceny w konsekwencji spowodują inflację;
- wykluczenie monopolu (wzrost konkurencji) może zahamować inflację, wówczas przedsiębiorstwo zastanawia się nad podwyższaniem cen;
- koszty surowców i materiałów - wzrastają surowce zakupione zagranicą; płace; koszty finansowe ~ wzrasta oprocento *vanie kredytów;
- podatki.
Jeżeli rosną koszty to spadają zyski.
INFLACJA STRUKTURALNA bierze się ze zmiany struktury wytworzonego produktu społecznego - produkty mniej złożone są zastępowane bardziej złożonymi (droższe) np. spadek zakupów ziemniaków a wzrost zakupu przetworów z ziemniaków (chipsy, frytki)
INFLACJA DOCHODOWA- - każde społeczeństwo jest bardzo zróżnicowane pod. względem dochodu, podział ten nie satysfakcjonuje wszystkich. Ten podział społeczeństwa ma tendencję do długiego okresu trwania, bo każdy broni tego co ma.
PODZIAŁ INFLACJI ZE WZGLĘDU NA TEMPO WZROSTU CEN:
l. inflacja pełzająca - nie powoduje znacznych szkód w gospodarce, ceny rosną najwolniej — poniżej 10% na rok;
2. inflacja krocząca - ceny rosną do kilku procent na rok tj. około 10 - 16%;
3. inflacja galopująca - ceny rosną nawet do 100% w skali roku, 1-15% w skali miesiąca;
4. megainflacja - tempo wzrostu do 50% miesięcznie;
5. hiperinflacja - ceny rosną ponad 50% w skali miesiąca czyli więcej niż o 100% w skali roku.
SKUTKI INFLACJI:
Kto traci na inflacj:
- grupy społeczne, które maja stałe dochody czyli emeryci, renciści, pracownicy sfery budżetowej;
- inwestorzy - inwestują kapitał, aby otrzymać dochód; ryzyko inwestycyjne wzrasta gdyż nie zna cen jakie będą za kilka lat przez co traci;
- osoby, które oszczędzają - w każdym przypadku mamy do czynienia z deprecjacją czyli ze stałym spadkiem siły nabywczej pieniądza. Zaoszczędzona suma staje się mniejsza za kilka lat niż w dniu oszczędzania, zyskują oszczędności szufladowe.
Kto zyskuje na inflacji:
- osoby, które zaciągają kredyt przy stałym oprocentowaniu - w przypadku wzrostu cen pieniądz traci na wartości a rata kredytu jest taka sama;
- budżet państwa -jeżeli ceny rosną szybciej niż koszty produkcji; wysoka cena sprzedaży - wyższy podatek.
Inflacja jest procesem wyniszczającym ponieważ: niweluje oszczędzanie; - zmniejsza inwestowanie; jest nieprzewidywalna.
ZWALCZANIE INFLACJI: 1. jeżeli przyczyną jest nadmierny wzrost płac to musi powstać kontrola systemu plac; 2. dyscyplina budżetowa rozumiana jako zwalczanie deficytu w budżecie np. zwiększenie podatków, wówczas płaci je mniej osób lub zmniejszenie podatków wówczas płaci je więcej osób. Ograniczenie deficytu budżetowego jest procesem długotrwałym, zwłaszcza w gospodarce, która ma ogromne potrzeby rozwojowe; 3. dążenie do demopolizacji gospodarki - zwalczać monopol; 4. reformy walutowe - procesy naprawcze: - dewaluacja pieniądza - obniżenie wartości narodowej waluty w przeliczeniu na walory pieniężne innego państwa; denominacja pieniądza - wprowadzenie do obiegu jednostki pieniężnej zastępującej wielokrotność jednostki pieniężnej dotychczas stosowanej. Denominacja ma miejsce najczęściej wtedy, gdy wskutek inflacji trzeba operować wielkimi nominałami, co jest technicznie uciążliwe np. w 1995 roku wprowadzony został w Polsce nowy złoty, który równał się 10000 starych złotych (skreślenie zer); Mullifikacja - całkowite zlikwidowanie danego pieniądza i zastąpienie go nowym o większej wartości; często stare nie są wymieniane na nowe lub tylko część jest wypłacana - w 1948 roku w Niemczech raismarki; metoda bolszewicka; rewaloryzacja - przywrócenie wartości (rekonstrukcja), działania przywrócenia wartości pieniądza - ograniczając jego ilość w obiegu; wzrost podatków i świadczeń; 5. polityka restrykcyjna - zaostrzająca dopływ pieniądza do obiegu.
4. MIERNIKI INFLACJI
l. deflator produktu narodowego brutto (PNB)
deflator PNB = nPNB/rPNB
deflator równa się ilorazowi nominalnego PNB (wyrażony w cenach bieżących, takich jakie są w danym okresie) i realnego PNB (wyrażony w cenach stałych, porównywalnych) - służy jako miara wzrostu cen. Jest to wskaźnik kosztów zakupu dóbr i usług finalnych w danym roku do ich poziomu w roku bazowym. Za pomocą tego wskaźnika ustalana jest wartość realna PNB oraz globalna dynamika siły nabywczej pieniądza.
19
2. Indeks Cen Produkcyjnych (ICP) lub Producer Price Index (PP!) w skład tego indeksu wchodzą ceny, po których sprzedaj ą bezpośrednio producenci.
3. indeks Cen Konsumpcyjnych (ICK) lub Consumer Price Index (CPI) w skład tego indeksu wchodzą ceny, po których konsument zakupuje towar. Wskaźnik konsumpcyjny (WCK) wylicza się na podstawie cen detalicznych - cen końcowych.
Między tymi miernikami są ścisłe powiązania np. jeżeli zmieni się ICP to po pewnym czasie możemy się spodziewać zmiany ICK.
5. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO I JEGO ELEMENTY
Miernik wartości - funkcja pieniądza, pozwala dokonywać pewnych agregacji wielkości ekonomicznych,
Agregacja - wartość produkcji wytworzonej lub wartość produkcji sprzedanej. Wzrost gospodarczy - głównie zmiany ilościowe w gospodarce.
Poziom gospodarki - charakteryzuje to, co gospodarka osiągnęła; stan na dzień dzisiejszy, poziom rozwoju gospodarczego.
Mierniki osiągniętego rozwoju gospodarczego:
l. zasoby - jest to wielkość, która opisuje stan nagromadzonych produktów lub czynników wytwórczych w danym momencie; gotowe wyroby - zapasy, majątek produkcyjny - wszystko to, co służy do wytw...
stary_hipis