Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
W analizie przyczynowej naszym celem jest ustalenie jakie czynniki wpływają na zjawisko ekonomiczne, w jaki sposób i w jakim stopniu. Można określić istotność wpływu czynników na kształtowane przez nie zjawiska ekonomiczne. Na podstawie analizy można podjąć decyzję ostateczną lub o pogłębieniu badań analitycznych, np. rozłożyć jeden z czynników na elementy składowe. W praktyce bada się czynniki niekorzystne aż do podstawowego ich rozłożenia.
Założenia dobrych metod analizy ekonomicznej:
1. Kompletność:
Zt=0, Zt=1, Zt=2 ... Zt=n - Z jako baza, plan, subskrypt określa czas
Z0, Z1, Z2, ... , Zn
Z=a+b+c+...+m
Z=a*b*c*...*m
Odchylenie ogółem D = Z1 - Z0 jako różnica wartości danego zjawiska w danym okresie względem poprzedniego, w porównaniu z innym przedsiębiorstwem lub względem planu ma się równać sumie odchyleń cząstkowych:
D = da + db + ... + dm
2. Zgodność
Z0 = a0 * b0 * ... m0
Z1 = a1 * b1 * ... m1
Z2 = a2 * b2 * ... m2
...
Zm = am * bm * ... mm
Z0 Z1 Z2 Z3 Zn
0-----------------1----------------2-----------------3-------\\\-------n---->>
a0 a1 a2 a3 an
b0 b1 b2 b3 bn
m0 m1 m2 m3 mn
jeżeli a0 < a1 to da > 0
jeżeli a0 = a1 to da = 0
jeżeli a0 > a1 to da < 0
3. Symetria
Jednakowej dynamice zmian dwóch różnych czynników odpowiadają te same wartości odchyleń cząstkowych.
a1 : a0 = b1 : b0 ==> da = db
4. Odwracalność
Z0 ---> Z1 DZ0, Z1 = Z1 - Z0
Z1 ---> Z2 DZ1, Z2 = Z2 - Z1
Zn ---> Zn+1 Dzn, Zn+1 = Zn+1 - Zn
a0 ---> a1 ---> ... an
b0 ---> b1 ---> ... bn
m0 ---> m1 ---> ... mn
Z0 <--- Z1 DZ0, Z1 = Z1 - Z0
Z1 <--- Z2 DZ1, Z2 = Z2 - Z1
Zn <--- Zn+1 Dzn, Zn+1 = Zn+1 - Zn
a0 <--- a1 <--- ... an
b0 <--- b1 <--- ... bn
m0 <--- m1 <--- ... mn
Odchylenia cząstkowe liczone w różnych kierunkach (tak jak powyżej) są co do wartości równe (o przeciwnych znakach).
da (Z0 , Z1) + da (Z1, Z0) = 0
5. Rozszczepialność
Jeżeli dane zjawisko jest kształtowane przez określoną liczbę czynników i jakiś wybrany czynnik daje się rozłożyć na poszczególne czynniki składowe to będziemy oczekiwali, że odchylenie cząstkowe tego wybranego czynnika jest równe sumie odchyleń cząstkowych tych czynników drugiego stopnia czynnik pierwszego stopnia kształtujących.
Z = a * b * c * ... * m
b = g * d
db = d g + dd
Metoda logarytmiczna spełnia wszystkie te warunki.
Funkcyjna: kompletności, zgodności znaków, symetrii i odwracalności.
Metoda kolejnych podstawień spełnia warunki kompletności, zgodności znaków i rozszczepialności.
Z0 = a0 * b0 * c0 * ... * m0
Z1 = a1 * b1 * c1 * ... * m1
równa się rzecz jasna 1.
Jeżeli a0 przechodzi do poziomu a1 , a poziom a1 jest różny od a0 to nie może zaistnieć sytuacja by wartość odchylenia cząstkowego da równa była 0.
Metoda różnic cząstkowych ma na celu ustalić łączny wpływ różnic cząstkowych na dane zjawisko. Ze względu na fakt, że nie spełnia warunku zgodności znaków nie jest przydatna do prawidłowej interpretacji czynników łącznych.
Z0 = a0 * b0 * c0 ^ Z1 = a1 * b1 * c1
da = (a1 - a0) b0 c0
db = a0 (b1 - b0) c0
dc = a0 b0 (c1 - c0)
dab = (a1 b1 - a0 b0 ) c0
dac = (a1 c1 - a0 c0 ) b0
dbc = (b1 c1 - b0 c0 ) a0
dabc = a1 b1 c1 - a0 b0 c0 = Z1 - Z0 = D
Ta metoda nie spełnia zasady kompletności, spełnia natomiast zasadę zgodności znaków.
Literatura:
1. Adam Żwirbla: Wyodrębnianie odchyleń cząstkowych za pomocą metody dzielenia na połowy - Rachunkowość nr 10, 1987 rok.
2. Znowu on: Odchylenia cząstkowe oraz ich interpretacja ekonomiczna - Rachunkowość nr 6, 1988
3. Witold Olszański: Wybór metod badań przyczynowych - Rachunkowość nr 2, 1989
4. Anna Gryglaszewska, Tadeusz Stanisz: ...
stary_hipis