USTRÓJ ADMINISTRACYJNO – PUBLICZNY
Administracja publiczna – system podmiotów o różnym charakterze prawnym utworzonym w drodze ustawy i przez ustawę wyposażony w kompetencje w zakresie stosunków społecznych w sferze wewnętrznej i zewnętrznej.
Skutki działania administracji publicznej są przypisywane państwu. Tak rozumiana administracja po roku 1990, nazywana jest administracją publiczną.
Od zmiany konstytucji 1952 r. 8 marca 1990 w zasadniczy sposób zmieniona, ( nowelizacja konst.) zmiana polegała na złamaniu dwóch obowiązujących poprzedni zasad:
· Złamanie zasady jednolitości władzy i administracji państwa
· Złamanie zasady jednolitego funduszu mienia państwowego ( zasady sowieckie)
Polegała na tym że istniał w Polsce hierarchiczny ustrój w systemie organów władzy i administracji państwa. Począwszy od gminy, powiaty, województwa do Rady Państwa były Rady Narodowe. Ustawa z 1950 r, o terenowych organach jednolitych władzy i administracji państwa. Poza własnością osobistą ( indywidualną), pozostało mienie. Wszystko było państwowe, wyjątki spółdzielnie do sektora ....
Złamanie zasady jednolitego funduszu mienia państwowego ( zasady sowieckie)
8 marca 1990 r nastała zmiana ustroju państwa. Wprowadzono samorząd terytorialny na poziomie gminy, gmina stała się odrębnym od państwa podmiotem władzy publicznej, wyposażone we własne mienie. Przestał istnieć jednolity fundusz mienia państwowego.
Do roku 1990 nie wolno było używać nazwy administracji państwowej dopiero od 8 marca 1990 r używamy administracja publiczna.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA – składa się z wielu podmiotów. W sensie administracji, w sensie organizacyjnym to różne organy rządowe i samorządowe.
ADMINISTRACJA PUBLICZNA w ujęciu materialnym ( przedmiotowym )
administracja publiczna jest to ogół działań podmiotów zarówno rządowych jak i samorządowych.
Z punktu widzenia prawa cała administracja publiczna zalicza się do władzy wykonawczej
1) ADMINISTRACJA PUBLICZNA zajmuje się stosunkami społecznymi
A.P.- działa w interesie publicznym
A.P.- nie zajmuje się zjawiskami jednostkowym
Dlatego idąca ingerencja organów administ., w stosunkach społecz.
2) ADMINISTRACJA PUBLICZNA działa z własnej inicjatywy.
Sąd cywilny działa jeżeli ktoś jest przeciwko komuś, i wniesie pozew to sąd byłby bezczynny. Nie może działać z własnej inicjatywy ( oprócz spraw rodzinnych),
A.P. działa z własnej inicjatywy ( z urzędu) zadania z zakresu zaspakajania potrzeb społecz. np. budowa szkoły, szpitala.
A.P. musi przewidywać jaka będzie sytuacja społeczna.
3) Konkretność działania administracji
4) Władztwo administracji
Przejawia się tym, iż administracja może stosować przymus państwowy. Stosowanie przymusu jest jedną z cech
administracji. Administracja dysponuje środkami przy pomocy których organy mogą przymusić, podporządkować się normie prawnej. Administracja może stosować nie tylko formę przymusu również może stosować środki dwustronne z prawami cywilnymi.
Administrację władczą – może być w tej formie zastosowany przymus prawny
Administrację świadczącą - która jest ważna dla obywateli ( zaspakaja potrzeby społecz.)
Trybunał Konstytucyjny ocenia czy parlament działa zgodnie z prawem.
Różne działy tego prawa:
1) ustrojowe prawo administracyjne- budujące strukturę A.P.
2) prawo procesowe administracji – określa sposób działania A.P.
3) prawo materialne – określa jakie zadania może A.P. wykonywać
PODZIAŁ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ – są dwa rodzaje:
Pojęcie organu – budowa aparatu administracji. W skład tego aparatu wchodzą organy :
administracja rządowa - składa się z administracji centralnej + administracji terenowej
Organy administracji rządowej wyodrębniona prawnie część aparatu administracji rządowej następuje w formie ustawy, która należy do kompetencji władzy wykonawczej. Ustala ustawę w formie konstytucji prawnej.
Cechy organu:
1. W budowie organu administ., porządek przestrzegany aby organ miał kompetencje. Dla ustalonych kompetencji jest utworzony organ administracji rządowej.
2. Organy działają w imieniu państwa i na rachunek państwa.
3. Uprawnienie organu do stosowania środków władczych.
4. Działanie w granicach przysługujących danemu organem kompetencji.
Organ – pojęcie abstrakcyjne, wyodrębnione kompetencje, musi realizować:
MINISTERSTWO – zespół urzędników
Organem jest minister a nie ministerstwo.
Ministrowie organami naczelnymi.
1. organ nadrzędny ( MINISTER)
2. działanie na obszarze całego kraju
Ustawa z połowy 1997 roku o działaniach administracji rządowej jest wyodrębnionych aż 28 działów administracyjno-rządowych. Dokonanie podziału jest taki, że trudno jest zrozumieć jakimi kryteriami kierował się sejm dokonując podziału. Prezes Rady Ministrów ma decydować jaki dział ma komu podlegać. Ustawa o działaniach administracji rządowej. Prezes R.M. będzie decydował kto ?, co ?, jak ?, z kim ?, a nie ustawa.
Ustawa ta z połowy 1997 miała wejść w życie od 1 stycznia 1999 roku, ale okres ten jest ciągle przedłużany
( okres 3 miesięcy czyli do 1 kwietnia 1999 r, ale nie jest to pewne jeszcze). Wprowadzi niepewność co do tego, który minister jest odpowiedzialny za dany dział A.P. uzależnione od Prezesa R.M.
W hierarchii administracji publicznej są URZĘDY CENTRALNE.
URZĘD CENTRALNY który obejmuje cały zakres działania kraju. Podobny jest do ministra, który działa na terenie całego kraju. Różni się tym iż szef Urzędu Centralnego podlega ministrowi albo prezesowi R.M.
Nasza konstytucja z kwietnia 1997 roku wyróżnia dwa rodzaje ministrów:
1. Ministrowie kierującymi przez prezesa R.M. działaniami administracji rządowej.
Minister działa na podstawie ustawy
Minister który ma swoją ustawę jest ministrem działowym.
Ustalony przez prezesa Rady Ministrów status
2. Ministrowie, którzy nie będą mieli podporządkowanych sobie działów. Są to ministrowie, których prezes R.M. może udzielać określone przez siebie żądania. Ministrowie ci w odróżnieniu od ministrów działowych – nie wchodzą w skład rządu.
„Ministrami bez teki” nazwani inaczej. Powołani przez Prezydenta na wniosek prezesa R.M. ( np. minister Czarnecki jest ministrem „bez teki” , w ramach kancelarii prezesa R.M. propagowanie idei w kraju Unia Europejska).
ORGAN DECYDUJĄCY – w ramach posiadanych kompetencji może podejmować rozstrzygnięcia w organach aktów prawnych.
ORGAN POMOCNICZY – które są najczęściej organami opiniodawczymi lub doradczymi. ( Rada legislacyjna przez prezesa R.M. bada rządowe projekty ustaw, rozporządzenia )
Zadania przydziela prezes R.M. Różnica między organem kolegialnym ( zbiorowe oświadczenie woli i musi zapaść poprzez głosowanie), organ jednoosobowy ( oświadczenie woli jednej osoby).
Zakres kompetencji organów jest jego właściwością (każdy organ ma swoją właściwość).
Trzy rodzaje właściwości organów:
Rzeczowa – wynika z przepisu ustawy, tj. zakres działania, przedmiot działania
Miejscowa – zasięg terytorialny działania danego organu na, którym można realizować właściwość, plany,
Instancyjna – oznacza poziom na jakim ( szczeblu ) poszczególnych rodzajach spraw mogą być wydawane rozstrzygnięcia:
KPS mówi iż, każdy organ jest zobowiązany z urzędu przestrzegać swoich właściwości.
Oprócz organów naczelnych ( centralnych )mamy organy terenowe ( jego właściwość miejscowa) działa na określonej części danego państwa np. wojewoda – org. terenowy .
Część zadań administracyjnych sprawują Zakłady ( chodzi o szczególny rodzaj zakładów administracyjnych, Zakłady Publiczne)
Administracja ( zakład administracji ) może być: władcza i nie władcza (tj. administracja świadcząca)
Usługi z Zakładu Administracyjnego musi być wydana przez kierownika tego zakładu czyli on wydaje decyzje o dopuszczeniu obywatala. Zakładem Administracyjnym są: więzienia, uniwersytety, szkoły, szpitale itp.
Np. aktem administracyjnym są wypisy ze szpitala, dokumenty stwierdzające ukończenia szkoły wyższej itd.
Kierownik zakładu ma uprawnienia władztwa oparte na przepisie prawnym.
FUNDACJE – tj. instytucja prawa cywilnego nie administracyjnego. Polega na tym, że ktoś lub grupa ludzi
( założyciel, założyciele)przeznacza na cel nie gospodarczy określony przez siebie środki majątkowe ( cele kulturalne, dobroczynne ). W niektórych przypadkach mamy utworzone fundacje publiczne – która jest stworzona z ustawy np. Zakład Narodowy im. Ossolińskich ( W wieku XVII ród Ossolińskich, przeznaczył na cele swoją bibliotekę, kulturową siedziba była we Lwowie jednak po roku 1945 zbiory zostały przewiezione do Wrocławia i tam działa na podstawie odrębnej ustawy )
OBOS – Centrum Badania Opinii Społecznej - fundacja państwowa ( poprzednia forma jednostka prawna)
ORGANIZACJA SPOŁECZNA – którym w drodze ustawowej są pewne zadania typy administracji rządowej np. Ochotnicze Straże Pożarne – stowarzyszenie każda dla siebie, z mocy ustawy przyjęte kompetencje nabywane zadania. Polski Czerwony Krzyż.
v Prezydent RP
v Rada Ministrów
v Prezes RM
v Ministrowie
v Komitet Badań Naukowych
v Komitet Integracji Europejskiej
v Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
v Oraz liczne organy administracji centralnej, nie będące organami naczelnymi ( zmiany w systemie administracji centralnej na podstawie ustawy z 21 czerwca i 8 sierpnia 1996 r. dotyczących tzw. reformy centrum, dalsze zmiany wynikają z Konstytucji RP z 1997 r ).
Administracja to władza wykonawcza, tak więc PREZYDENT RP jest organem administracyjnym.
Ma kompetencje określone przez konstytucje jak i ustawami zwykłymi ( nie zasadniczą ).
Z konstytucji wynika, że Prezydent jest : - najważniejszy przedstawicielem Rzeczypospolitej ( również ambasadorowie, posłowie )
- „ Jest organem ciągłości władzy państwowej”
- „ Stoi na straży suwerenności państwa”,
- ratyfikuje i wypowiadanie umów narodowych
- odwoływanie i mianowanie przedstawicieli RP
- najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych do niego należy mianowanie Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych. W zakresie wew., i zew., organem doradczym Prezydenta jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.
- Nadaje obywatelstwo polskie,
- nadaje ordery i oznaczenia,
- stosuje prawo łaski,
- powołuje sędziów
- powołuje : Pierwszego Prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
W zakresie legislacji prezydentowi przysługuje:
- prawo inicjatywy ustawodawczej
- prawo wydawania rozporządzeń
- powołuje i odwołuje ministrów
- podpisuje i odmawia podpisania ustaw
- nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP
Akty urzędowe Prezydenta wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa RM (kontrasygnaty)
Aparatem obsługi Prezydenta jest Kancelaria Prezydenta nie ma uprawnień władczych. W kancelarii mogą być ministrowie, sekretarzy.
RADA MINISTRÓW – organ konstytucyjny, organ władzy wykonawczej. Jej organem i funkcje są określone ustawą z sierpnia 1996 r ustawa o organizacji i trybie pracy R.M. i o zakresie działania Ministrów.
W skład Rady Ministrów wchodzą:
- Prezes R.M. stoi na czele jej
- Wiceprezesi R.M.- oddzielnie taka funkcja nie musi być.
- Ministrowie
- Przewodniczący określonych ustawowo organizacji kolegialnych (przewodniczący Komitetu Badań Naukowych, Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych )
Powołanie wiceprezesów RM nie jest obligatoryjnie.
Konstytucja pozwala aby Prezes RM, obok funkcji szefa rządu, sprawował funkcję kierownika działu administracji rządowej np. przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej. Również wiceprezes RM może łączyć swoją funkcję z funkcją ministra np. ministra finansów.
Prezes RM ma dużą swobodę w zakresie kształtowania liczbowego składu Rządu.
W razie nie powołania wiceprezesa RM obowiązki jego może pełnić jeden z ministrów, zaś w razie nieobecności lub w innym wypadku czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków w RM, pracami kieruje wiceprezes RM wyznaczony przez Prezesa RM lub jeden z ministrów, jeżeli wiceprezes RM nie został powołany.
Powołanie RM wymaga współdziałania najwyższych organów państwowych a mianowicie Prezydenta i Sejmu.
Tworzenie rządu :
Prezydent RP desygnuje Prezes RM, a na jego wniosek powołuje Radę Ministrów w składzie zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji RM. Samo powołanie Prezesa RM przez Prezydenta następuje wraz z powołaniem RM. Prezes RM , najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania RM wraz z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów.
Prezes R.M składa dymisję RM na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu. Ponadto również gdy :
- nie uchwalenie przez Sejm wotum zaufania RM
- wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności
...
stary_hipis