PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE

Odróżnienie prawa publicznego i prywatnego wiąże się ściśle z rozdzieleniem tej sfery, w której obywatel podlega zwierzchnictwu organów państwowych od tej sfery,
w której obywatel jest wolny w ty sensie, że nie podlega on poleceniom władzy publicznej. Podział na prawo publiczne i prywatne ma długą tradycję i sięga czasów starożytnych, gdzie rzymski prawnik Ulpian określił prawo publiczne jako zbiór norm odnoszących się do interesu państwa, natomiast prawo prywatne scharakteryzował jako odnoszące się do interesu jednostki. Prawnicy rzymscy stworzyli z resztą najdoskonalszy z systemów prawa prywatnego.

W wiekach średnich podział na prawo publiczne i prywatne traci na znaczeniu. W rękach pana feudalnego skupiały się niekiedy uprawnienia charakterystyczne dla prawa prywatnego (własność prywatna i możność rozporządzania nią), jak i dla prawa publicznego (prawo do sądu i karania podległej równości, a nawet utrzymywanie własnych sił zbrojnych).

Granica między prawem publicznym a prawem prywatnym zaczęła się mocno zacierać. Przyczyniła się również do tego korporacyjna struktura społeczeństw średniowiecznych (przynależność do cechów lub gildii (stowarzyszenie kupców i handlowców), wykonywały one w stosunku do członków wiele uprawnień zastrzeżonych dla władzy publicznej. W cechu ilość rzemieślników była zamknięta (numerus clausus).

Do ponownego renesansu podziału na prawo publiczne i prywatne dochodzi w czasach kapitalizmu - ustrój oparty o własność prywatną, w którym jednostka ludzka staje się obywatelem, jest podmiotem wyposażonym w zespół praw i wolności, w które władza publiczna zasadniczo nie może ingerować. W sposób naturalny zakłada rozdzielenie tego co publiczne (polityka zagraniczna, bezpieczeństwo i porządek, podatki, sądy) od tego co prywatne (wolność zawierania umów, rozporządzanie swoją własnością, wolność wyboru światopoglądu, czy swoboda w wychowywaniu dzieci). Trudno jednak wskazać na jednoznaczne, ostre kryteria oddzielające sferę prawa publicznego i sferę prawa prywatnego. W praktyce sfery te są bardzo ze sobą powiązane. Większość uprawnień prywatnoprawnych jest chroniona za pomocą instrumentów publicznoprawnych i może być ze względu na interes publiczny w taki lub inny sposób ograniczona (Np. władza rodziców nad dziećmi musi być ze względu na interes tych ostatnich musi być publicznie kontrolowana. Wolność pracodawców jest ograniczona ze względu na potrzebę ochrony interesów pracowniczych). W tej sytuacji kryteria podziału mają jedynie charakter orientacyjny, a wymienić można następujące:

a)      kryterium interesu,

b)     kryterium podmiotowe,

c)      kryterium typu regulowanych stosunków,

d)     kryterium sposobu dochodzenia roszczeń

(Ad. a) KRYTERIUM INTERESU

To właśnie w sferze prawa publicznego jest miejsce na zagwarantowanie praw człowiek i obywatela, ochronę praw publicznych. Przyjmuje się, iż obecnie w ramach prawa publicznego realizowane są cele publiczne i wartości ogólnospołeczne (interes publiczny czy dobro publiczne, zaspokajanie potrzeb wspólnoty). Interesy te i wartości mogą być inne niż interesy i wartości jednostki, niekoniecznie zaś muszą być przeciwstawne.

(Ad. b) KRYTERIUM PODMIOTOWE

Prawo publiczne reguluje stosunki między organami państwa oraz miedzy organami państwa i obywatelami. Prywatne między obywatelami.

(Ad. c) KRYTERIUM TYPU REGULOWANYCH STOSUNKÓW

Prawo publiczne zajmuje się stosunkami władczymi, w których jeden podmiot podporządkowany jest drugiemu. Prawo prywatne zaś, stosunki między podmiotami równorzędnymi.

(Ad. d) KRYTERIUM SPOSOBU DOCHODZENIA ROSZCZEŃ

Roszczenia publicznoprawne są   dochodzone z urzędu, natomiast prywatnoprawne z inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych stron.

1