Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1) Wyjaśnij przyczyny dużego zróżnicowania krajobrazu Polski
2) Przedstaw i omów podział krajobrazów naturalnych w Polsce w oparciu o rycinę.
3) Uzasadnij tezę, że Polska jest najpiękniejszym krajem Europy.
Ad. 1
- ukształtowanie pionowe (przeszłość geologiczna)
- szata roślinna i zwierzęca
- czynniki wodno-powierzchniowe (rzeki, jeziora, mokradła)
- budowa mozaikowa
- położenie na granicy struktur młodych i starych
- czynniki zewnętrzne (rzeźbotwórcze) – wietrzenie, erozja, lodowce, działanie wód powierzchniowych
Ad.2
Podział ze względu na działalność człowieka:
- pierwotny (na początku minimalna ingerencja) – szczyty górskie (Tatry), jaskinie nieodkryte, fragmenty kompleksów leśnych, mało w Polsce (Puszcza Solska, Świętokrzyska, Masyw Śnieżnika)
- naturalny – czynniki naturalne, działalność człowieka ograniczona i minimalna, działki
- kulturowy -krajobraz wiejski, lasy sadzone przez człowieka (monokultury uprawowe)
- sztuczny (ingerencja bardzo duża) – miejski, komunikacyjny
Ad.3
Polska jest krajem najsilniej zróżnicowanym pod względem krajobrazowym. Występują tu wszystkie typy krajobrazu (z wyjątkiem fiordowego). To powoduje, że jesteśmy krajem dla turystów.
Temat: Sudety.
Stosunkowo niewielkie góry Europy. Położone na południowym-zachodzie Polski, na styku trzech granic. Zaplecze turystyczne Dolnego Śląska. Brama Morawska oddziela je od Karpat. Sudety dzieli się na 3 części: Sudety Zachodnie (od bramy Łużyckiej do Lubawskiej), Sudety Środkowe (do Przełęczy Kłodzkiej), Sudety Wschodnie (na wschód od bramy Morawskiej).
- Pogórze Zachodniosudeckie
- Przedgórze Sudeckie
- Sudety Zachodnie (góry Izerskie, Karkonosze, Kotlina Jeleniogórska)
- Sudety Środkowe
- Sudety Wschodnie
Na terenie Sudetów znajdują się wszystkie ery.
Pozostałości po zlodowaceniach głównie na Przedgórzu Sudeckim i lokalnie w wyższych partiach. Najmłodsze struktury geologiczne to osady holoceńskie w dolinach rzecznych.
O czym świadczy rożnowiekowość Sudetów ?
Jest to wynikiem pełnego rozwoju geologicznego od Prekambru aż do dziś. Sudety uległy wypiętrzaniu (różne poziomy wysokości).
Sudety są górami zrębowymi. Utwory młodopaleozoiczne i mezozoiczne - niecki śródgórskie.Prawie wszystkie surowce mineralne stanowią 100 % udział w zasobach Dolnego Śląska. Rzeźba jest wynikiem wypiętrzania i zrównywania. Sudety zostały ostatecznie uformowane w trzeciorzędzie. Dużo jest kontrastów w krajobrazie: wypiętrzenia sąsiadują z dolinami, dużo jest zrównań.
Stożki wulkaniczne - Ostrzyca, Chełmiec
Poza Karkonoszami brak jest charakterystycznych utworów polodowcowych.
Sudety mają ostrzejszy klimat w porównaniu do Karpat. Sudety są bardziej wysunięte na północ. Masy powietrza oceanicznego zatrzymują się na Sudetach. Temperatura maleje wraz ze wzrostem wysokości. Lato termiczne w Sudetach występuje do wysokości 600 m, a w Karpatach do 200-300 m wyżej. Są miejsca w Sudetach o klimacie subpolarnym (Śnieżka, Śnieżnik).
- klimat warunkuje typ gospodarki (rolnictwo)
- inwersja temperaturowa w kotlinach spowodowana zimnymi masami powietrza.
- inwersja opadów wraz ze wzrostem wysokości.
- prawie całe Sudety należą do dorzecza Bałtyku.
- występują obniżone piętra roślinne.
- sudety są obszarem silnie zurbanizowanym, łatwo dostępnym (kotlinowość)
Temat : Zróżnicowanie krajobrazów nizinnych.
Polska jest krajem wybitnie nizinnym
Krajobrazy nizinne :
- aluwialne (wody płynące)
- młodoglacjalne (polodowcowe)
- staroglacjalne
Najlepszym przykładem krajobrazu akumulacyjnego są Żuławy Wiślane (obszar delty Wisły). Na skutek materiału niesionego przez Wisłę powstawała delta.
Występują mady, iły i piaski (holocen). Północna część - akunulacja morska, reszta – akumulacja rzeczna. Obszar ten jest bardzo ubogi w surowce mineralne.
Rzeźba :
- wydmy
- małe wahania wysokości
- występują zachwiania terenu (nierówna akumulacja)
Osadzanie, akumulacja, sedymentacja
Klimat :
- silny wpływ Bałtyku
- opady małe i zależne od ekspozycji stoku
Gospodarka :
- obszar urodzajny (rolnictwo)
- brak przemysłu ciężkiego
- przemysł elektromaszynowy i spożywczy
- duża ilość pastwisk (hodowla)
W czasach gdy Wisła oraz Nogat były nieregulowane osadnictwo rozwijało się słabo.
Żuławy są jedyną krainą w Polsce o najmłodszym wieku geologicznym, powstała w zagłębieniu, najwyższy punkt (11m n.p.m), depresje najniższy punkt (Raczki Elbląskie), kanały irygacyjne, gleby bardzo urodzajne, klimat jest najmniej zróżnicowany (wpływ Bałtyku)
Krajobraz staroglacjalny (niziny środkowopolskie)
Nizina Śląska, Nizina Południowowielkopolska, Nizina Mazowieckam Nizina Południowo Podlaska. Nizina Mazowiecka (13000 km2). Trzeciorzędowe struktury geologiczne. Wisła, Bzura, Narew, Wieprz, Świder.
Równiny powstały w procesach denudacyjnych.
Klimat: łagodniejszy niż krain sąsiednich.
Temat: Związki elementów środowiska przyrodniczego na przykładzie Tatr.
Najwyższa grupa górska w Karpatach leżąca na pograniczu Polski i Słowacji. Długość Tatr wynosi 52 Km. Tatry powstały w orogenezie alpejskiej, kształtowały się w trzeciorzędzie. Są przykładem krajobrazu wysokogórskiego (doliny w kształcie U, jeziora)
Czynniki:
- ruchy górotwórcze
- wymywanie
- wietrzenie
Piętra roślinności:
- uprawy
- regiel dolny
- regiel górny
- kosodrzewina
- halne
- turnie
Rysy 2499 m n.p.m.
Gerlach 2655 m n.p.m.
Klimat górski, temperatura powietrza spada wraz ze wzrostem wysokości, wyróżnia się 5 pięter klimatycznych, duże dobowe wahania temperatury, wiatr halny.
Działalność człowieka:
- turystyka (wyciągi, schroniska, kolejki liniowe – np. na Kasprowy Wierch)
Główną przyczyną kiepskiego stanu wód jest brak oczyszczalni miejskich i spuszczanie nieoczyszczonych ścieków komunalnych bezpośrednio do rzek.
Utrzymujący się od lat wysoki poziom zanieczyszczenia rzek nie ulega istotnej poprawie. W dalszym ciągu zasoby wód płynących charakteryzują się złym stanem sanitarnym, wysokim zasoleniem pochodzącym z odwodnionych kopalni węgla kamiennego oraz nadmiarem związków biogennych, których głównym źródłem są ścieki komunalne i spływy powierzchniowe.
Według oceny sanitarnej (biologicznej) w 1997r. Udział wód nadmiernie zanieczyszczonych i klasy III stanowił 97% całości kontrolowanych odcinków rzek, przy niemal całkowitemu braku wód czystych (0,1%).
Od lat utrzymuje się zły stan czystości jezior. W 1997r. Na 115 badanych jeziorach tylko 6 posiadało wody I klasy czystości, a 41,8% objętości badanych jezior stanowiły wody III klasy i poza klasą.
Do 30 badanych jezior odprowadzane były ścieki, które istotnie pogarszały ich stan czystości i przyśpieszały proces degradacji. Około 57% jezior badanych w 1997r. Charakteryzowało się dużą podatnością na degradację (III kategoria i poza).
c) Największe ilości i najbardziej toksyczne zanieczyszczenia powstają przy wytwarzaniu energii elektrycznej, pary wodnej i gorącej wody przy produkcji metali i chemikaliów. Z tych źródeł pochodzi 60-70% emisji globalnej w kraju.; Szczególnie groźne są zanieczyszczenia gazowe m. in. Ze względu na szybkie, nieograniczone rozprzestrzenianie się. Stopień redukcji tych zanieczyszczeń w urządzeniach ochronnych jest bardzo niski (37,8% w 1997r.) gdyż około 86% zakładów wciąż nie używa urządzeń i instalacji oszczędzających gazy. Całkowita emisja głównych zanieczyszczeń powietrza w Polsce należy do najwyższych (bezwzględnych poziomów) wśród europejskich krajów. W 1996r. wynosiła: pyłów 1,3 mln ton, SO2 2,4 mln ton, NO2 1,2 mln ton, Co2 373 mln ton.
d) W latach 1946-1998 wskaźnik lesistości ( obliczony jako stosunek procentowy lasów do powierzchni ogólnej kraju) wzrósł z 20,8% do 28,2%, ale jest nadal niższy od wskaźnika lesistości Europy (32%), a szczególnie krajów o zbliżonych do Polski warunkach przyrodniczych (Niemcy-30%, Austria-46%)
W X wieku lasy stanowiły prawie 100% terytorium Polski. Jednak działalność człowieka (pozyskiwanie gruntów rolnych, rozwój przemysłu, zapotrzebowanie na drzewo) doprowadziła dostanu dzisiejszego. Zadrzewienia od 1970r. stale maleją. Prawie 80% gatunów drzew leśnych stanowią drzewa iglaste- większa podatność na zanieczyszczenia. Polska przoduje wśród stopnia uszkodzenia lasów w Europie (ponad 60%). Przykładem katastrofy geologicznej lasów są góry Izerskie. Na stan dnia 31 XII 1998r. w Polsce jest 181 tyś. ha. parków narodowych.
Temat: Górnośląski Okręg Przemysłowy- obszar o najbardziej przekształconym środowisku w Polsce.
1. W oparciu o różne dostępne źródła przedstaw:
· Lokalizację GOP
· Przyczyny intensywnego rozwoju przemysłu (zwłaszcza ciężkiego) oraz silnej koncentracji ludności na tym obszarze
· Rozmiar (zakres) zmian i degradacji środowiska
· Skutki degradacji dla ekosystemu, a przede wszystkim dla życia ludzi i funkcjonowania społeczeństwa
GOP zlokalizowany jest na południu Polski. Sąsiaduje z Karpatami i z Wyżyną Krakowsko-Częstochowską. Obejmuje Wyżynę Śląską.
Przyczyną degradacji jest ogromna ilość bogactw mineralnych (węgiel kamienny, rudy cynku, rudy ołowiu). GOP leży na dziale wodnym, ścieki są skondensowane w ciekach wodnych. Przyczyny rozwoju przemysłu ciężkiego należy szukać w historii tego obszaru. Występuje ogromny lej górniczy (wypompowuje sięwodęaby eksploatować złoża).
GOM (Głogowski Okręg Miedziowy) Lubin, Polkowice, Sieroszowice, Rudna-kopalnie miedzi.
Legnica, Prochowice - huty miedzi
Zawartość miedzi w rudach około 2%. Duże ilości odpadów poflotacyjnych. Żelazny Most- jeden z największych osadników w Europie. Wody powierzchniowe są bardzo zanieczyszczone ściekami przemysłowymi. Pyły zawierają metale ciężkie, SO2, NO2. Zakłady przetwórcze wpływają na stan lasów. 70% wód znajduje się poza klasą.
Bełchatów:
Odkrywka Bełchatów- węgiel brunatny (trzeciorzęd). Obszar energetyczno-kopalniczy obejmuje 1000 km2 łatwa dostępność złoża, miękkie skały. Skały znajdujące się nad złożami zostają składowane na zwałowisku zewnętrznym. Powstał lej depresyjny (wypompowywanie wody). Odkrywka jest głęboka na 205m.
Temat: Degradacja środowiska w aglomeracjach miejskich i strefie wybrzeża morskiego.
Jednym z najbardziej zagrożonych ośrodków jest aglomeracja krakowska. Tam silny stopień ingerencji człowieka.
- zanieczyszczenie wód i powietrza;
- degradacja gleb;
Truciciele:
- Kombinat Metalurgiczny Huty im. Lenina (w Nowej Hucie),
- Elektrownia i huta „Skawina”;
- Elektrociepłownia „Łęg”;
- Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne;
- Krakowskie Zakłady Sodowe;
Zanieczyszczenie wód
Zmiany ilościowe i jakościowe wód powierzchniowych i podziemnych
Ogromne wyczerpanie wielu poziomów wód podziemnych
Wody Wisły na całym odcinku aglomeracji nie mieszczą się w żadnej z klas czystości i są zanieczyszczone związkami fosforowymi, azotowymi, chlorkowymi, detergentami i metalami ciężkimi
Ponad 80% ścieków nieoczyszczonych jest kierowanych do wód powierzchniowych
Zanieczyszczenie powietrza
CO - tlenek węgla (Huta im. Lenina – 600 tyś t rocznie, Elektrownia ”Łęg”, Elektrownia „Skawina”, lokalne kotłownie)
Motoryzacja
Zmniejszenie zawartości tlenu w powietrzu do 17-18%
Zanieczyszczenia z GOP (wiatry zachodnie oraz równoleżnikowo biegnąca dolina Wisły):
Pb, Zn, Cd, Mn, F, NO
Zanieczyszczenie ma wpływ na zdrowie mieszkańców i stan budynków (Wawel)
Absencja w pracy z powodu chorób układu oddechowego sięga 30%
Zagrożenie gleb i lasów
Zakwaszenie i kumulacja substancji toksycznych (metale ciężkie)
Około 1/3 powierzchni leśnej jest zagrożona
W ciągu 20-30 lat może dojść do pełnego zniszczenia lasów wokół Krakowa
500 ha zajmują składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych
Inne zanieczyszczone miasta: Łódź, Wrocław, Poznań, Warszawa, Płock, Konin, Tarnów, Puławy
Strefa wybrzeża morskiego
Bałtyk – płytki zbiornik o małej pojemności i ograniczonej wymianie wód z Atlantykiem, dlatego ma dużą podatność na skażenie
Zatoka Gdańska jest rujnowana przez zanieczyszczone wody Wisły
7 mld m³ ścieków rocznie
400 tyś. m³ ścieków dziennie jest odprowadzanych z aglomeracji gdańskiej
- nie oczyszczone ścieki komunalne z Pucka, Władysławowa, Jastarni, Juraty i Helu;
- wody basenów portowych w Gdańsku i Gdyni;
- odpady i nieczystości ze statków w portach;
- zanieczyszczenia przy pracach przeładunkowych;
- odpady organiczne z zakładów przetwórstwa rybnego;
- niewłaściwa melioracja i zanieczyszczenia powodowane przez turystów
fitoplankton
Na głębokości 60-70m. dochodzi nawet do całkowitego zaniku tlenu
Powierzchnia pustyń beztlenowych wzrosła z 2 do 6 tyś km²
Zatoka Pucka – płytka i najbardziej podatna na zanieczyszczenie
Zaoliwienie wód i plaż = śmierć ptaków
Rafineria Gdańska
Gdańskie Zakłady nawozów fosforowych
Trójmiasto →lej depresyjny o pow. 300 km²
Temat: Motywy i zasady racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym.
1) Wyjaśnij wszystkie pojęcia zawarte w temacie lekcyjnym.
2) Przedstaw uwzględniając specyfikę Polski zasady i motywy racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym.
Motyw → dlaczego?
Zasady → jak?
Racjonalny → rozsądny
Środowisko przyrodnicze – ogół przedmiotów i zjawisk otaczających organizm, mających wpływ na warunki jego bytowania
Chęć osiągnięcia w skali Polski ekologicznej bariery odporności środowiska przyrodniczego powoduje konieczność radykalnej zmiany podejścia do niego. Dalszy rozwój społeczno gospodarczy musi iść w parze z potrzebami ...
stary_hipis