EQUAL2.docx

EQUAL to Inicjatywa Wspólnotowa (IW EQUAL),  wdrażana od roku 2001. Od roku 2004 w 25 krajach członkowskich Unii Europejskiej realizowana jest tzw. druga runda EQUAL, w  której uczestniczyła też Polska. W odróżnieniu od innych projektów regionalnych i krajowych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, Inicjatywy Wspólnotowe są odrębnym instrumentem finansowania polityki regionalnej, inicjowanym przez Komisję Europejską, która dostrzegając istotne dla Unii Europejskiej horyzontalne problemy społeczno-gospodarcze, sama inicjuje programy.

Podstawą prawną IW EQUAL jest Komunikat Komisji Europejskiej nt. EQUAL, Rozporządzenie Rady nr 1260/99/WE oraz Rozporządzenie PE i Rady nr 1784/99/WE. Podstawą prawną wdrażania Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (PIW EQUAL) w Polsce jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206) oraz akty wykonawcze, np. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjęcia programu operacyjnego – Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006 (Dz. U. Nr 189, poz. 1948).

Realizacja Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL odbywa się przez opracowanie i sprawdzanie w praktyce innowacyjnych rozwiązań prowadzących do zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności związanych z rynkiem pracy. Nadrzędnym celem EQUAL jest inicjowanie zmian sposobów udzielania pomocy grupom dyskryminowanym na rynku pracy, m. in. poprzez zapoczątkowanie wymiany doświadczeń EQUAL pomiędzy projektodawcami a decydentami politycznymi.

Działania realizowane w ramach PIW EQUAL są uzupełnieniem działań podejmowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Zasady PIW EQUAL uwzględnione zostaną również w przyszłym okresie programowania w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata 2007-2013.

Całkowity budżet Programu w Polsce w latach 2004-2006 wynosi 178,53 mln EUR, z czego 75% to wkład z Europejskiego Funduszu Społecznego (134 mln EUR) a 25% to wkład krajowy (44,53 mln EUR).

Projektodawcami PIW EQUAL są Partnerstwa na rzecz Rozwoju (PRR). To podmioty utworzone przez co najmniej trzy różnego typu instytucje lub organizacje, których celem jest połączenie swoich środków i działań aby wspólnie opracować i sprawdzić w praktyce sposoby i narzędzia rozwiązywania określonego problemu związanego z dyskryminacją lub nierównościami na rynku pracy. PRR opracowuje wspólną strategię działania, podział zadań i kompetencji pomiędzy poszczególnymi Partnerami oraz określa cel strategiczny, który chciałoby osiągnąć po zakończeniu realizacji projektu, czyli rozwiązanie konkretnego problemu istniejącego na rynku pracy w ramach wybranego tematu poprzez opracowanie modelu działań.

Jedną z zasad PIW EQUAL jest ponadnarodowy charakter projektów. Oznacza to, że PRR działające w Polsce zobowiązane jest do nawiązania współpracy z podobnym PRR z innego kraju Unii Europejskiej. Mogą również nawiązać współpracę z organizacją lub instytucją pochodzącą z kraju nie będącego członkiem UE tzw. partnerem stowarzyszonym. Celem nawiązania współpracy międzynarodowej jest wymiana doświadczeń i wzmocnienie efektu synergii testowanych rozwiązań.

Zgodnie z zasadą koncentracji na wybranych obszarach problemowych związanych z dyskryminacją i nierównościami na rynku pracy, projekty Partnerstw na rzecz Rozwoju są realizowane w ramach 5 Tematów PIW EQUAL:

·         Temat A Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją na rynku pracy, celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich,,

·         Temat D Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnych oraz poprawa jakości miejsc pracy,

·         Temat F Wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii,

·         Temat G Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących,

·         Temat I Pomoc w społecznej i zawodowej integracji osób ubiegających się o status uchodźcy

Wdrażanie PIW EQUAL składało się z 3 etapów, tzw. działań, przy czym etap 2 i 3 realizowany jest równolegle:

·         Działanie 1: tworzenie Partnerstw na rzecz Rozwoju poprzez zawieranie umów między poszczególnymi Partnerami oraz nawiązywanie współpracy międzynarodowej z Partnerem z innego kraju Unii Europejskiej, opracowanie strategii poszukiwania i sprawdzania w praktyce innowacyjnych rozwiązań, opracowanie planu pracy dla następnych etapów realizacji projektów – Działanie 2 i 3 (w Polsce Działanie 1 zostało zakończone w czerwcu 2005 r.);

·         Działanie 2: realizacja założeń i celów Partnerstwa wynikających z umów o Partnerstwie na rzecz Rozwoju oraz umów o współpracy ponadnarodowej czyli wdrażanie projektów, których celem jest opracowanie i sprawdzenie w praktyce nowych sposobów, metod i narzędzi służących poprawie sytuacji grupy dyskryminowanych lub zagrożonych dyskryminacją na rynku pracy (w Polsce Działanie 2 jest realizowane od lipca 2005 r. do marca 2008 r.);

·         Działanie 3: upowszechnianie i przekładanie wypracowanych rezultatów na poziom polityki i praktyki: wnoszenie wkładu do polityki zatrudnienia i integracji społecznej (realizacja przebiega równolegle do Działania 2, w Polsce projekty Działania 3 są realizowane od stycznia 2007 r. do marca 2008 r.).

Obecnie PRR realizują projekty Działania 2 zgodnie z opracowanymi w trakcie Działania 1 założeniami strategicznymi. W trakcie realizacji Działania 2 PRR opracowują oraz sprawdzają skuteczność nowych metod i narzędzi, które można przypisać do następujących kategorii:

·         wsparcie osób,

·         wsparcie dla struktur i systemów,

·         działania towarzyszące.

Przez wsparcie dla osób rozumie się: działania edukacyjne, szkolenia zawodowe, praktyki,  tworzenie miejsc pracy, doradztwo zawodowe i psychologiczne, wsparcie dla osób niepełnosprawnych ułatwiające zdobycie i utrzymanie zatrudnienia. Przez wsparcie dla struktur i systemów rozumie się udoskonalanie systemów edukacji i szkoleń, udoskonalanie systemów wsparcia udzielanego przez instytucje rynku pracy i pomoc społeczną, współpracę i koordynację działań instytucji różnego typu udzielających wsparcia np. osobom długotrwale bezrobotnym. Obecnie realizacja PIW EQUAL weszła w etap prezentacji i rekomendacji rezultatów tzw. etap mainstreamingu.

Na tym etapie Działania 3 rezultat aby mógł stać się gotowym do zastosowania na szeroką skalę rozwiązaniem musi zostać przeanalizowany i oceniony przez zainteresowane podmioty pod kątem wpisywania się w priorytety prowadzonych polityk oraz przydatności w rozwiązywaniu danych problemów społecznych. Wymiana informacji służyć powinna również ewentualnej modyfikacji i ukierunkowaniu prac PRR nad rezultatem. Stanowić ona powinna początek tworzenia nowego modelu systemowego, który prowadziłby do zastosowania rezultatu na poziomie krajowym i regionalnym.

Rolę Instytucji Wdrażającej pełniła Krajowa Struktura Wsparcia (KSW), która świadczy usługi zarówno wobec Instytucji Zarządzającej, jak i Partnerstw na Rzecz Rozwoju. Podstawowym zadaniem KSW jest zapewnienie wszechstronnych usług poradnictwa i wsparcia dla potencjalnych partnerów uczestniczących w programie EQUAL, Partnerstw na Rzecz Rozwoju, a także grup Partnerstw tzw. sieci tematycznych.

Warto dodać kilka słów podsumowania o działalności EFS w latach 2004-2006 w Polsce. Szacuje się, że „w tym okresie z różnych projektów w ramach działań Europejskiego Funduszu Społecznego skorzystało dwa miliony osób we wszystkich obszarach działania Funduszu utworzono łącznie 61 tys. nowych miejsc pracy, a swoje kwalifikacje podniosło prawie 218 tys. bezrobotnych. To ponad 8,3 tys. projektów o wartości 8,043 mld zł6, przeszkolono ok. 500 tys. pracowników przedsiębiorstw.”7 „Efektywność projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego była bardzo wysoka. 42 proc. osób, które skorzystały ze wsparcia EFS znalazło zatrudnienie, 19 proc. rozpoczęło własną działalność gospodarczą, a 14 proc. kontynuowało naukę. (…) wskaźnik zatrudnienia zbliża się obecnie do 56 proc., podczas gdy w 2004 r. wynosił 51 procent. Europejski Fundusz Społeczny z pewnością przyczynił się do uzyskania tych wskaźników.”[1] Ponadto  EFS zaktywizował osoby bezrobotne oraz wykluczone społecznie, ułatwił im poruszanie się na rynku pracy i znalezienie zatrudnienia. Osoby bez pracy przekonały