BEZROBOCIE W UNII I W POLSCE.docx

BEZROBOCIE W UNII I W POLSCE - czyli o największym wyzwaniu najbliższych lat

Autor Agnieszka Jochlik   

Problem bezrobocia jest jednym z najważniejszych problemów współczesnego świata. Nie sposób przejść obok tych zagadnień obojętnie. Zresztą byłoby to trudne. Media, politycy, jak i dla ciągle niestety zbyt wielu, sama rzeczywistość - o bezrobociu przypomin...

Jednym z największych obecnie problemów społeczno-gospodarczych i politycznych, z jakimi borykają się współczesne społeczeństwa jest bezrobocie. Jego poziom jest jedną z podstawowych miar niesprawności systemu społeczno - gospodarczego, a swym szerokim spektrum problem ten obejmuje wiele płaszczyzn życia.
Wiek XX dla wielu państw Unii Europejskiej w tym również dla Polski okazał się wiekiem bezrobocia. Także początek nowego stulecia nie przyniósł ze sobą poprawy sytuacji, a wręcz odwrotnie - w wielu krajach przyniósł pogorszenie się sytuacji. Będąc w Unii, Polska stoi przed ogromnymi wyzwaniami, z których moim zdaniem najważniejsze to sukcesywne zmniejszanie dystansu do naszych partnerów w zakresie poprawy warunków życia, skutecznego zwalczania bezrobocia i biedy, jak również w podnoszeniu na wyższy poziom edukacji.

Polityka rynku pracy przyjmuje dwie formy działań walki z bezrobociem:

·         aktywnej polityki rynku pracy, polegające na stosowaniu konkretnych metod i środków w celu aktywizacji postaw na rynku pracy, między innymi przez: specjalne programy, szkolenia, doradztwo, pożyczki, staże, roboty publiczne, prace interwencyjne oraz inne programy wspierające zatrudnienie,

·         pasywnej polityki rynku pracy, która polega na wypłacie zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków i świadczeń przedemerytalnych. Celem tych działań jest zapewnienie osłony socjalnej.

By polityka w tym zakresie dała oczekiwane skutki obie formy działania muszą być skoordynowane. Muszą też istnieć rozwiązania prawne dotyczące tak statusu bezrobotnego, okresu pobierania zasiłku, sposobów finansowania, jak i warunków nabywania prawa świadczeń pieniężnych tak, aby w trudnym okresie umożliwiły bezrobotnemu egzystencję, ale też nie zwalniały go z obowiązku starania się o pracę. Każde z państw członkowskich UE posiada własne doświadczenia w tym zakresie i stosuje własne szczegółowe rozwiązania. Jednak najlepsze, co można zrobić w celu ograniczenia poziomu bezrobocia są działania na rzecz wzrostu gospodarczego i utrzymanie wysokiego poziomu inwestycji.
Mówiąc o bezrobociu, należy zwrócić uwagę również na jego paradoksalnie - motywujące znaczenie. Wpływa ono na wzrost dyscypliny pracy, zainteresowanie wzrostem kwalifikacji, przyczynia się do rozwoju ruchu innowacyjnego. Przypuszczalnie nie byłoby też takiego rozkwitu przedsiębiorczości i rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, gdyby wiele z osób poszukujących pracy nie znalazło się w trudnej życiowej sytuacji. Dlatego polityka państwa powinna mieć na względzie tworzenie prawnych i instytucjonalnych warunków sprzyjających rozwojowi sektora małych i średnich przedsiębiorstw, bo są one ważnym kreatorem miejsc pracy i znaczącą siłą napędową gospodarki.

Jednym z głównych celów Unii Europejskiej jest obecnie osiągnięcie wysokiego poziomu zatrudnienia. W latach 90 - tych sformułowano tzw. Europejską Strategię Zatrudnienia, która opiera się na priorytetach tematycznych, pogrupowanych w tzw. cztery filary i opisanych w tzw. wytycznych w sprawie zatrudnienia. Corocznie zamiary w tym zakresie muszą być przedkładane przez każde spośród państw członkowskich w postaci Narodowego Planu Działań Na Rzecz Zatrudnienia.
Te cztery filary ESZ to:

·         zdolność do zatrudnienia, czyli działania na rzecz zwiększenia szans wszystkich obywateli do znalezienia oraz utrzymania pracy,

·         przedsiębiorczość, czyli działania na rzecz powstawania i rozwoju nowych firm,

·         umiejętności przystosowawcze, czyli znoszenie barier działania i funkcjonowania firm, tak aby sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy,

·         równość szans, czyli działania zmierzające do zapewnienia równego dostępu wszystkich obywateli do rynku pracy, przede wszystkim zapewniające równość kobiet i mężczyzn.

Podstawowym narzędziem realizacji ESZ jest Europejski Fundusz Społeczny. Został on powołany w celu wspierania wspólnotowej polityki społecznej. Jest głównym instrumentem finansowym, dzięki któremu są wspierane takie obszary jak: aktywizacja zawodowa bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, kształcenie ustawiczne, doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości, aktywizacja zawodowa kobiet.
Polska może wykorzystać środki finansowe płynące z EFS na walkę z bezrobociem poprzez aktywne działania polityki rynku pracy. Fundusze kierowane są do różnych instytucji np. Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, instytucji rynku pracy, jednostek samorządu terytorialnego czy organizacji pozarządowych, które przeznaczają je na specjalne programy oraz wyższą jakość świadczenia usług.

Jedną z ważniejszych zasad obowiązujących w Unii jest zasada wolnego przepływu osób uregulowana w Traktacie Rzymskim. Zasada ta oznacza, że każdy obywatel kraju należącego do Unii Europejskiej ma pełną swobodę wyboru państwa, w którym chciałby pracować. W praktyce swoboda przepływu osób oznacza, że obywatele jednego państwa członkowskiego, oprócz swobody w podejmowaniu pracy na terytorium innego państwa UE, mogą swobodnie przemieszczać się po terytorium Unii i osiedlać - bez potrzeby uzyskiwania pozwoleń na pobyt. Są traktowani przez to państwo w taki sam sposób, w jaki państwo to traktuje swoich obywateli. Jednak przeprowadzone badania wskazują, że Europejczycy niechętnie przemieszczają się. Większość wyjeżdżających "za chlebem" wraca w ojczyste strony, gdy tylko w ich krajach sytuacja gospodarcza ulega poprawie. Przykładem może być Irlandia, która kiedyś miała bezrobocie na poziomie 20% i potężną falę emigracyjną. Obecnie dodatkowo zatrudnia 100 tys. przyjezdnych. Na prognozę rozwoju sytuacji na rynku pracy spory wpływ mają niekorzystne tendencje demograficzne mające miejsce w państwach europejskich, oraz kurczenie się rynku pracy. Społeczeństwa się starzeją a dzieci rodzi się coraz mniej, zmieniają się metody technologiczne, a wielu inwestorów przenosi swoje działania do krajów, w których są niższe koszty.

W okresie między 1997-2001r. stopa bezrobocia w krajach UE (wg BAEL) ogółem sukcesywnie zmniejszała się od 10,0% do 7,4%. W 2002 r. znacznie wzrosła do 7,7%, a w ubiegłym roku zanotowano wzrost do 8,0%. W Polsce natomiast bezrobocie rośnie systematycznie od kilku już lat nieustannie i jest konsekwencją braku skutecznego programu walki o jego obniżenie. Jak wynika z badań Eurostatu, wśród 10 krajów kandydujących do UE Polska z 20 procentowym wskaźnikiem bezrobocia zajmuje najgorszą pozycję, biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy. Rozszerzenie UE o kolejne 10 krajów spowoduje wzrost wskaźnika bezrobocia dla całej Unii do 9%, z 8 % notowanych obecnie w krajach Piętnastki. Stanie się tak przede wszystkim za sprawą naszego kraju. Także dwucyfrowy, chociaż niższy niż w naszym kraju poziom bezrobocia zanotowano w ostatnim kwartale 2003r. także na Słowacji (17%), Bułgarii (12,7%), Litwie (11,6%), oraz Łotwie (10,7%).

Stopa bezrobocia w % w latach 1997 - 2003 ( wg BAEL)
KRAJE
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Unia Europejska
( ogółem)
10,0
9,4
8,7
7,8
7,4
7,7
8,0

Polska jest doskonałym przykładem tego, jak wysoki poziom bezrobocia i zagrożenie utratą pracy wpływa na nastroje społeczne. Nawet ok. 6% wzrost gospodarczy uzyskany w I kwartale tego roku nie zmienia opinii w społeczeństwie, które w większości uważa, że "sprawy ida w złym kierunku". Problem bezrobocia jest jednym z najważniejszych problemów współczesnego świata. Nie sposób przejść obok tych zagadnień obojętnie. Zresztą byłoby to trudne. Media, politycy, jak i dla ciągle niestety zbyt wielu, sama rzeczywistość - o bezrobociu przypomina nam codziennie....