Parę definicji w Psychologii
procesów poznawczych
Typami reprezentacji które odgrywają ważną rolę w myśleniu
są wyobrażenia wzrokowe
Psychologowie (np. Kosslyn, 1983) potrafią badać wyobrażenia
wzrokowe za pomocą metod eksperymentalnych
Np. W eksperymencie Rogera Shepard’a (1971), osoby badane
były proszone o porównanie dwóch obrazków, a następnie o
udzielenie odpowiedzi czy obrazek odwrócony był tym
samym czy innym obrazkiem. W eksperymencie użyto
obrazków odwróconych pod różnymi kątami
Mierzono czas reakcji (to czas potrzebny do udzielenia
odpowiedzi)
Jak te wyniki można wytłumaczyć? Które procesy poznawcze
zostały wykorzystywane w tym przykładzie?
Procesy poznawcze mogą być:
- Świadome (np. Gdy używany sprecyzowanych reguł w
celu uzyskania danego wyniku, na przykład aby obliczyć
sumę liczb 163 i 432)
- Podświadome : procesy zachodzące poza świadomością,
jednak w razie potrzeby dla niej dostępne (np. czynności
rutynowe wykonywane automatycznie, jak prowadzenie
samochodu)
- Nieświadome : procesy zachodzące poza świadomością i dla
niej niedostępne (np. intuicja)
Typy rozumowania i myślenia
Typy rozumowania
Rozumowanie dedukcyjne
Forma rozumowania, w której wniosek jest koniecznym
rezultatem określonych założeń. Jeśli założenia są prawdziwe,
wniosek musi być prawdziwy
Prawd.
założenie
Wniosek
musi być
prawdziwy
Np. Sylogizm
Założenie 1: Wszyscy ludzie są śmiertelni
Założenie 2: Sokrates jest człowiekiem
Wniosek: Sokrates jest śmiertelny
Rozumowanie indukcyjne
Forma rozumowania, w której założenia są potwierdzeniem
określonego wniosku, choć zawsze istnieje możliwość, że
wniosek okaże się fałszywy
Możliwość
niezgodnej
informacji
prawdopodob.
Np.
Większość ludzi mających karnety na
koncerty lubi muzykę
Małgorzata ma karnet na koncerty
Małgorzata prawdopodobnie lubi muzykę
Nauka w dużym stopniu opiera się na rozumowaniu
indukcyjnym
To dlatego w nauce zawsze istnieje możliwość odrzucenia
obowiązujących konkluzji i teorii. Dzieje się tak wtedy, gdy
nowe dane nie dostarczają informacji potwierdzających
istniejące już teorie
Nowe informacje naukowe mogą wykazać, że wcześniejsze
wnioski były błędne i muszą zostać zrewidowane
Kłopoty z logicznym myśleniem...
np. Wszyscy bogaci ludzie mieszkają w dużych, eleganckich
domach
Ten człowiek mieszka w dużym, eleganckim domu
Ten człowiek jest bogaty
Czy ten wniosek jest poprawny?
Nie... i to jest częsty błąd!
Wniosek nie wynika z założeń... Co należałoby zmienić w
przesłankach, aby uzyskać sylogizm prawdziwy?
Wszyscy, którzy mieszkają w dużych, eleganckich domach są
bogaci
Rozumowanie dialektyczne
Proces, w którym rozważa
się i porównuje
przeciwstawne fakty lub idee,
aby uzyskać najlepsze
rozwiązanie lub znieść
różnice
Fakty
Za
Prz
Wniosek najbardziej logiczny
na podstawie rozważania faktów
np. Argumenty i kontrargumenty odnoszące się do teorii są
dokładnie rozważane i krytycznie osądzane zanim zapadnie
decyzja o zmianie teorii, która potrafiłaby wyjaśnić więcej
danych pochodzących z eksperymentów
Typy myślenia
Myślenie dywergencyjne
Zastanawianie się nad niekonwencjonalnymi alternatywami w
rozwiązywaniu problemów
np. Polega na dostarczeniu kreatywnego rozwiązania
istniejącego problemu, przez wykorzystanie posiadanej wiedzy
w nowy, nieoczekiwany sposób
Myślenie konwergencyjne
Myślenie, którego celem jest znalezienie jednego prawidłowego
rozwiązania
np. Rozwiązywanie problemu w sposób schematyczny,
zgodnie z wyuczonymi standardami postępowania
Stadia rozwoju rozumowania i
myślenia: teoria Piageta
Teoria Piageta (1929, 1960)
Przedmiotem zainteresowania Jeana Piageta było badanie
rozwoju myślenia u dzieci
Funkcjonowanie umysłu zależy od dwóch procesów
biologicznych:
organizacja: ludzie są nastawieni na organizowanie
swoich obserwacji i doświadczeń w spójny układ
znaczeń
adaptacja do nowych obserwacji i doświadczeń
gemiinii