Aksjologia – nauka o wartościach rozumianych ogólnie, niezależnie od podziałów na wartości moralne, estetyczne, utylitarne, prawne itd. Problematyka:
· Problem sposobu istnienia wartości
· Problem poznania wartości
· Problem klasyfikacji i hierarchizacji wartości
Ateizm – doktryna wyrażająca zaprzeczenie istnienia Boga, postawa odrzucająca wiarę religijną. Byt świata wyraża się poprzez swoją treść i nie wymaga czyjejś pomocy. Natura nie może udowodnić istnienia Boga.
Deizm – pogląd przeciwstawny teizmowi; stanowisko uznające istnienie Boga, który stworzył wszechświat i człowieka, wyposażył przyrodę w stałe prawa i odtąd nie ingeruje ani w bieg zdarzeń przyrodniczych ani w życie człowieka.
Dualizm – stanowisko uznające istnienie jedynie dwóch odrębnych od siebie substancji. Istnieją dwie substancje: duchowa(myśląca) i materialna (przestrzenna), a więc na całość wszechświata składa się Bób i przyroda, człowiek zaś zbudowany jest z duszy i ciała.
Empiryzm – pogląd głoszący, iż wiedza jest związana z doświadczeniem. Istnieje empiryzm genetyczny, uznający za doświadczenia przeżycia zmysłowe i empiryzm metodologiczny, zakładający doświadczenia za pomocą metody – uprawomocnienie wiedzy.
Epistemologia – teoria poznania. Problematyka obejmuje:
· Zagadnienia źródeł poznania
· Zagadnienia prawdy
· Zagadnienia granic poznania
Estetyka – dziedzina filozofii zajmująca się badaniem sztuki, twórczości i przeżyciem estetycznym. Wyróżniamy estetykę obiektywizmu – podstawy wartości estetycznej w obiektywnie istniejącej harmonii i estetyka subiektywna – podstawy wartości estetycznych zależą od upodobań pojedynczej jednostki.
Etyka – jeden z głównych działów filozofii. Krytyczna refleksja zmierzająca do określenia i uzasadnienia właściwych zasad i norm postępowania; teoria zjawisk moralnych. Etyka dzieli się na normatywną – formułowanie zasad, norm, reguł oraz podanie ich uzasadnienia, opisową – badania nad moralnością i metaetykę.
Irracjonalizm – stanowisko w epistemologii polegające na odmówieniu znaczenia poznawczego wiedzy dyskursywnej i pojęciowej, zarówno uzasadnionej doświadczalnie jak i intelektualnie.
Metafizyka – teoria bytu; nauka zajmująca się rzeczami „ponad przyrodą”
Mistycyzm – wewnętrzne doświadczenie połączenia z Bogiem, próby racjonalnego opisu takich doświadczeń
Monizm – stanowisko filozoficzne wg którego prawdziwie istnieje wyłącznie jedna całościowa substancja (byt). Zróżnicowany świat jest zaś przejawem istnienia tej jedynej substancji.
Ontologia – centralna dyscyplina filozoficzna, teoria bytu; przez wieki charakterystyczna jako metafizyka, dopiero od XVIII wieku istnieje pod nazwą ontologia.
Panteizm – stanowisko utożsamiające Boga ze światem i nieuznające Boga za osobę.
Pluralizm – przyznanie tego samego znaczenia różnym teoriom na temat tego samego przedmiotu lub przyznanie równego znaczenia wielu systemom wartości regulującym postępowanie ludzi. Zasada realizowana przez wyróżnianie różnych odmian cywilizacji i kultur jako samodzielnie funkcjonujących całości.
Racjonalizm – pogląd filozoficzny przyznający prymat rozumowi (temu co rozumne) lub uzyskane dzięki niemu. Zdolny do refleksji rozum, a nie zdolności pozarozumowe ma być ostateczną instancją kontrolującą i oceniającą ludzkie poznanie.
Teizm – stanowisko uznające istnienie Boga, który stworzył wszechświat i człowieka, wyposażył przyrodę w stałe prawa, ale nadal sprawuje nad światem opatrzność, ingerując w bieg wydarzeń. Pogląd przeciwstawny do deizmu.
Transcendentalizm – nurt filozoficzny; poddaje krytycznej refleksji naturalne przekonanie, że świat składa się z przedmiotów. Transcendentalizm skupia się na doświadczeniu jednostki, głosząc, że człowiek jest pewien tego, czego sam w życiu doświadczył, bądź do czego sam doszedł. Narzucone z góry wartości mogą być i często są nieodpowiednie dla każdej jednostki. Transcendentalizm zatem sprzeciwia się niejako uniwersalizmowi pojęć i wartości.
Woluntaryzm – pogląd teologiczny wg którego to wola boska ustala normy prawdziwości i dobra, które bóg gdyby chciał mógłby zmienić; pogląd w etyce zakładający że słuszność czynu zależy głównie od dobrej woli.
dziennikarstwo