Ćwiczenie 2
Gleba – funkcje ekologiczne
Gleba – naturalny produkt powierzchniowej warstwy Ziemi, wytworzony ze zwietrzonej skały w wyniku współdziałania wody powietrza i żywych organizmów.
Funkcje ekologiczne gleby.
1. Gleba jest naturalnym zbiornikiem zasobów wodnych
2. gleba stanowi ogniwo w procesie odnawiania i uzdatniania zasobów wody
3. gleba to miejsce usuwania i unieszkodliwiania różnych związków organicznych
Gleba profil glebowy
Poziom akumulacyjny (próchnica)
Poziom eluwialny (wymywania) – gleby bielicowe
Podglebie – poziom iluwialny ( w mywania)
Poziom substratu (skały macierzystej)
- Podstawą tworzenia gleby jest gruz skalny – regolit, na którym rozwijają się porosty, glony i inne mikroorganizmy, które są pionierami przy tworzeniu gleby
- Obumarłe organizmy i rośliny stanowią substrat z którego powstaje próchnica
- Próchnica pod względem struktury należy do ciał koloidalnych do których należą także materiały ilaste, np. kaolinit.
Podstawowe składniki gleby.
- Dobrze wykształcona gleba zawiera:
- Części mineralne 45%
- Woda 25%
- Powietrze 25%
- Części organiczne 5%
- (próchnica glebowa czyli humus)
- Poszczególne gleby różnią się składem od podanego optymalnego Gleby torfowe zawierają w przeważającej części materiały organiczne od gleb piaszczystych.
- Ponadto nieodzownym elementem gleby są niezliczone ilości mikroorganizmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego określany jako edafon.
Powstawanie materiałów ilastych
1. Wietrzenie skalne
- K2o.Al2O3.6SiO2
2. Materiały ilaste
Al2O3 SiO2 2H2O kaolinit
Al2O3 7SiO2 H2O montmorylonit
Minerały ilaste
- Znaczenie minerałów ilastych koloidów glebowych:
- Niezwykle duża powierzchnia wewnętrzna i zewnętrzna
- Zdolności zatrzymywania wody i rozmaitych składników, które się doprowadza do gleby – zjawisko sorpcji.
Gleba
- (minerał ilasty) – O-H + jony K+
- sorpcja jonowymienna na minerałach ilastych
- (minerały ilaste) – O-K + jony H+
Formy degradacji gleby
- nadmierne zakwaszenie
- wyjałowienie ze składników pokarmowych i naruszenie równowagi jonowej
- denudacja – zniszczenie profilu glebowego
- erozja wodna i wietrzna
- zanieczyszczenia chemiczne gleby
- biologiczne zanieczyszczenia gleby
Chemiczne skrzenia gleby
- skażenia metalami ciężkimi
- skażenia substancjami ropopochodnymi
- Skażenia pestycydami i detergentami
- Zakwaszenie gleby
- Odczyn gleby jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o żyzności gleby.
- Optymalny odczyn pH 6,0 do 7,5. Poniżej pH 4,7 uzyskuje się bardzo niskie plony.
- O kwasowości gleby decyduje udział wapna w kompleksie sorpcyjnym. W miarę tracenia wapna wymywanie i pobieranie przez rośliny gleba zakwasza się.
- rozkład materii organicznej
- nawozy azotowe
- kwaśne deszcze powstające w wyniku emisji związków siarki i tlenków azotu
Skutki zakwaszenia gleby:
- zniszczenie struktury gruzełkowej gleby i otrzymywanie struktury szlamiastej – zaburzenia w procesie magazynowania wody
- wypłukiwanie jonów Ca2+
- wymywanie jonów glinu do roztworu glebowego
- zanik życia biologicznego gleby
- zanik plonowania roślin
- pobieranie metali ciężkich przez rośliny i włączenie ich w łańcuch pokarmowy człowieka
Łagodzenie skutków (zakwaszenia gleby)
- wapnowanie
- dodatek humusu do gleby
- nawożenie organiczne na kwaśną glebę
Roofus