WYCHOWAWCA JAKO SPOLEGLIWY OPIEKUN

              Wg Kotarbińskiego opiekun spolegliwy to człowiek na którym można zawsze i bezwzględnie polegać. Jest to osoba nie zawodząca w sytuacjach poważnego zagrożenia lub niebezpieczeństwa. Służąca innym własnym doświadczeniem, opieką, oparciem, zawsze pocieszy, jest człowiekiem godnym zaufania.

Jest nim każdy, kto spełnia minimum niezbędne warunków uznania moralnego i nie kultywuje w sobie motywacji nienawistnej względem kogokolwiek ani nie pozwala na czyny podyktowane taką motywacją. [1] 

            Samo określenie ‘spolegliwy’ oznacza u Kotarbińskiego godny zaufania. Obejmuje wszelkie przejawy troski o innych.

              Opiekun spolegliwy to człowiek odpowiedzialny, wywiązujący się ze swych obowiązków. Troszczy się o osoby mu najbliższe, ale pomaga także innym ludziom gdy są w potrzebie. To najważniejszy ideał etyczny i wychowawczy łączący w sobie ogólnoludzkie i uniwersalne wartości.

              Kotarbiński wyróżnił 5 podstawowych cech opiekuna spolegliwego, którym przeciwstawił negatywne zachowania ludzkie:

1)     Dobroć – okrucieństwo

2)     Uczciwość – nieuczciwość

3)     Dzielność – opieszałość

4)     Bohaterstwo – tchórzostwo

5)     Opanowanie – uleganie impulsom

              Kotarbiński uważa, że cechy opiekuna spolegliwego powinny być elementem nauczania obywatelskiego, gdyż dobry obywatel to człowiek uczciwy, prawy, prawdomówny, odważny, zdyscyplinowany, taki, na którym można polegać. Osoba taka odrzuca motywację nienawistną.

Uważał, że jeśli sami nie posiadamy pewnych cech, to nie nauczymy ich innych osób. Dużą wagę przywiązywał do prawdomówności, dociekliwości, pasji badawczej oraz taktu pedagogicznego osób zajmujących się wychowaniem profesjonalnie.

              Wychowawca jako spolegliwy opiekun w swych metodach wychowawczych powinien kierować się głównie metodą persfazji  polegającą na budzeniu:

-          refleksji etycznej

-          refleksji nad samym sobą, introwersji

W nauczaniu powinien opowiadać się za ideą partnerstwa i demokratyzmu w procesie wychowania, winien dostrzegać konieczność obdarzenia innych szacunkiem, życzliwością i zrozumieniem.

ALTRUIZM ( łac. inny, drugi ), termin użyty przez Augusta Connte’a – francuskiego filozofa.

Zakłada zrzeczenie się pewnych praw osobistych na rzecz obowiązków wobec innych ludzi. Sugeruje poświęcenie się silnych dla słabszych.

Schopenhauer – filozof niemiecki – utożsamiał altruizm ze współczuciem dla innych. Uważał, że widok innych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji budzi w nas szczere współczucie. Stanowi ono naturalna reakcję człowieka na cudze cierpienie i jest istotnym motywem jego postępowania[2].

Wg słownika wyrazów obcych altruizm < łac. alter – drugi, inny> postępowanie nacechowane troską o los innych ludzi oraz gotowością poświęcenia interesów osobistych dla dobra społecznego; przeciwieństwo egoizmu[3].

Obecnie przez altruizm rozumiemy bezinteresowną troskę o drugiego człowieka. Jest to troska o osoby znajdujące się w potrzebie, odnosi się do konkretnego człowieka znajdującego się „tu i teraz”

Podsumowując, altruizm to:

1)     niesienie różnego rodzaju pomocy lub wsparcia konkretnej osobie czy kilku, a niekiedy i więcej osobom

2)     uświadomienie sobie potrzeby okazywania im swojej troski

3)     bezinteresowność tego typu świadczeń

4)     pełna ich dobrowolność[4]

Wspólne cechy opiekuna spolegliwego i altruisty:

-          działanie odpowiadające motywacji życzliwego opiekuna, na którego zawsze można liczyć

-          bezinteresowność w opiece nad istotami tego potrzebującymi

-          miłość bliźniego głównym motywem działań

-          bezinteresowna pomoc, wielkoduszność, tolerancyjny stosunek do innych

-          życzliwy stosunek do wszystkich istot żywych (także zwierząt)

Różnice między opiekunem spolegliwym a altruistą:

-          zakres postaw-zachowania altruistyczne odnoszą się z reguły do jednostki (ewentualnie grupy społecznej), natomiast opiekun spolegliwy to działacz społeczny, jego zachowania odnoszą się do grup, zbiorowości, instytucji.