RĘKAWICZKA
Chcąc być widzem dzikich bojów, Już u zwierzyńca podwojów Król zasiada. Przy nim książęta i panowie Rada, A gdzie wzniosły krążył ganek, Rycerze obok kochanek.
Król skinął palcem , zaczęto igrzysko, Spadły wrzeciądze; ogromne lwisko Z wolna się toczy, Podnosi czoło, Milczkiem obraca oczy Wokoło, I ziewy rozdarł straszliwie, I kudły zatrząsł na grzywie, I wyciągnął cielska brzemię, I obalił się na ziemię.
Król skinął znowu. Znowu przemknie się krata, Szybkimi skoki, chciwy połowu, Tygrys wylata. Spoziera z dala I kłami błyska, Język wywala, Ogonem ciska I lwa dokoła obiega . Topiąc wzrok jaszczurczy Wyje i burczy; Burcząc, na stronie przylega.
Król skinął znowu, Znowu podwój otwarty, I z jednego zachowu Dwa wyskakują lamparty. Łakoma boju , para zajadła Już tygrysa opadła, Już się tygrys z nimi drapie, Już obudwu trzyma w łapie; Wtem lew podniósł łeb do góry, Zagrzmiał – i znowu cisze- A dzicz z krwawymi pazury Obiega... za mordem dysze. Dysząc na stronie przylega. Wtem leci rękawiczka z krużganków pałacu, Z rączek nadobnej Marty, Pada między tygrysa i między lamparty Na środek placu.
Marta z uśmiechem rzecze do Emroda: „Kto mię tak kocha jak po tysiąc razy Czułymi przysiągł wyrazy, Niechaj mi teraz rękawiczkę poda”.
Emrod przeskoczy zapory, Idzie pomiędzy potwory, Śmiało rękawiczkę bierze. Dziwią się panie , dziwią się rycerze. A on w zwycięskiej chwale Wstępuje na krużganki. Tam od radośnej witany kochanki, Rycerz jej w oczy rękawiczkę rzucił. „Pani, twych wdzięków nie trzeba mi wcale”. To rzekł i poszedł, i więcej nie wrócił.
PIERŚCIEŃ POLIKRATESA
Stał na wzniesieniu swych gmachów Wysokiem
Pan wyspy Samos i radośnym okiem
Mierzył rozległe jej niwy.
„Tym wszystkim – rzecze do Egiptu króla –
Zarządza moja samowładna wola.
Wyznaj, że jestem szczęśliwy!”
„Szczodrze bogowie łask ci udzielili!
Ci, którzy przedtem równi tobie byli,
Ulegli twej władzy z trwogą;
Lecz jeden jeszcze pomstę w piersiach kryje,
Usta więc moje, póki wróg ten żyje,
Szczęśliwym zwać cię nie mogą.”
I zanim jeszcze król tych słów domawia,
Goniec z Miletu wysłany się stawia,
Wchodzi w podwoje tyrana:
„Każ, panie, bogom ofiarne wznieść wonie,
Wesoły wawrzyn niech wieńczy twe skronie,
Stanowcza bitwa wygrana!
Twój nieprzyjaciel legł od włóczni w boju;
Nic niech już twego nie miesza pokoju,
To ci przeze mnie wódz głosi.”
I wtem, pomyślną poświadczając mowę,
Z czarnej miednicy dobrze znaną głowę
Z przestrachem wszystkich podnosi.
Król się odwraca na ten widok krwawy
I rzecze, wzrokiem rzucając obawy:
„Szczęściu nie ufaj za wiele!
Zważ, na żywiołu niesfornego grzbiecie
Los floty twojej; burza ją rozmiecie.
Pochłoną morskie topiele.”
I zanim jeszcze wymówił te słowa,
Już od przystani grzmi wiadomość nowa,
Radosny okrzyk się wzbija:
„Ładowny cudzych owocem zabiegów,
Z licznymi skarby, do ojczyzny brzegów,
Gęsty las żagli zawija.”
„Dziś, widzę, dobrze twe szczęście ci służy –
Rzekł król zdumiony – lecz nie wierz mu dłużej,
Często uśmiecha się zdradnie.
Śmiały Kreteńczyk zebrał hufce zbrojne,
Zgubną zza morza przynosi ci wojnę,
Wnet piękne Samos napadnie.”
Okrzyk radosny z okrętów się wznawia
I tysiąc głosów wykrzykło:
„Zwycięstwo z nami! wojna ukończona,
Kreteńska flota przez burze zniszczona,
Niebezpieczeństwo już znikło!”
Gość z przerażeniem słucha tych odgłosów:
„Któż by szczęśliwych nie przyznał ci losów?
Jednak o ciebie drżę cały;
Zawiści bogów lękać się potrzeba!
Szczęścia bez zmiany nigdy jeszcze nieba
Śmiertelnym doznać nie dały.
I mnie niebiosa sprzyjają łaskawe:
Lud rządy moje, świat podziwia sławę,
W dostatkach szczęśliwy żyłem;
Lecz życia mego nadzieja jedyna
Zgasła w mych oczach: postradałem syna;
Tak szczęściu dług mój spłaciłem.
Jeśli więc chcesz się uchronić od zguby,
Błagaj przedwiecznych, pokorne czyń śluby,
Niech w szczęście smutek wmieszają.
Nikt jeszcze życia nie skończył spokojnie,
Na kogo zawsze dłonie niebios hojnie
Zdrój szczodrej łaski zlewają.
A gdy ci tego nie użyczą bogi,
Chciej przyjaciela posłuchać przestrogi:
Sam sprowadź smutek na siebie,
Przejdź szczerą myślą skarby twoje mnogie,
Co z nich najwięcej sercu twemu drogie,
Niechaj to morze zagrzebie!”
A on przejęty trwogą odpowiada:
„Ze wszystkich skarbów, co Samos posiada,
Ten pierścień skarb mój jedyny;
Chcę go więc bogom – mścicielom przeznaczyć,
Może mi raczą me szczęście przebaczyć.”
I rzuca klejnot w głębiny.
I ledwie dzionek najbliższy zaświta,
Nieznany rybak o księcia się pyta,
Radośny przed księciem staje:
„Panie! tę rybę wczora w sieć dostałem,
Pierwszy to połów w moim życiu całem,
Tobie ją w hołdzie oddaję.”
I gdy kuchenny rzadką rybę sprawia,
Zmieszany dziwem, jakie mu się zjawia,
Wpada na pańskie pokoje:
„O panie! pierścień, któryś w morze rzucił,
W wnętrznościach ryby do ciebie powrócił,
Bez granic jest szczęście twoje.”
Gość na ten widok zrywa się z przestrachem:
„Pod jednym z tobą nie mogę być dachem
Ni przyjaciela mieć w tobie;
Zgubny sąd bogów nie może cię minąć,
Uchodzę spiesznie, nie chcę z tobą ginąć!”
Rzekł i odpłynął w tej dobie.
ŻURAWIE IBIKA
Na wyścig wozów, popis pieśni
W Koryntu międzymorskiej cieśni,
Gdzie się mórz boga dni święciły,
Podążał Ibik bogom miły.
Bo czarem pieśni go od młodu
Darzył Apollo nań łaskawy;
Więc z rodzinnego Regium grodu
Ochoczo szedł po wieniec sławy.
Bliska dlań chwila upragniona:
Już Akrokorynt z dala zoczył
I w gaj sosnowy Posejdona
Z pobożnym dreszczem pielgrzym wkroczył.
Cisza tam była; tylko stado
Żurawi ujrzał w górze mknące,
Co porzuciwszy północ bladą
Płynęło w strefy gdzieś gorące.
„Witajcie mi, przyjazne ptaki,
Już z morskiej znane mi podroży!
Wasz lot pomyślność dla mnie wróży,
W udziale mamy los jednaki:
Droga tu wiodła nas daleka,
O schron gościnny ślem błagania.
Wielkiego Zeusa niech opieka
Od krzywd i hańby nas osłania!”
I dalej, przyspieszając kroku,
Gdy w głębię leśnej wszedł kotliny,
Na wąskim przejściu wśród gęstwiny
Dwaj zbójcy nań wypadli z boku.
Daremnie od nich się obrania!
Opadły ręce mu zmęczone,
Do strun nawykłe potrącania –
Do miecza, łuku nie wdrożone.
O pomoc błaga bogów, ludzi;
Lecz próżno tylko głos swój trudzi,
Nikogo on tu nie poruszy –
Nie masz dokoła żywej duszy!
„Więc mam umierać opuszczony,
Z daleka od rodzinnej ziemi!
Paść pod ciosami zbrodniczemi,
Nie opłakany, nie pomszczony!”
I ciężko wnet raniony pada,
W oczach ściemniało; tylko słyszy
Szum skrzydeł żurawiego stada
I wrzaski lotnych towarzyszy.
„Wzywam na świadków was, żurawie,
Skoro nikt z ludzi mnie nie słucha,
Wy skargę w mordu wnieście sprawie!”
Zawołał – i wyzionął ducha.
Podjęto trupa; w nagim ciele,
Chociaż ranami poszarpane,
Zaraz korynccy przyjaciele
Poznali rysy ukochane.
„Więc pogrzeb mamy sprawiać tobie!
Więc tak nam iszczą się nadzieje,
Że na twej skroni w tej tu dobie
Sosnowy wieniec zajaśnieje!”
I wszyscy goście zasmuceni, –
Na cześć Neptuna zgromadzeni;
Wszystką Helladę ból dotyka,
Każdemu sercu żal Ibika.
I rzesza zbiegła się wrzaskliwa
Wołając groźnie na prytana,
By zbrodnia była ukarana,
Bo cień poety pomsty wzywa.
Lecz pośród ludów pstrej gromady,
Żądnych świątecznej tu uciechy,
Jak na zbrodniarzy trafić ślady?
Przez jakie ich wyróżnić cechy?
Czy to zwyczajni zbójcy byli,
Czy jaki wróg zazdrosny może?
Ty chyba wiesz, słoneczny boże,
Co wglądasz wszędy każdej chwili!
Kto wie, czy zbrodniarz nie przebywa
Zuchwale tutaj, między nami,
I gdy go kara szuka mściwa.
Cieszy się zbrodni owocami.
Może gdzie do świątyni śpieszy
Urągać bogom chcąc umyślnie,
Albo wmieszany śród tej rzeszy
Wraz z nią się do teatru ciśnie?
W teatrze tłok już; wszystkie ławy
Zapełnił szczelnie tłum ciekawy
Przybyłych z bliska i z daleka
I widowiska chciwie czeka.
A szumiąc jak wezbrane wody
Gmach niby rósł od ludu mnóstwa
I w coraz szersze wzwyż obwody
W niebo się piął ku progom bóstwa.
Któż zliczy ludy, nazwie rody,
Co się tu zbiegły na te gody!
Z Tezeja grodu i z Aulidy,
Z kraju Spartanów i z Focydy,
I azjatyckich miast wysłańce,
I tylolicznych wysp mieszkance!
Wszyscy na scenę patrzą; chóry
Już rozpoczęły śpiew ponury.
Jak zawsze w grozy majestacie
Straszne zjawiają się postacie;
Z wolna mierzone stawiać kroki
Obchodzą scenę w krąg szeroki.
To być nie mogą córki ziemi,
Takie z śmiertelnych się nie rodzą!
Ich ciała kształty olbrzymiemi
Człowieczą miarę wszak przechodzą.
W czarne opończe otulone
Idą, a ręce ich kościste
Niosą pochodnie rozżarzone;
Twarze ich blade i bezkrwiste;
Tam zaś, gdzie wdzięcznie włos się wije
W pierścienie czoło nam zdobiące,
Jaszczurki wiją się i żmije,
Śmiertelnym jadem tryskające.
Mrowiem korowód ich przejmuje,
A hymn posępny tak czaruje,
Tak się do głębi serca wraża,
Iż obezwładnia wnet zbrodniarza.
Zmysły mu durzy, mózg rozrywa;
A nawet i niewinna dusza
Do gruntu się tym śpiewem wzrusza,
Przy którym lira niemą bywa:
„Szczęśliwy, kto bez winy żyje!
Szczęśliwy, czyste serce czyje!
Ciosy go nasze tknąć nie mogą,
Idzie bez troski życia drogą.
Lecz biada temu, kto się skrycie
Na czyjekolwiek targnąl życie!
Taki nie ujdzie naszej mocy –
Zgnębimy go, my, córki Nocy.
Próżno by od nas chciał się schronić!
Jesteśmy lotne, będziem gonić,
Narzucać pętlę mu na nogi,
Ażeby padał pośród drogi;
Nie damy skruchą się przebłagać,
Ścigać go będziem bez wytchnienia
I pod Tartaru aż sklepienia,
I jeszcze tam okrutnie smagać!”
Tak brzmiały straszne furyj słowa;
A w cyrku cisza jak grobowa
Nad ludzkim legła rojowiskiem:
Rzekłbyś, że bóstwo było bliskiem.
Jak zawsze w grozy majestacie,
Z wolna mierzone stawiać kroki,
Obeszły scenę w krąg szeroki
I znikły w głębi te postacie.
Pod mocą prawdy czy złudzenia
Drżą wszystkie piersi ze wzruszenia,
Ze czci dla siły tej straszliwej,
W ukryciu czujnej, sprawiedliwej,
Co niedostępna dla badania,
Koleje losów plącze zmienne,
Czującym sercom się odsłania,
Lecz nie chce wyjść na światło dzienne.
Nagle z najwyższych siedzeń koła
Donośnie jakiś głos zawoła:
„Patrz, Tymoteju! Toż to owe
Żurawie lecą Ibikowe!”
I w rzeczy niebo pociemniało:
Bo ponad samym cyrkiem, górą,
Ogromną szarowatą chmurą
Żurawi mnóstwo przeleciało.
„Ach, Ibikowe!” Dźwięk imienia
Drogiego ból znów w sercach nieci;
Jak w morzu fala falę zmienia,
Tak imię to z ust do ust leci:
„Ibik, ten świeżo opłakany,
Co pod morderców legł ciosami!
Lecz skądże wykrzyk niespodziany?
I jaki związek z żurawiami?”
Coraz to głośniej każdy pyta,
Ale przeczucie w oka mgnieniu
Każdemu szepcze: „W tym zdarzeniu
Tkwi eumenid moc ukryta!
Toż się złoczyńca sam ogłasza –
Schwytamy go na słowie świeżem,
A wraz tamtego z nim zabierzem:
Pomszczona będzie boleść nasza!”
O, pragnął łotr, by w chwilę ową
Przepadło gdzieś to zgubne słowo;
Lecz próżno! Bo pobladłe lice
Wydaje zbrodni tajemnicę.
I słucha sędzia oskarżenia;
W trybunał scena się zamienia;
Przyznali winę swą zbrodniarze
I słusznej wnet ulegli karze.
beata.czarniecka2