Bagieniec
woj. dolnośląskie (daw. wałbrzyskie)
Renesansowy zamek został wzniesiony w drugiej połowie XVI wieku. Był modernizowany w połowie XVIII wieku oraz gruntownie przebudowany na początku XIX stulecia. Baginiec należał do wielu rodzin, między innymi do świdnickich rodów Hulfrich, Schleuer, Herdan, a także von Sachenkirch, von Koldiz, von Saulcz, von Rohnau, von Luck. Ostatnimi jego właścicielami była rodzina von Zedlitz władająca posiadłością do 1945 roku. Trzykondygnacyjna, podpiwniczona budowla z cegły i niewielkiej ilości kamienia, nakryta czterospadowym dachem z wieżyczką i zegarem, położona jest w centrum wsi na wyspie otoczonej stawem i groblami, będącymi pozostałością dawnej fosy. W 1997 roku zrujnowaną siedzibę kupiła świdnicka firma, która zapoczątkowała jej remont.
Bagieniec położony jest kilka kilometrów na północ od Świdnicy. We wrześniu 2003 roku obiekt zyskał nowego właściciela.. Pozwala to mieć nadzieję, że odzyska on swoją dawną świetność.
Baranów Sandomierski
woj. podkarpackie (daw. tarnobrzeskie)
Na terenie pięknego parku położony jest wspaniały renesansowy zamek wzniesiony na przełomie XVI i XVII. Przypuszczalnie wcześniej istniała tu wieża obronno-mieszkalna zbudowana w XV wieku. W 1569 roku dobra baranowskie nabył Rafał Leszczyński i po rozbiórce starej budowli rozpoczął wznoszenie obronnego dworu. Dzieło ojca kontynuował Andrzej Leszczyński, z którego inicjatywy powstał w Baranowie trójskrzydłowy renesansowy zamek z czterema cylindrycznymi basztami w narożach oraz parawanową ścianą za wieżą bramną. Wewnętrzy dziedziniec ozdobiły dwukondygnacyjne krużganki arkadowe oraz paradne schody z loggią. Całość została otoczona murem obwodowym z czterema basztami. W 1677 Baranów kupił książę Dymitr Wiśniowiecki, parę lat później rezydencja przeszła w ręce Lubomirskich. Około 1695 roku nastąpiła kolejna przebudowa - głównie wnętrz i rozbudowano system fortyfikacyjny wznosząc nową linię obronną składającą się z narożnych bastionów oraz redanów rozmieszczonych na dłuższych odcinkach kurtyn. Umocnienia te zlikwidowano w pierwszej połowie XIX wieku. Po 1720 roku rezydencja należała do Sanguszków, Małachowskich, Potockich i Krasickich. Krasiccy sprzedali zamek nie mogąc sprostać kosztom odbudowy po pożarze w 1849 roku. Obiekt kupił Feliks Dolański, do renowacji przystąpił następny właściciel Stanisław Karol Dolański, nie zrażony nawet kolejnym pożarem w 1898 roku. Dolańscy zamieszkiwali w zamku do wybuchu II wojny światowej. Działania wojenne oraz późniejsze użytkowanie rezydencji jako magazynu produktów rolnych i jako miejsce stacjonowania jednostki wojskowej przyczyniły się do znacznego jej zniszczenia. Odbudowę zamku zakończono w 1965 roku i przystosowano go do pełnienia funkcji muzealnej.
Dolańscy zamieszkiwali w zamku do wybuchu II wojny światowej. Działania wojenne oraz późniejsze użytkowanie rezydencji jako magazynu produktów rolnych i jako miejsce stacjonowania jednostki wojskowej przyczyniły się do znacznego jej zniszczenia. Odbudowę zamku zakończono w 1965 roku i przystosowano go do pełnienia funkcji muzealnej.
Barciany
woj. warmińsko-mazurskie (daw. olsztyńskie)
Po podboju terytorium plemienia Bartów przez Zakon, pruski gród został około 1257 roku przekształcony w drewniano-ziemną strażnicę. W latach 1325-1353 na południowym krańcu obszernego wzniesienia, oblanego wodą i mokradłami, a następnie odciętego głęboką i szeroką fosą, wzniesiono nową, wówczas jeszcze drewniano-ziemną, warownię. Około roku 1380 podjęto budowę zamku murowanego z cegły na kamiennej podmurówce. W pierwszej fazie w latach 1380-1390 powstał czworobok (55 x 58 m) murów obwodowych, ściany budynku wschodniego, doprowadzone do wysokości drugiego piętra oraz sklepienia piwnic, parteru oraz kaplicy. W drugiej fazie, przypadającej na lata 1390-1400 podwyższono mury kurtynowe, wzniesiono skrzydło północne i ostatnią magazynowo-obronną kondygnację budynku wschodniego wraz ze szczytem zachodnim. W ostatnim etapie budowy, datowanym na początek XV wieku, powstała cylindryczna wieża ustawiona w narożu północno-wschodnim, a w drugiej połowie stulecia wymurowano szczyt południowy skrzydła wschodniego. Barciany początkowo były siedzibą wójta zakonnego, od 1353 - prokuratora, a w 1377 roku wielki mistrz Winrych von Kniprode postanowił założyć tu komturię. W skrzydle wschodnim ponad pomieszczeniami gospodarczymi w przyziemiu mieściły się dwie reprezentacyjne sale. Skrzydło północne mieściło na parterze izby gospodarcze, a na piętrze znajdowały się pomieszczenia przeznaczone dla prokuratora. Najprawdopodobniej z dwóch stron dziedzińca znajdowały się drewniane krużganki łączące się z gankami straży na murach kurtynowych. Od strony wschodniej, za szeroką fosą, usytuowane było gospodarcze przedzamcze. Po sekularyzacji Zakonu zamek stał się siedzibą zarządców miejscowych dóbr. Około 1580 roku rozpoczęła się jego przebudowa, w efekcie której do nadmurowanej kurtyny zachodniej dostawiono istniejący do dzisiaj spichlerz. W połowie XVII wieku prowadzono prace adaptacyjne we wnętrzach północno-wschodniej baszty, a w XVIII stuleciu przy kurtynie południowej wzniesiono niewielki, zachowany do czasów obecnych budynek, a w murze przy nim wybito kolejną bramę. W 1914 roku pożar zniszczył skrzydło północne, które następnie odbudowano niecałe dwa lata później. W 1965 roku zamek został wyremontowany i oddany w użytkowanie miejscowemu PGR-owi. Mieściły się w nim biura i magazyny. Obecnie obiekt jest własnością prywatnej firmy i trwa jego rewitalizacja z przeznaczeniem na obiekt hotelowo-konferencyjny.
Barciany położone są na północy kraju, w pobliżu granicy z Rosją, 18 km na północ od Kętrzyna.
Barczewo
Niewielki zamek wzniesiony został w drugiej połowie XIV wieku w północno-wschodniej części miasta, prawdopodobnie równocześnie z jego obwarowaniami. Był warowną siedzibą biskupów warmińskich. Zabudowę tworzyły przylegające do siebie dom mieszkalny i budynek gospodarczy, czworobok dziedzińca zamykały mury kurtynowe. W narożu południowo-wschodnim znajdowała się wieża, być może warownia posiadała jeszcze inne. Miasto i zamek kilkukrotnie były oblegane, jak i również zajmowane, nie oszczędziły ich także liczne pożary. Zniszczenia zamku po pożarze w 1798 roku były tak duże, że zdecydowano się na częściową rozbiórkę, a lepiej zachowane skrzydło w 1826 roku zaadoptowano na potrzeby szkoły. Do dzisiaj zachowały się w bryle nowożytnego budynku gotyckie mury sklepionych piwnic.
Barczewo położone jest kilkanaście kilometrów na północny wschód od Olsztyna. Budynek, w murach którego znajdują się pozostałości zamku znajduje się w centrum miasteczka, za kościołem przy ulicy Nowowiejskiego 9. Relikty zamku prawdopodobnie znajdują się w niedostępnych (zamurowanych ?) partiach piwnic.
Bardo
Na wzniesieniu ponad przełomem Nysy Kłodzkiej znajdują się ruiny zamku zbudowanego prawdopodobnie przez książąt ziębickich w pierwszej połowie XIV wieku. Składał się on z zamku właściwego o nieregularnym zarysie, otoczonego murami o grubości ponad 2 m i przedzamcza położonego na południe od niego. We wschodniej części dziedzińca znajdowała się potężna, wolno stojąca cylindryczna wieża o średnicy 10 m. Na północny wschód od niej usytuowane były trzy budynki mieszkalno-gospodarcze przylegające do murów. W XV stuleciu w czasie wojen husyckich warownia uległa zniszczeniu i nigdy nie została odbudowana. Sondażowe badania przeprowadzono już w drugiej połowie XIX stulecia. Po zakończeniu badań terenowych prowadzonych w latach 1982-1991 ruiny zostały zabezpieczone, a zarys murów uczytelniono.
Bardo położone jest około 10 km na północny wschód od Kłodzka. Ruiny znajdują się na stoku tzw. Góry Kalwarii. Droga do nich jest oznakowana. Piesze podejście zajmuje około 15-20 minut. Początkowo turystyczny szlak biegnie stromo pod górę wzdłuż trasy "drogi krzyżowej", potem ścieżka odchodzi na lewo od niej.
Bełżyce
woj. lubelskie (daw. lubelskie)
Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z początku XIV wieku, kiedy to właścicielem Bełżyc był Spytko z Tarnowa. W 1466 roku na zamku odbył się zjazd szlachty, w czasie którego podejmowano decyzje o wyborze Kazimierza Jagiellończyka na króla Polski. Na przełomie XVI i XVII wieku był siedzibą arian, którzy urządzili w nim, zbór i szkołę. W 1829 roku rozebrano umocnienia, a w budynkach uruchomiono browar. W 1942 zaczęła w nich funkcjonować mleczarnia. Obecnie istnieje tam również mleczarnia będąca prywatną własnością. W jej ścianach zapewne zachowały się częściowo mury zamku oraz sklepienia - przypuszczalnie z przełomu XVI i XVII wieku.
Bełżyce znajdują się około 20 km na zachód od Lublina. Serdeczne podziękowania dla właściciela mleczarni, który udzielił mi ciekawych informacji oraz pokazał zachowane relikty zamku we wnętrzach budynku.
Besiekiery
woj. łódzkie (daw. łódzkie)
W północno-zachodniej części wsi znajdują się ruiny zamku, wzniesionego z cegły na kamiennym fundamencie na planie nieregularnego czworoboku 38 x 40 m, prawdopodobnie na przełomie XV i XVI wieku przez Mikołaja Sokołowskiego. Pierwotnie składał się z obwodu murów, domu mieszkalnego usytuowanego od strony północnej i budynku bramnego o kwadratowym narysie, na wysokości trzeciej kondygnacji przechodzącego w wieżowy ośmiobok. W późniejszym okresie po obu stronach wieży dostawiono dwa nowe budynki, a wzdłuż kurtyn wschodniej i zachodniej piętrowe, arkadowe krużganki, zapewniające komunikację z domem głównym. W XVI wieku zamek należał do Andrzeja Batorego, potem Zofii Batorówny i Jerzego Rakoczego. W połowie XVII wieku budowlę wyremontował Jan Szymon Szczawiński, kasztelan i wojewoda kujawsko-brzeski. Według inwentarzy z XVII i XVIII wieku siedziba sukcesywnie podupadała, a po pożarze w 1753 roku ówcześni właściciele - Gajewscy, rozebrali drugie piętro budynku mieszkalnego. W połowie XIX wieku obniżony i kryty strzechą dom pełnił jeszcze funkcje gospodarcze. Do czasów obecnych przetrwały jego ściany do wysokości piętra, obwód murów i zachodnia ściana wieży do wysokości 18 m.
Besiekiery położone są kilkanaście kilometrów na północny zachód od Łęczycy.
Bezławki
Krzyżacki zamek powstał na przełomie XIV i XV wieku na niewielkim wzniesieniu ponad rzeką Dainą. Założenie miało kształt prostokąta, a jego głównym elementem był usytuowany od strony północnej dom zakonny - prawdopodobnie dwukondygnacyjny, nakryty dwuspadowym dachem, murowany z cegły na kamiennej podmurówce, posiadający ganek obronny i dwa zdobione szczyty. Dziedziniec otoczony był murem wzmocnionym dwiema narożnymi czworobocznymi półbasztami od południa, natomiast brama usytuowana była w łączącej je kurtynie. Znaczenie strategiczne zamku z biegiem czasu malało i nie odegrał on większej roli w wojnach polsko-krzyzackich. W 1513 roku założenie przekształcono w katolicką świątynię, a 1583 roku w ewangelicki zbór. Od wschodu dobudowano zakrystię i dostawiono kruchtę do elewacji południowej. Obniżeniu uległy mury, wybito nową furtę od wschodu i założono cmentarz. W latach 1726-1730 do zachodniej, szczytowej ściany dawnego domu zakonnego dostawiono masywną, czworoboczną wieżę dzwonną. W 1884 roku kościół odnowiono. W latach 80-tych XX wieku budowla przeszła w ręce kościoła katolickiego i w 1988 roku została poddana częściowej renowacji.
Zamek w XV w. wg Steinbrechta
Bezławki to mała wieś położona na północny wschód od Olsztyna, około 10 km na południowy zachód od Kętrzyna. Obecnie kościół jest filią parafii w Wilkowie, msze odprawiane są w nim tylko sporadycznie - co 2 tygodnie. W pobliżu w Świętej Lipce warto zobaczyć zespół klasztorny jezuitów - jeden z cenniejszych obiektów barokowych w Polsce.
Święta Lipka
Będzin
woj. śląskie (daw. katowickie)
Ruiny królewskiego zamku na wzgórzu na lewym brzegu Czarnej Przemszy. Zamek wzniesiony został w XIV wieku w stylu gotyckim na miejscu drewnianej warowni przez Kazimierza Wielkiego. Składał się z zamku właściwego z cylindryczną wieżą oraz przedzamcza i łączył się z murami miejskimi. Należał do systemu umocnień pogranicza ze Śląskiem. Po pożarze w 1616 roku został odbudowany. W 1655 roku został częściowo zniszczony przez wojska szwedzkie i następnie ponownie odbudowany. W XVIII wieku popadł w ruinę. Odbudowano go dopiero w 1834 roku według projektu F. M. Lanciego. W latach 1952-56 był restaurowany.
Ruiny zamku
na pocztówce z początku XX w.
Zamek znajduje się w centrum Będzina. Mieści się w nim muzeum uzbrojenia i kawiarnia. Z wieży roztacza się widok na miasto.
Biała
woj. opolskie (daw. opolskie)
Zamek, uważany również za pałac został wzniesiony prawdopodobnie przez Piastów opolskich w stylu renesansowym w XVI wieku. W XVII wieku został przebudowany. Obiekt składa się z trzech skrzydeł i czterościennej wieży zwieńczonej barokowym hełmem.
Biała jest miejscowością położoną kilka kilometrów na północny wschód od Prudnika.
Bielsko Biała
woj. śląskie (daw. miasto wojewódzkie)
Zamek książęcy został wzniesiony przez Piastów cieszyńskich zapewne na miejscu wcześniejszej drewnianej strażnicy. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi dopiero z 1489 roku, jednak pozostałości pierwotnego murowanego założenia obronnego datowane są na drugą połowę XIV wieku. W 1571 roku zamek przeszedł w ręce rodu Promnitzów, póżniej należał do Schaffgotschów, Sünneghów i Sułkowskich. Był kilkukrotnie przebudowywany, a ostatnia przebudowa zrealizowana w latach 1855-1858 niemal zupełnie zatarła jego obronny charakter. Obecnie zamek to eklektyczna czteroskrzydłowa budowla na planie trapezu z wewnętrzynym dziedzińcem i kaplicą dobudowaną do południowo-wschodniego naroża. Mieści się w nim Muzeum Okręgowe.
Zamek znajduje się w centrum miasta.
Bierutów
woj. dolnośląskie (daw. wrocławskie)
Zamek książąt oleśnickich nad Widawą zbudowano w XIV wieku w stylu gotyckim na planie prostokąta. Rezydencja była przebudowywana w XVI i XVII wieku, w efekcie czego ostatecznie przyjęła postać dwuskrzydłowego założenia składającego się z dwóch budynków ustawionych prostopadle względem siebie. W XVIII i XIX wieku zamek znajdował się w posiadaniu książąt wirtemberskich oraz książąt brunszwicko-lüneburskich. Na przełomie XIX i XX stulecia rozebrany został stary budynek gotycki. Do dzisiejszego dnia zachowało się skrzydło południowe, wieża nakryta barokowym hełmem oraz brama i mury obwodowe.
Bierutów położony jest na trasie z Oleśnicy do Namysłowa około 40 km na wschód od Wrocławia. Zamek znajduje się w centrum miejscowości.
Biestrzyków
Wieża mieszkalna została wzniesiona na planie prostokąta przypuszczalnie w XIV wieku. Pierwotnie była otoczona wałem i fosą. Parter i piętro nakryte były sklepieniami. W XVI wieku powstała przybudówka ze schodami dostawiona do krótszego z boków. W XVII stuleciu wieżę podwyższono o jedną kondygnację i dobudowano od zachodniej strony piętrowe skrzydło. Do dzisiejszych czasów zachowały się mury do pełnej wysokości i sklepienia.
Plan wieży
kama2e