Prosty odbiornik nasłuchowy KF.pdf

Prosty odbiornik nasłuchowy KF

2133

Do czego to służy?

Odbiornik nasłuchowy na zakres fal

krótkich (3,5...30MHz) służy do nasłuchu

stacji amatorskich nadających w zakre−

sach pasm przydzielonych krótkofalow−

com. Opisany poniżej bardzo prosty

układ z bezpośrednią przemianą częstot−

liwości może umożliwić początkującym

krótkofalowcom zapoznanie się z pracą

krótkofalowców. Umożliwia on, z wielo−

pasmową anteną KF, nasłuch silnych

stacji pracujących w pasmach 80 − 10m

emisjami CW i SSB (telegrafia i fonia jed−

nowstęgowa). Oprócz komunikatów

PZK nadawanych w zakresie 3,7MHz od−

biornik w sprzyjających warunkach może

umożliwić odbiór wielu stacji krajowych

i zagranicznych. Oprócz nasłuchów z ze−

wnętrzną anteną urządzenie można wy−

korzystać jako odbiornik kontrolny nadaj−

nika CW/SSB.

Jak to działa?

Schemat blokowy odbiornika przed−

stawiono na rysunku 1

neratora (lub odwrotnie). Urządzenia ta−

kie pomimo prostoty umożliwiają popra−

wny odbiór sygnałów telegraficznych

(różnica sygnałów 0,6 − 1kHz) i jedno−

wstęgowych (różnica sygnałów 2,4 −

3,4kHz). Jedyny problem to zapewnie−

nie odpowiedniej selektywności poprzez

odpowiednie ukształtowanie charakte−

rystyki częstotliwościowej wzmacniacza

m.cz. oraz odpowiedniej czułości po−

przez duże wzmocnienie wzmacniacza

m.cz.

Schemat elektryczny odbiornika

przedstawiono na rysunku 2

rysunku 2

zonansowych przełączanych w zależnoś−

ci od odbieranego pasma: 3,5...10MHz −

L1C2, 10...30MHz − L2C2. Przełączanie

cewek L1 i L2 następuje za pośrednict−

wem połowy sekcji przełącznika ISOS−

TAT. Wspólną częścią obwodów jest

kondensator zmienny C2 253pF wcho−

dzący w skład agregatu kondensatorów

ELTRA 2x225pF + 2x14,7pF. Na bramkę

drugą tranzystora T1 jest podany sygnał

z przestrajanego generatora w zakresie

3,5...30MHz. W obwodzie drenu tego

tranzystora dzięki włączeniu filtru akus−

tycznego zostaje wyselekcjonowany

sygnał foniczny, jako różnica częstotli−

wości doprowadzonych sygnałów do

bramek tego tranzystora. Dwuobwodo−

wy filtr akustyczny tworzą dwa równo−

ległe obwody rezonansowe L3C3 i L4C6

sprzęgnięte za pośrednictwem konden−

satora C4. Szerokość przenoszonego

pasma zawiera się w granicach

0,3...3kHz umożliwiając filtrację zarówno

sygnałów telegraficznych jak i fonicz−

rysunku 1. Jak łatwo za−

uważyć jest to układ z bezpośrednią

przemianą częstotliwości − to znaczy, że

w urządzeniu zrezygnowano z całego to−

ru pośredniej częstotliwości, a sygnał

akustyczny zostaje wydzielony bezpo−

średnio z mieszacza częstotliwości. Naj−

krócej mówiąc sygnał akustyczny

(0,3...3kHz) w odbiorniku powstaje z róż−

nicy sygnału wejściowego i sygnału ge−

Rys. 1. Schemat blokowy odbiornika.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97

rysunku 2. Urządzenie

zawiera jedynie dwa tranzystory i dwa

układy scalone oraz zamiast cewek in−

dukcyjnych − fabryczne dławiki (łatwe do

nabycia). Sygnał z anteny po selekcji

w obwodzie wejściowym LC jest skiero−

wany bezpośrednio na bramkę pierwszą

tranzystora polowego MOSFET T1 typu

BF966. Obwód wejściowy został uprosz−

czony do niezbędnego minimum i składa

się z dwóch równoległych obwodów re−

rysunku 1

Rys. 2. Schemat

ideowy odbiornika.

nych. Bezpośrednio po filtrze fonicznym

znajduje się przedwzmacniacz akustycz−

ny na tranzystorze T2. Po wzmocnieniu

m.cz. sygnał jest następnie kierowany

na potencjometr siły głosu R8 i na

wzmacniacz końcowy m.cz. US2−

LM386. Generator w.cz. zestawiono na

układzie scalonym UL1202, którego opis

działania był już opisany w EDW 1/97.

W obwodzie rezonansowym pracują

dwie przełączane cewki L5 i L6 oraz kon−

densator zmienny C9 (druga połowa

agregatu ELTRA). Strojenie główne ge−

neratora, a zarazem odbiornika, dokonu−

je się za pośrednictwem właśnie tego

agregatu C9/C2, zaś dostrojenie precy−

zyjne za pośrednictwem potencjometru

R6. Niewielka zmiana polaryzacji wejścia

układu scalonego powoduje niewielką

zmianę częstotliwości wyjściowej gene−

ratora, co znakomicie ułatwia w dostraja−

niu się do sygnałów telegraficznych oraz

jednowstęgowych. Szerokość zmian

częstotliwości odbieranego sygnału za−

wiera się w granicach 1...5kHz (1kHz

w pasmie 80m, zaś 5kHz w pasmie 10m).

Odbiornik powinien być zasilany na−

pięciem 9...12V dobrze filtrowanym

i stabilizowanym. Przy niezadawalającej

filtracji pojawi się charakterystyczny

rysunek 3. Na płytce

znajduje się miejsce na dodatkowy kon−

densator C16 10µF), który podnosi czu−

łość odbiornika, jednak w urządzeniu

modelowym okazał się on zbędny

(wzbudzenie przy rozkręconym poten−

cjometrze siły głosu). Ponieważ w urzą−

dzeniu zastosowano fabryczne elemen−

ty indukcyjne układ nie wymaga w zasa−

dzie strojenia. Po zmontowaniu układu

pierwszą i prawdopodobnie jedyną czyn−

nością związaną z pomiarem będzie

sprawdzenie zakresu pracy generatora.

Czynność tę można przeprowadzić np.

za pośrednictwem miernika częstotli−

wości dołączonego do bramki drugiej T1,

choć można tego dokonać również za

pośrednictwem falomierza (TDO). Warto

pamiętać, że układ generatora nie zawie−

ra separatora i dołączenie miernika spo−

woduje niewielkie obniżenie częstotli−

wości pracy układu. Jeżeli układ genera−

tora będzie przestrajał się w granicach

3,5...30MHz (z niewielkim zapasem), to

po dołączeniu anteny powinniśmy uzys−

kać odbiór sygnałów radiowych. Można

jeszcze sprawdzić wartość napięcia na

kolektorze tranzystora T2 i jeśli będzie

ona różnić się od połowy napięcia zasila−

nia należy skorygować wartość rezysto−

ra R3.

Cd. na str. 48

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory

R1, R5: 47k W

R2: 220 W

R3: 470k W

R4: 4,7k W

R6: 470k W /A (potencjometr

obrotowy)

R7: 15 W

R8: 47k W /B (potencjometr

obrotowy)

Kondensatory

C1, C15: 33pF

C2, C9: 2x253pF (agregat ELTRA

z przekładnią 3;1)

C3, C4, C6, C7, C13: 100nF

C5, C12, C14: 100µF/16V

C8: 1µF/16V

C10: 10pF

C11: 10nF

Półprzewodniki

T1: BF966 itp.

T2: BC547A itp.

US1: UL1202

US2: LM386

Różne

L1, L5: 10µH

L2, L6: 1µH

L3, L4: 100mH

Pz: pojedynczy przełącznik

ISOSTAT bistabilny

Rys. 3. Płytka drukowana.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97

przydźwięk, zaś przy niedostatecznej

stabilizacji dewiacja częstotliwości od−

bieranego sygnału na skutek zmian częs−

totliwości generatora US1.

Montaż i uruchomienie

Cały układ elektryczny odbiornika jest

zmontowany na płytce drukowanej

(wkładka). Rozmieszczenie elementów

na płytce pokazuje rysunek 3

rysunek 3

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory

Kondensatory

Półprzewodniki

Różne

stosowanego transformatora sieciowe−

go, układu zasilania, występujących tęt−

nień i zakłóceń, sposobu prowadzenia

przewodów, odległości modułów i po−

tencjometrów od transformatora, sposo−

bu prowadzenia masy oraz tym podob−

nych czynników. Autor zachęca Czytelni−

ków do praktycznych eksperymentów

z opisanym modułem. Początkujący po−

winni zaczynać od układów prostych, bo−

wiem przy budowie większego urządze−

nia zawsze dają o sobie znać nieprzewi−

dziane przeszkody. Opisywany moduł

jest idealny do takich prób.

Przykład zastosowania

Zaprezentowany moduł może być

podstawą budowy funkcjonalnego mik−

Rysunek 6 pokazuje przykła−

dy wykorzystania, od najprostszych do

bardziej złożonych.

Zbigniew Orłowski

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT

jako "kit szkolny" AVT−2132.

Cd. ze str. 44

Sukces odbioru zależy od sprawności

anteny, dobrego zasilacza, ekranującej

obudowy, wprawnej ręki w strojeniu po−

krętłem, a także od warunków propaga−

cyjnych, które w ostatnim czasie dzięki

tak zwanemu dołkowi propagacyjnemu

są bardzo słabe (jak podają prognozy pro−

pagacja będzie już stopniowo poprawiać

się od tego roku).

Szkic wykonania bardzo prostej obu−

dowy odbiornika pokazano na rysunku 4

rysunku 4

rysunku 5. Jak łatwo za−

uważyć, nasz odbiornik nie posiada po−

krycia najniższego pasma amatorskiego

160m. Jeżeli ktoś chciałby uzyskać od−

biór i w tym zakresie − istnieje najprost−

szy sposób polegający na dołączeniu

równolegle do kondensatorów C2/C9

dodatkowych kondensatorów po około

470pF za pośrednictwem dodatkowego

przełącznika.

Jak już podano do poprawnego odbio−

ru niezbędna jest dobra anten wielopas−

mowa (kilka dipoli podłączonych do kab−

la, antena typu W3DZZ, G5RV...). Przy

użyciu najprostszej anteny w postaci kil−

kudziesięciometrowego przewodu za−

wieszonego między oknem a wysokim

drzewem zadawalający odbiór uzyskano

jedynie w zakresie 80m (odbiór lokal−

nych stacji). Dużym utrudnieniem w od−

biorze stacji amatorskich KF mogą oka−

zać się stacje broadcastingowe oraz

często amatorzy CB. Wprawdzie odbiór

typowej emisji AM jest możliwy za po−

średnictwem tego odbiornika poprzez

wstrojenie się na częstotliwość nośną,

ale jakość odbioru jest niezadowalająca

na wyższych zakresach ze względu na

niewystarczającą stabilność częstotli−

wości generatora w.cz.

Andrzej Janeczek

Rys. 4. Szkic wykonania obudowy.

Andrzej Janeczek

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT

Rys. 5. Częstotliwości wykorzystywane przez krótkofalowców.

dostępny w sieci handlowej AVT

jako "kit szkolny" AVT−2133.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97

sera audio. Rysunek 6

Rysunek 6

Zbigniew Orłowski

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT

jako "kit szkolny" AVT−2132.

rysunku 4.

Końcową czynnością w konstrukcji od−

biornika będzie wykonanie choćby pro−

wizorycznej skali poprzez naniesienie

przynajmniej początków i końców zakre−

sów amatorskich. Band plan pasma KF

pokazano na rysunku 5

rysunku 4

rysunku 5

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT

jako "kit szkolny" AVT−2133.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: