Terapia pedagogiczna
Terapia pedagogiczna, zwana dawniej reedukacją lub zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi, to specjalistyczne działania mające na celu niesienie pomocy dzieciom ujawniającym różnego rodzaju nieprawidłowości rozwoju i zachowania. Zaburzenia te koryguje się poprzez odpowiednie oddziaływania specjalistyczne o charakterze psychologiczno - pedagogicznym, profilaktycznym i medycznym. Jest to szczególnie ważne na początku kariery szkolnej dziecka.Brak osiągnięć w nauce, częste niepowodzenia zazwyczaj wiążą się z trudnościami w czytaniu, pisaniu, liczeniu i innych czynnościach szkolnych i odnoszą się do dzieci o: - inteligencji przeciętnej i niższej niż przeciętna, - z zakłóceniami funkcji wzrokowych i słuchowych, - z zakłóceniami i opóźnieniami rozwoju ruchowego razem z zakłóceniami procesu lateralizacji, - o zaburzonym rozwoju procesów emocjonalno – motywacyjnych, - z zaburzeniami mowy, - z zaburzeniami zdolności matematycznych, - z zaburzeniami dynamiki procesów nerwowych.Trudnościom szkolnym często towarzyszą także trudności wychowawcze, zaburzenia aktywności, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia relacji społecznych. Terapia pedagogiczna stwarza dzieciom z zakłóceniami rozwojowymi możliwości wszechstronnego rozwoju.W celu eliminowania niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji oddziaływuje się za pomocą środków pedagogicznych na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się.Terapię pedagogiczną prowadzi się w formie indywidualnej i grupowej (liczba uczestników zajęć wynosi od 2 do 5 uczniów), by spowodować określone, pozytywne zmiany w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno - motywacyjnej oraz wiedzy i umiejętnościach dziecka. W szkole terapia pedagogiczna odbywa się zazwyczaj w postaci zajęć korekcyjno - kompensacyjnych i wyrównawczych.Celem terapii pedagogicznej jest:- Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych - Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów - Eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji - dzieci wymagają wyrównywania braków w sferze psychicznej w skutek doświadczania negatywnych ocen i kar, a więc zainteresowanie ich tym co jest dla nich atrakcyjne i możliwe do osiągnięcia oraz dostrzeganie uzdolnień, sukcesów i pozytywnych cech.Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej.
ZASADY TERAPII PEDAGOGICZNEJZasada 1:Indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego - Dla każdego dziecka w grupie dobieramy indywidualny (inny) program. - Dobieramy indywidualne metody dydaktyczne i wychowawcze do możliwości konkretnego dziecka. - W toku zajęć kontrolujemy przebieg i wyniki pracy dziecka. - Pomagamy w przezwyciężaniu trudności. - Stosujemy indywidualne zabiegi wychowawcze i psychoterapeutyczne.Zasada 2:Powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dziecka - Stosujemy stopniowanie trudności w zakresie objętości i przystępności opracowywanego materiału. - Przechodzimy od ćwiczeń prostych, obejmujących niewielki zakres materiału do złożonych wymagających opracowania dużych partii materiału dydaktycznego. - Przechodzimy do zadań trudniejszych wtedy, gdy dziecko sprawnie opanuje wcześniejsze, łatwiejsze. - Ćwiczymy tak długo daną umiejętność, dopóki terapeuta nie ma poczucia, że dziecko wykonuje ją sprawnie. - Nie ma czasowych reguł (rygorów) ćwiczenia danej umiejętności.Zasada 3: Korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności - Im głębiej zaburzona dana funkcja tym większa podatność na zmęczenie dziecka, uważamy by do tego nie doszło. - Nie ćwiczymy tylko jednej funkcji, bo może dojść do przetrenowania, zniechęcenia i powrotu do złych nawyków. - Wskazana przemienność ćwiczeń - najgłębiej zaburzone funkcje z mniej zaburzonymi, bardziej sprawne z mniej, percepcja słuchowa z wzrokową. - W ćwiczeniu czytania i pisania - łączenie ich w jednym zdaniu. - Stosujemy przerwy na odpoczynek. Zasada 4:Kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych - Funkcje sprawniejsze wspierają czynności funkcji zaburzonych. - Usprawniona zostaje integracja psychomotoryczna.Zasada 5:Systematyczności - Zajęcia powinny odbywać się codziennie; lepiej 3x 20 minut niż 1 długie 60 minut. - Przerwy w zajęciach powodują regres. - Najbardziej męczące ćwiczenia percepcji słuchowej: nie powinny trwać każdorazowo dłużej niż kilka minut. Można jednak do nich kilkakrotnie wracać podczas zajęć, w przerwach stosując inny rodzaj ćwiczeń.Zasada 6:Ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego - Działania psychoterapeutyczne powinny towarzyszyć zabiegom dydaktycznym przez cały czas trwania zajęć terapii pedagogicznej. - W pierwszym okresie działania psychoterapeutyczne powinny być dominujące. - Pełnią funkcje profilaktyczne - chronią przed dalszymi negatywnymi następstwami niepowodzeń szkolnych.ORGANIZACJA DZIAŁAŃ TERAPEUTYCZNYCH1. PlanowaniePlanując pracę terapeutyczną należy : - Zdiagnozować przejawy i przyczyny trudności szkolnych dziecka - Opracować ramowy indywidualny planu pracy z dzieckiem. - Zaprogramować kolejne jednostki zajęciowePlan powinien zawierać: - Ćwiczenia korekcyjne zaburzonych funkcji - Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne funkcji zaburzonej w koordynacji z bardziej sprawnymi - Ćwiczenia relaksacyjne i odpoczynkowe - Oddziaływania psychoterapeutyczne2. Etapy terapiia) Etap przygotowawczy - pracujemy z dzieckiem na materiale konkretnym - obrazki i abstrakcyjnym - litery i figury geometryczne. Kształtujemy dojrzałość dziecka do nauki czytania i pisania poprzez wykonywanie:Ćwiczeń usprawniających ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne: - Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej - Ćwiczenia sprawności ruchowej - Ćwiczenia rozmachowe - Ćwiczenia manualne - usprawnianie małych ruchów ręki - Ćwiczenia graficzneĆwiczenie funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej , które wpływa na opanowanie umiejętności czytania i pisania (ćwiczenia manualne pod kontrolą wzroku, ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej): - Spostrzegawczość - Analiza wzrokowa - Synteza wzrokowa - Kierunkowość - Pamięć wzrokowaĆwiczenie funkcji słuchowej: - Ćwiczenia wrażliwości słuchowej - Koncentracja na bodźcach - Różnicowanie dźwięków (otoczenia, nazwy liter - głoski) - Pamięć słuchowa - Ćwiczenia rytmiczne - Ćwiczenia słuchu fonematycznego i fonetycznego (wyodrębnianie, różnicowanie, artykulacja)b) Terapia właściwa - ćwiczenie nauki czytania i pisania na materiale obrazkowo - literowym (łączenie liter w sylaby i słowa). Po zakończeniu tego etapu dziecko umie czytać, rozumie to co czyta, przepisuje, napisze z pamięci proste słowa. PRZYKŁADY ĆWICZEŃ WYKORZYSTYWANYCH W TERAPII PEDAGOGICZNEJPOMOCE DYDAKTYCZNE1. 3 komplety obrazków przedstawiających np.: LODY OŁÓWEK CZAPKA ZESZYT SZCZOTECZKA PIERŚCIONEK WAZON CIASTKO KWIAT PASTA SZALIK SAMOCHÓD MOTORÓWKA 2. Komplet kartoników z nazwami obrazków (liczba pojedyncza i mnoga)3. Komplet kartoników z napisami ilości głosek , liter i sylab4. Komplet kartoników z samogłoskami5. Krzyżówki - "uzupełnianki"ĆWICZENIAĆwiczenie percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej a) Dobieranie par jednakowych obrazków - wykorzystujemy 2 komplety obrazków.Nauczyciel - Rozkłada przed dzieckiem wszystkie obrazkiPolecenie - Uporządkuj te obrazki dobierając je w jednakowe pary Dziecko - Układa np. samochód - samochód; kwiat - kwiat; wazon - wazon itd.b) Dobieranie w pary odpowiednie przedmioty na obrazkach - wykorzystujemy 1 komplet obrazków.N - Rozkłada przed dzieckiem wszystkie obrazkiP - Marysia zostawiła duży bałagan. Pomóż jej posprzątać. Dobierz w pary odpowiednie przedmioty. Czy jest coś, co nie pasuje do żadnej pary?D - Układa np. ołówek - zeszyt; wazon - kwiatc) Odwzorowywanie układów obrazków - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka; obrazki leża przed dzieckiemN- Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność)P - Ułóż tak samo, korzystaj z obrazków leżących z boku (pokazanie gestem obrazków)D - Układa mając przed oczami wzór: czapka, zeszyt, pasta, ...d) Odtwarzanie z pamięci układu elementów - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dzieckaN - Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność)P - Obejrzyj dokładnie te obrazki, zapamiętaj jak są ułożone. Zakryję je, a ty ułóż je tak samo z pamięci - korzystaj z obrazków leżących z boku (pokazanie gestem obrazków). Czy już mogę zakryć?e)Układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dzieckaN - Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność) w długich i krótkich ekspozycjachP - Ułóż obrazki w takiej samej kolejnościĆwiczenia percepcji słuchowej - słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchoweja) Analiza sylabowa i głoskowa nazw obrazków - wykorzystujemy 1 komplet obrazków i kartoniki z napisem ilości sylab i głosekN - Układa przed dzieckiem kartoniki z napisem ilości sylab, głosek; rozkłada obrazki P - Nazwij obrazki, podziel nazwy na sylaby, głoski: ułóż obrazki pod napisami z ilością sylab, głosek b) Analiza sylabowa i głoskowa nazw obrazków - wykorzystujemy 2 komplet obrazkówN - Rozkłada przed dzieckiem obrazki najpierw 1 komplet obrazkówP - Ułóż obrazki wg ilości sylab w nazwie obrazka od najkrótszych do najdłuższychN - Rozkłada przed dzieckiem obrazki najpierw 2 komplet obrazkówP - Ułóż obrazki wg ilości głosek w nazwie obrazka od najkrótszych do najdłuższychc) Rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie - wygłosie nazw obrazków - wykorzystujemy 1 komplet obrazkówN - Rozkłada przed dzieckiem obrazki P - Pokaż mi obrazek, w którego nazwie słyszysz na początku ... ? Pokaż mi obrazek, w którego nazwie słyszysz na końcu ... ?d) Rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych głosek ich nazw - wykorzystujemy 1 komplet obrazkówN - Rozkłada przed dzieckiem obrazki P - Pokaż obrazek, którego nazwa rozpoczyna się na ... ?Ćwiczenia percepcji słuchowej i wzrokoweja) Rozpoznawanie, wyszukiwanie i utrwalanie samogłosek w wyrazach - wykorzystujemy komplet wyrazów (liczba pojedyncza) i samogłosek, krzyżówkaN - Układa przed dzieckiem kartoniki z samogłoskami i wyrazami (odwrócone napisy)P - Powiedz i pokaż, jakie samogłoski występują w wylosowanych przez ciebie wyrazach, na końcu uzupełnij krzyżówkę samogłoskami D - Losuje wyraz, odczytuje samogłoski - może je również pokazać, by lepiej zapamiętało, na końcu uzupełnia samogłoskami krzyżówkęN - Układa przed dzieckiem wyrazy (same lub z obrazkami, wersja trudna same obrazki) i samogłoskiP - Przeczytaj wyraz (wskaż obrazek, w którego nazwie), który ma następujące samogłoski - nauczyciel pokazuje samogłoski, które występują w danym wyrazie np. czapka - a, a; samochód - a, o, ó itd..., na końcu uzupełnij krzyżówkę.b) Utrwalanie kolejności alfabetycznej - wykorzystujemy komplet wyrazówN - Układa przed dzieckiem wyrazyP - Ułóż wyrazy w kolejności alfabetycznej, biorąc pod uwagę pierwszą literę;P - Ułóż wyrazy w kolejności alfabetycznej, biorąc pod uwagę ostatnią literęĆwiczenie logicznego myślenia - wykorzystujemy 3 komplety obrazkówN - Pokazuje dziecku układ obrazków 4 lub 5, ułożonych następująco: 3 jednakowe obrazki i różny lub 2 razy po 2 pasujące do siebie obrazki i 1 różnyP - Który obrazek nie pasuje do pozostałych ?Gramatyka - wykorzystujemy 3 komplety obrazków i napisy w liczbie pojedynczej i mnogiejN - Układa przed dzieckiem napisy i zestawy obrazków mnoga - pojedyncza (2 szale - 1 szal)P - Podpisz właściwym napisemOdpoczynek - pamięć wzrokowa - wykorzystujemy 2 komplety obrazkówN - Rozkłada obrazki przy pomocy dziecka, tak by nie było widać obrazkaP - Odkrywamy na przemian po 2 obrazki. Jeśli będzie jednakowa para zabieramy ją, jeśli nie zakrywamy obrazki. Wygrywa mający więcej par. Gra - super pamięć
elleth