SKŁAD LEGEND ZE STYLAMI POPRAWIONeksperymentalny2(5).doc

Wersja 8 sierpnia

godz. zam 23.40

UPORZĄDKOWANE STYLE W CAŁYM TEKŚCIE + poprawione style w spisie treści +zaznaczenie legend niemieckich na czerwono+ poprawiona bibliografia i uzupełnione wszystkie legendy              + sprawdzanie tekstu pod względem  stylu do str. 125

STRONA

TYTUŁOWA

UWAGI DO DRUGIEGO WYDANIA LEGEND

Mija dziesięć lat od wydania książki pt.: „Legendy, podania Głogówka i okolic”, która weszła na stałe do kanonu lektur . Uczniowie głogóweckich szkół, na lekcjach języka polskiego, mogą poznawać nie tylko legendy warszawskie Artura Oppmana, katowickie Gustawa Morcinka, opolskie Doroty Simonides, ale też głogóweckie, które są równie ciekawe i bogate.

Zbiór legend dobrze spełnia swoją rolę w edukacji regionalnej. Służy jako materiał tematyczny w ramach realizacji ścieżek międzyprzedmiotowych tak w szkołach podstawowych, jak i gimnazjach. W projektach prac długoterminowych, przygotowywanych przez nauczycieli i uczniów, teksty legend i podań są wykorzystywane jako motyw przewodni. Na przykład: opracowano plansze obrazujące trasy wycieczkowe, pt.: „Szlakiem legend”, nauczyciele Jolanta Szostak, Wojciech Węglowski oraz Stanisław Młynarski stworzyli widowisko teatralne „Legendy Głogówka”, które zaprezentowano na wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Teatralnych w Oleśnie (2002) oraz na Ogólnopolskim Forum Teatralnym w Łodzi (2002).

Drugie wydanie składa się z 65 utworów, pochodzących z pierwszego wydania oraz legend, podań i opowieści historycznych, zebranych i zredagowanych po 2000 roku. Całość obejmuje ponad trzysta tekstów. Wybrane legendy z pierwszego tomu, w obecnej edycji umieszczono także w wersji niemieckiej. Pochodzą z książki „Der Wassermann an der Hotzenplotz” Ralpha Michaela Wrobla (2005).

Pięć pierwszych rozdziałów obejmuje legendy i podania związane z Głogówkiem. Czytelnik znajdzie tam opisy ludzi, a także zdarzeń, sprzed stu, czy dwustu laty, a nawet wcześniejszych, sięgających średniowiecza. Współczesnego odbiorcę zatem nie powinny dziwić niektóre realia i nazewnictwo.

Utwory opowiadają o: lasku olchowym, zabytkach, kościołach, kapliczkach i zamku. Wszystkie zawierają elementy niezwykłe, często irracjonalne i magiczne. Wydarzenia i postaci historyczne przedstawiono tak, jak zachowały się w pamięci starszych ludzi. Są zróżnicowane pod względem formy, stylu i języka, tak jak różni byli i są informatorzy: przedstawiciele starszego pokolenia z przedwojennego Oberglogau oraz mieszkańcy współczesnego Głogówka. Kilka tekstów zapisano w oryginalnej gwarze. Takiej, jaką posługują się jej użytkownicy, zamieszkujący okoliczne wioski. W zbiorze legend są utwory krótkie, w których brak żywych, plastycznych opisów, gdyż zachowano w nich szatę językową pierwotnego źródła. Są także teksty pięknie opowiedziane z bogatym wątkiem i dialogami.

W rozdziale piątym zamieszczono podania ludowe, zebrane w trzydziestu okolicznych wsiach . Te opowieści nie zaginęły dzięki tradycji „bajania”. Przetrwały dzięki starkom i starzikom. Dawniej, w wielu wiejskich domach, każde niecodzienne zdarzenie było komentowane, przekształcane i widziane jako działanie nadnaturalnych mocy. Często, jako zemsty mitycznych istot: wodników, ogników, błędników, chabernic… Członkowie starszego pokolenia, opiekując się swoimi wnukami, wprowadzali je w ten ubarwiony, czarodziejski świat fantazji ludowej. Tak oto zachowało się wiele podań, które obecnie dorastające dzieci zapisują w szkolnych wypracowaniach. W dorosłym zaś życiu przekazują własnym potomkom. Zdarza się także, że uczniowie ubogacają zasłyszaną legendę, „folkloryzują” ją po to, by zdobyć pochwałę lub dobry stopień na lekcji.

Podania dzielą się na wierzeniowe, lokalne i historyczne. Spowinacone są z mitem i baśnią, dzięki swej bogatej fantazji ludowej i demonologicznej wyobraźni. Stwory i zdarzenia z innych światów są treścią tych opowieści, które pełniły dawniej ważną funkcję dydaktyczną. Will - Erich Peuckert w swoich pracach napisał, że bajki dla prostego ludu są tylko historyjką , zaś legendy to historie, w które się wierzy. Niewiele zmieniło się w naszych czasach i dziś można spotkać osoby, które potwierdzają tę tezę. Zebrane teksty często zawierają jakiś okruch rzeczywisty, nazwisko lub nazwę miejscową, które nie giną, uwiecznione w antologii.

Warto zaznaczyć, że osoby opowiadające, najczęściej były dwujęzyczne. To samo podanie mogło być przez tę samą gospodynię przekazane raz w języku polskim, a raz w języku niemieckim.

Do obecnego zbioru został dołączony wstęp z pierwszego wydania i jego tłumaczenie w języku niemieckim.

Legendy, podania i opowieści historyczne, jako część duchowa kultury regionu głogóweckiego, cieszą przede wszystkim starsze pokolenie, które chciałoby przekazać młodym skarby tradycji. Taki cel przyświecał autorce niniejszej publikacji.

Za życzliwość i pomoc w opracowaniu antologii serdecznie dziękuję: Ralphowi M. Wroblowi, Peterowi Danielowi, Stanisławowi Młynarskiemu, Annie Myszyńskiej, ks. Manfredowi Słaboniowi, Elżbiecie Miczce oraz wszystkim innym informatorom.

Spis treści