WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
KIERUNEK RYBACTWO
Praca magisterska wykonana w Zakładzie Anatomii i Embriologii Ryb pod kierunkiem prof. dr hab. Krzysztofa Formickiego
Pragnę serdecznie podziękować:
Wszystkim pracownikom
Zakładu Embriologii i Anatomii Ryb.
Koleżankom i kolegom z
Naukowego Koła Ichtiologów
Mojej koleżance Katarzynie Popielarz]
Dziękuje wszystkim za
Pomoc
Cenne rady
Oraz za cierpliwość i poświęcony czas
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP 1
1.1. Opis gatunku……………………………………………………………...…2
1.1.1. Stanowisko systematyczne……………………………………………..…2
1.1.2. Danio pręgowany…………………………………………………………3
2. CEL PRACY…………………………………………………...…………..…8
3. MATERIAŁ I METODYKA 9
3.1. Materiał do badań………………………………………………………..….9
3.2. Warunki przechowywania tarlaków……………………………………..….9
3.3. Akwarium tarliskowe………………………...……………………………11
3.4. Schemat doświadczenia……………………………………………………12
3.5. Umieszczenie ryb w zbiornikach tarliskowych……………………………14
4. WYNIKI 16
4.1. Zachowania tarłowe………………………………………………………..16
4.2. Rozwój zarodkowy………………………………………………………...18
4.3. Opuszczenie osłonek jajowych…………………………………………….20
4.4. Larwa………………………………………………………………………22
4.4.1. Podchów larw……………………………………………………………22
4.4.2. Karmienie larw …...………………………….………………………….23
4.4.3 Przeżywalność……………………………………………………………24
5. OMÓWIENIE WYNIKÓW 26
6. WNIOSKI 31
7. PIŚMIENNICTWO………………………………………………………….33
8.PŁYTA CD Z PEŁNĄ DOKUMENTACJĄ – okładka
Zawartość płyty CD:
A. Prace magisterskie:
a) Katarzyny Popielarz – „Rozwój embrionalny Danio pręgowanego Danio rerio (Hamilton 1822)”.
b) Adam Kowalik - „Zachowania tarłowe i wybrane elementy rozwoju zarodkowego i larwalnego Danio pręgowanego Danio rerio (Hamilton 1822)”.
B. Prezentacja Power Point.
C. Filmy (tarło, ruchy płetw, bicie serca)
1.Wstęp
Rodzina karpiowatych Cyprinidae jest reprezentowana przez olbrzymią liczbę gatunków. Karpiowate zalicza się do większej grupy, Ostariophysi, której przedstawiciele mają tzw. Aparat Webera, czyli kostne połączenie pomiędzy uchem wewnętrznym, a dwukomorowym pęcherzem pławnym. Inną cechą ryb karpiowatych jest obecność zębów gardłowych, a w ich skórze znajdują się tzw. substancje ostrzegające, które uwalniane w razie zranienia ostrzegają inne osobniki danego gatunku o niebezpieczeństwie (Kahl i in. 1997).
Karpiowate zasiedlają dużą część naszego globu. Najliczniej występują na terenie Azji i Europy. Przedstawiciele tej rodziny są także spotykani na terenie Ameryki Północnej oraz Afryki (Frey 1990). Nie mają natomiast swoich przedstawicieli w Ameryce Południowej gdzie ich miejsce zajęły ryby kąsaczowate, oraz na terenie Australii gdzie pojedyncze gatunki zostały sprowadzone przez człowieka do hodowli w celach konsumpcyjnych (Kornobis 1990, Frey 1990). Łącznie na świecie opisano blisko 310 rodzajów i około 2290 gatunków. Są to ryby w ogromnej większości słodkowodne żyjące od krainy brzany w rzekach aż po kałuże (Kahl i in. 1997).
Przeważnie są to ryby wszystkożerne z dużym udziałem pokarmu roślinnego (Kornobis 1990). Ryby karpiowate mają duże znaczenie gospodarcze na świecie jako ryby konsumpcyjne. Hodowla w celach konsumpcyjnych obejmuje gatunki charakteryzujące się dużymi rozmiarami ciała i szybkimi przyrostami. Oprócz karpia najważniejszymi gatunkami są amur i tołpyga.
Rodzina karpiowatych to jednak nie tylko ryby duże. Na ryby mniejsze zwrócili uwagę akwaryści. Gatunkiem, który łączy zainteresowania zarówno akwakultury jak i akwarystyki jest karaś srebrzysty Carassius auratus auratus. Jest hodowany i poławiany w celach konsumpcyjnych, a jego liczne formy ozdobne są trzymane w sadzawkach ogrodowych jak i większych akwariach. Większość ryb hodowanych w akwariach została sprowadzona z południowo-wschodniej Azji podobnie jak i gatunki konsumpcyjne. W mniejszych ilościach spotyka się w akwariach gatunki sprowadzone z Afryki, Ameryki Północnej i Europy (Frey 1990).
Niewielkie ryby karpiowate są obiektem zainteresowania akwarystów ze względu na ich żywe, kolorowe ubarwienie, niskie wymagania oraz łatwość hodowli. W akwariach najbardziej rozpowszechnione są gatunki z rodzajów Barbus, Danio, Brachydanio i Puntius. Gatunek opisany w tej pracy należy do rodzaju Danio.
1.1. Opis gatunku
1.1.1. Stanowisko systematyczne
Phylum (Typ):Chordata – strunowce
Subphylum (Podtyp):Vertebrata – kręgowce
Superclassis (Nadgromada): Gnathostomata – szczękowce
Classis (Gromada): Actinopterygii – promieniopłetwe
Subclassis (Podgromada): Neopterygii – nowopłetwe
Divisio (Dział): Teleostei – kostnoszkieletowe
Subdivisio (Poddział): Euteleostei – doskonałokostnoszkieletowe
Superordo (Nadrząd): Ostariophysi – otwartopęcherzowe
Ordo (Rząd): Cypriniformes – karpiokształtne
Superfamilia (Nadrodzina): Cyprinoidea – karpiopodobne
Familia (Rodzina): Cyprinidae – karpiowate
Genus (Rodzaj): Danio
Danio rerio (Hamilton 1822) – Danio pręgowany
Stanowisko systematyczne według klasyfikacji J.S. Nelsona „Fishes of the World” wydanie III 1994r. oraz Systematyki krągłoustych i ryb (Krzykawski 1999). Nowa nazwa rodzajowa według www.fishbase.org .
Rys.1 Danio pręgowany Fot. A. Kowalik, K. Popielarz
1.1.2. Danio pręgowany Danio rerio (Hamilton 1822) ang. zebrafish. Występuje na terenie północno-wschodnich Indii, Bangladeszu, a także Pakistanu i Nepalu (Ring, Jakubowski 1988, Kahl,Vogt 1997). Ryba była też notowana w wodach Kolumbii oraz USA. Ryby zostały wpuszczone do tych wód przypadkowo prawdopodobnie przez akwarystów (Welcomme 1988).
Jest rybą stadną i bardzo ruchliwą z nasłonecznionych rzek i stawów. Po raz pierwszy importowaną w 1905r (Frank 1982, Kahl i in. 1997).
Osiąga długość 4-6cm (Bekasik 2000). Grzbiet ryby jest koloru oliwkowobrunatnego, boki ciała srebrzystozłote, błyszczące z czterema wyraźnymi, błękitnymi pasami biegnącymi wzdłuż ciała. Na płetwach odbytowej i ogonowej występują błękitne podłużne pasy, które są przedłużeniem pasów biegnących przez całą długość ciała ryby. Pozostałe płetwy są bezbarwne (Kornobis 1990). Otwór gębowy skierowany ku górze jest zaopatrzony w dwie pary wąsików (Zając 2001).
Jest to gatunek zgodny i towarzyski, wszystkożerny (Kornobis 1990). Danio jest uznawany za rybę tropikalną, a zakres temperatury, w jakim dobrze się czuje wynosi od 20 do 25oC. Mimo to dobrze znosi obniżkę temperatury nawet do 16oC (Ring, Jakubowski 1988). Akwaria, w których trzymany jest Danio muszą być przykryte ponieważ ryby te lubią wyskakiwać nad powierzchnie wody.
Rys.2 Danio pręgowany - samiec Fot. A. Kowalik, K. Popielarz
Rys.3 Danio pręgowany – samica Fot. A. Kowalik, K. Popielarz
Danio tak jak olbrzymia większość ryb jest rozdzielnopłciowy. Jaja i sperma są produkowane osobno u samca i samicy. U tych ryb występuje dymorfizm płciowy. Samiec jest bardziej smukły i intensywniej ubarwiony. Dojrzała samica ma zaokrąglony, wypukły i dobrze widoczny brzuch (Ring, Jakubowski 1988, Kahl i in. 1997).
Jak większość karpiowatych nie mają wielkich wymagań pod względem jakości wody używanej do hodowli. Woda może być od miękkiej do twardej, powinna być stara, regularnie nieznacznie tylko odświeżana o pH od 6 do 8 (Kornobis 1990).
W naturalnym środowisku wykazują wyraźną sezonowość, która została w akwariach zakłócona i ryby te można rozmnażać prawie zawsze (Kornobis 1990). Ważne są poranne promienie słońca, ale można też zapalić rano silniejsze oświetlenie (Bekasik 2000). Komplet tarłowy stanowią samica i 2 samce (Kornobis 1990). Można też wpuścić kilkanaście ryb jednak należy tak je dobrać, żeby była przewaga samców. Trze się w strefie przybrzeżnej, a jaja osadzają się na drobnolistnych roślinach. Samica może złożyć nawet ponad tysiąc jaj (Zając 2001).
Tak jak większość ryb karpiowatych zjada złożoną przez siebie ikrę, więc zalecane jest odłowienie ryb zaraz po zakończeniu tarła i przeniesienie ich do innych zbiorników. Żeby zapobiec zjadaniu ikry w czasie tarła należy zabezpieczyć dno zbiornika, poprzez umieszczenie na nim pierzastych roślin na przykład rogatka sztywnego Ceratophyllum demersum, przyciśniętych do dna za pomocą szklanych prętów. Zamiast roślin można też stosować siatki w kolorze zielonym o takiej wielkości oczek, które pozwolą ziarenkom ikry opaść na dno, a przez które nie przedostaną się ryby (Kornobis 1990, Frey 1990).
Larwy opuszczają osłonki po dwóch, trzech dobach w zależności od temperatury w jakiej było przeprowadzane tarło (im wyższa temperatura tym krótszy czas inkubacji ikry). Wylęgnięte larwy po 2-3 dniach zaczynają pływać (Bekasik 2000).
Danio pręgowany stał się w ostatnich latach bardzo popularny. Jest używany powszechnie w wielu laboratoriach badawczych. Badania na tej rybie są tańsze, ponieważ żeby otrzymać embriony nie trzeba przeprowadzać operacji jak przy innych popularnych gatunkach laboratoryjnych jak szczury czy myszy. Jest także tańsza w utrzymaniu i wygodniejsza w hodowli (Ensenbach, Nagel 1997, Krone i in. 1997).
Przy użyciu Danio prowadzi się badania pozwalające zidentyfikować geny odpowiedzialne za przetwarzanie cholesterolu (www.sciencedaily.com).
Danio pręgowany jest też używany jako biomarker przy badaniach toksyczności związków chemicznych. Niektóre testy wymagają prowadzenia badań zdolności rozrodczych. U rodzimych gatunków ryb ze strefy umiarkowanej trwa to 2-4 lata. Danio pręgowany osiąga dojrzałość płciową w ciągu 3-4 miesięcy. Jeśli badania prowadzone są na Danio rerio to czas badań się skraca a koszty ich prowadzenia są dużo niższe.
W wyniku badań nad tym gatunkiem genetycy stworzyli manipulując genami rybę świecącą w ciemności.
Rys.4 Zdjęcie pochodzi ze strony internetowej: www.glofish.com .
Na zdjęciu (Rys.4) przedstawiona jest ryba znana pod nazwą handlową jako „GloFishTM”. Ryba została wyposażona w naturalny gen fluoroscencyjny. GloFish jest tylko etapem pośrednim. Końcowym efektem manipulacji ma być ryba, która będzie idealnym znacznikiem zanieczyszczenia wód, ponieważ będzie świecić tylko w wodach zanieczyszczonych (www.glofish.com).
Rys.5 Danio lamparci Fot. A. Kowalik, K. Popielarz
Danio lamparci został opisany przez Meinekena w 1963 jako odrębny gatunek pochodzący z Indii z tych samych terenów, co Danio pręgowany Obecnie uważa się Danio lamparci jest formą Danio pręgowanego wyhodowaną w akwariach, a jego pochodzenie jest nieznane. Obie formy mogą się ze sobą krzyżować i dają płodne potomstwo (Kornobis 1990). Grzbiet ryby jest koloru oliwkowobrunatnego, boki ciała srebrzystozłote o brązowym odcieniu, z ciemnymi, nieregularnymi plamami. Tworzą one zawiły rysunek podobny do barw ochronnych lamparta, od czego pochodzi jego nazwa. Na płetwach odbytowej i ogonowej występuje taki sam rysunek jak po bokach ciała, a pozostałe płetwy są bezbarwne. Jest to gatunek zgodny i towarzyski, wszystkożerny (Kornobis 1990).
Dymorfizm płciowy, cechy zachowania i warunki hodowli są takie same jak u Danio pręgowanego (Kornobis 1990).
2. Cel pracy
Celem tej pracy było uporządkowanie i bardziej szczegółowe opisanie zachowań tarłowych, z uwzględnieniem czynników stymulujących odbycie tarła przez te ryby, a także wybranych elementów rozwoju zarodkowego: skurczów somatycznych, skurczów serca, opuszczania osłonek jajowych oraz zmian objętości jaja i kuli żółtkowej w trakcie całego rozwoju embrionalnego. Celem tej pracy było też poznanie czynników jakie wpływają na śmiertelność oraz prawidłowy rozwój embrionalny i larwalny.
Ze względów praktycznych badania były wykonywane we współpracy z koleżanką Katarzyną Popielarz, której badania skupiły się nad przebiegiem rozwoju embrionalnego Danio rerio.
Wyniki uzyskane na podstawie przeprowadzonych badań zostały zawarte w dwóch pracach magisterskich, z których każda ma inny zakres i stanowi odrębną całość.
Pomimo dużego zainteresowania gatunkiem i dużej ilości prac żadna z nich nie opisuje szczegółowo zagadnień jakie zostały opisane w poniższej pracy.
...
akowalik