farmakognozja- fitoterapia schorzeń ukł. moczowego-aktualny(1).odt

                       FITOTERAPIA SCHORZEŃ UKŁADU MOCZOWEGO

W leczeniu schorzeń nerek i dróg moczowych stosuje się zabiegi chirurgiczne, środki chemiote-rapeutyczne i antybiotyki. Niemałą rolę odgrywa także fitoterapia, którą należy stosować dopiero po dokładnym zdiagnozowaniu choroby i zapoznaniu się z dotychczasowym przebiegiem leczenia . Ziołolecznictwo wspomaga przede wszystkim leczenie stanów zapalnych i kamicy układu moczo-wego oraz chorób gruczołu krokowego → patrz andropauza.

Roślinne leki urologiczne dzielimy na:

-akwaretyki (śr.moczopędne, diuretyki)

-środki dezynfekujące drogi moczowe

-środki przeciwkamicowe

                                                                  Akwaretyki

Zaliczamy tu surowce, które wywołują wzmożone wydzielanie moczu i elektrolitów (saluretyki) oraz akwaretyki , które powodują głównie wzmożoną diurezę wodną, mogą okazać się one pomocne w leczeniu zakażeń bakteryjnych, stanów zapalnych dróg moczowych i kamicy moczowej -> przepłukując drogi moczowe.

Środkami roślinnymi można leczyć podstawowo lub wspomagać chemioterapię, antybiotykoterapię, zabiegi operacyjne, dializy, terapię kamicy nerkowej, zaburzenia w oddawaniu moczu, podrażnienia pęcherza, zapalenia dróg moczowych, nawroty zakażeń dróg moczowych oraz kataboliczne zaburzenia przemiany materii , otyłość.

Kuracje odtruwające (przepłukujące) mają na celu usunięcie produktów rozkładu ksenobiotyków (leków) czy toksyn bakteryjnych, zwłaszcza po zakończonej antybiotykoterapii czy chemioterapii (liść brzozy czy pokrzywy). Podawanie roślinnych akwaretyków w obrzękach sercowych, nerkowych czy wątrobowych oraz nadciśnieniu tętniczym czy niewydolności nerek → wymaga stałej kontroli lekarskiej!!!!

Terapia przepłukująca jest na ogół akceptowana w praktyce urologicznej. Celem terapii jest usunięcie bakterii oraz zapobieganie rozszerzaniu się infekcji na inne obszary. W przypadku kamieni moczowych terapia przepłukująca zmniejsza stężenie moczu, przeciwdziałając krystalizacji kamieni w obrębie odprowadzających dróg moczowych, a zatem również kolkom nerkowym  ->profilaktyka przeciwkamicowa.

W większości tych surowców występują flawonoidy i olejki eteryczne, odpowiedzialne za działanie alwaretyczne. Prawdopodobnie zwiększaja one ukrwienie nerek, nasilają  filtrację kłębuszkową, hamują zwrotna resorbcję wody  oraz oddziaływują na endokrynologiczne mechanizmy regulacji w układzie renina-aldosteron.

Dzienna dawka zależy od surowca i postaci; często są to odwary;

Musi być dostateczna podaż płynów-minimum  2 litry na dobę.

Do surowców o właściwościach akwaretycznych zalicza się  :

Ogólnie p/wskazaniem do stosowania tych surowców są: ciąża, nadwrażliwość, obrzęki w przebiegu niewydolności krążenia i nerek i wiek(poniżej 12 lat).

Do surowców roślinnych działających diuretycznie, zwalczających infekcje bakteryjne, a tym samym hamujących stany zapalne należą wymienione wyżej liście mącznicy lekarskiej, liście brzozy, ziele pokrzywy, korzeń wilżyny, ziele skrzypu i ziele nawłoci. Surowce te stosujemy w postaci mieszanek ziołowych lub w postaci monoherbatek albo po obróbce przemysłowej jako krople lub tabletki.

Do gotowych preparatów kroplowych należą: Nefrol, Urosan, Urovit. Również krople lub herbatki z nawłoci pobudzają czynność nerek.

Istnieje grupa roślinnych leków moczopędnych, eliminujących chlorki. Należą do nich kofeina i teobromina, które znajdują się w kawie, herbacie i orzeszkach Cola. Środki te wzmagają również wydalanie sodu. W przypadku zwężeń tętnic oraz u chorych na nadciśnienie tętnicze należy je stosować bardzo ostrożnie.

                                              Środki przeciwzapalne i antyseptyczne

Zapalenia dróg moczowych (kłębuszków nerkowych, miedniczek nerkowych, moczowodów i pęcherza moczowego) wywołują bakterie-najczęściej pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), paciorkowce (Streptococcus haemoliticus i S. faecalis), gronkowce...pochodzące z wewnętrznych ognisk zapalnych lub zewnątrzpochodne. Bakterie i ich toksyny uszkadzają nabłonek dróg moczowych i wywołują stany zapalne.

Ryzyko zakazeń dróg moczowych zwiększają: cukrzyca, schorzenia neurologiczne z zaburzeniami mikkcji, zabiegi na drogach moczowych, cewnikowanie, współżycie seksualne, ciąża, okres postmenopauzalny->zmiany zanikowe w błonie śluzowej pochwy , wywołane niedostatkiem estrogenów.

Ostrym stanom zapalnym towarzyszą: wysoka gorączka, bóle w okolicy nerek, nudności , wymioty i bóle brzucha.

Objawy przewlekłego zapalenia są mniej charakterystyczne, przebiegają z bakteriurią, leukocyturią, bolesną, palącą mikcją, częstym parciem na mocz i bólami podbrzusza.

Zakażenia i zapalenia dróg moczowych występują często w przypadku kamicy nerkowej, również po usunięciu zabiegowym kamieni lub wydaleniu przez chorego złogów.

Leczenie zakażeń dróg moczowychma na celu eradykację drobnoustrojów, usunięcie  ognisk zakażenia, zapobieżenie przejścia ostrych stanów w przewlekłe i powstaniu niewydolności nerek i powikłań.

Preparaty ziołowe wykazujące obok właściwości moczopędnych->samooczyszcanie dróg moczowych z bakterii, działanie odtruwające, rozkurczowe, regenerujące nabłonek oraz  przeciwzapalne i bakteriobójcze (->zmieniają też pH moczu) , co wykorzystuje się w leczeniu stanów przewlekłych i oraz  jako leczenie uzupełniające również ostrych stanów zapalnych.

Do tej grupy zaliczamy następujące surowce: owoce żurawiny błotnej,liść brzozy, borówki brusznicy, berberysu, strąki fasoli, korzeń łopianu i pietruszki a także ziele skrzypu, nawłoci, marzanki, liście mącznicy lekarskiej, korzeń mniszka, liść ruty, porzeczki czarnej, ziele rdestu ptasiego, kwiat tarniny, ziele tasznika.

Ostatnio wielkie nadzieje sawiązane z owocami żurawiny błotnej -Vaccinium oxycoccus.

Owoce żurawiny zawierają substancje kwaśne, m.in. kwas benzoesowy, działający jak naturalny konserwant, który obniża pH moczu, czyniąc środowisko dróg moczowych nieprzyjaznym dla patogenów. Nowsze badania wykazały, że w soku żurawin występuje wysokocząsteczkowa, nieulegająca dializie substancja NDM (non-dializable material), utrudniająca adhezję drobno-ustrojów chorobotwórczych do błon śluzowych człowieka. Trwają badania nad zastosowaniem żurawin w stomatologii (ochrona dziąseł) oraz gastrologii (śluzówka żołądka w kontekście obecności H. pylori).
W owocach żurawiny amerykańskiej Vaccinium macrocarpon (w literaturze pojawia się tylko ten gatunek, a nie nasza żurawina błotna) wykryto proantocyjanidyny (PAC), związki z grupy flawonoidów, posiadające tzw. podwójne wiązania cząsteczkowe typu A (A-type linkage). Również one budują niewidzialną warstwę na powierzchni naszych nabłonków, uniemożliwiając przyleganie bakteriom E. coli, często powodującym infekcje układu moczowego. Uniemożliwia to im namnażanie się, jednocześnie zwiększając wydalanie z moczem. W świetle badań prof. Terri Camesano, PAC zmieniają też kształt cząsteczek bakterii z pałeczkowatych na kuliste oraz ich ściany komórkowe, co także uniemożliwia patogenom rozwój. Przy wyborze żurawinowego suplementu warto więc zwrócić uwagę na zawartość PAC w preparacie, jeśli zdecydujemy się na gotowy produkt.
Żurawiny nie są same w sobie środkiem leczniczym w stanach zapalnych dróg moczowych, mogą jednak wspomagać terapię. Głównym ich zadaniem jest profilaktyka, w której sprawdzają się bardzo dobrze.

Produkty
Żurawiny można spożywać w postaci domowych przetworów, soków, suszonych owoców lub gotowych preparatów, oferowanych przez firmy farmaceutyczne. Rozwiązanie to jest korzystniejsze, np. u pacjentów cierpiących na cukrzycę. Świeże owoce można przechowywać w zamrażarce do około 9 miesięcy. Jeśli nie ma przeciwwskazań, możemy zjadać garstkę żurawin dziennie lub wypijać szklankę soku. Żurawiny spożywa się zwykle z posiłkiem. Jeśli stosujemy je wspomagająco w toczącej się infekcji, warto, jeśli nie ma przeciwwskazań, dołączyć do terapii witaminę C, w celu większego zakwaszenia moczu, oraz pić duże ilości płynów (przez kilka dni nawet do 5 l na dobę), aby wspomóc wypłukiwanie bakterii. W aptekach dostępne są złożone preparaty ziołowe, działające łagodnie moczopędnie oraz ściągająco, co można wykorzystać w terapii. Preparaty gotowe:Żura Sept, Żurawit, Urostmin, Uroval manosa, Urinal, Urinatin....

Przeciwwskazania

- podczas zazywania warfaryny - prawdopodobny wzrost ryzyka krwawień.

- cukrzyca  

- kamica nerkowa-> ze względu na obecne w surowcu szczawiany .Są też jednak doniesienia o hamującym wpływie tych owoców na formowanie się kamieni nerkowych

- osteoporoza->szczawiany hamują jelitowe wchłanianie wapnia, więc żurawina nie jest wksazana u osób cierpiących na jego niedobór  -

- zwężenie dróg moczowych (np. rak prostaty)-> ryzyko niedrożności.

Większość wymienionych wcześniej ziół zawierają popularne leki, takie jak:Urosept, Urogran, Uverex, Nefrol, Nefrosept, Ginjal i Fitolizyna.

Fitolizyna-działa moczopędnie i w pewnym stopniu saluretycznie, przeciwzapalnie, przeciw-bakteryjnie i przeciwskurczowo. Jest skuteczna zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu kamicy moczowej. Zaletą tego leku jest zdolność stopniowego, chociaż bardzo powolnego, rozpuszczania niektórych złogów. Lek stosuje się przede wszystkim profilaktycznie w zapobieganiu krystalizacji składników mineralnych moczu, zwłaszcza wtedy, gdy ich stężenie jest zwiększone, a kamicy jeszcze nie stwierdza się. 

Nefrol-wpływa podobnie na skład chemiczny moczu, zmniejszając ryzyko powstawania kamieni. Preparat stosuje się przede wszystkim po rozpoznaniu kamieni szczawianowych, moczanowych, fosforanowych lub mieszanych, gdy odczyn moczu jest lekko kwaśny albo co najmniej obojętny.

Ginjal (tabletki powlekane) - moczopędny preparat indonezyjski pochodzenia naturalnego, ułatwia wydalanie moczu i odkaża drogi moczowe. Lek ten, podobnie jak większość roślinnych środków antyseptycznych dostępny był w aptekach bez recepty.

Celowe jest łączenie środka działającego odkażająco z akwaretycznym gdyż wówczas uzupełniają się efekty: moczopędny i bakteriostatyczny/bakteriobójczy.

Do antyseptyków układu moczowego należy zaliczyć wszystkie rośliny zawierające arbuty...