Słownik terminów z zakresu Obrony Cywilnej.doc

Słownik terminów z zakresu Obrony Cywilnej

ADMINISTRACJA PUBLICZNA - władcze wykonywanie zadań przypisanych przez porządek prawny państwu i jego organom lub innym podmiotom wykonującym funkcje władcze. W Polsce zaliczamy do niej: organa administracji rządowej (naczelne, centralne, wojewódzkie, powiatowe zespolone i niezespolone), organa administracji samorządowej (terytorialne, zawodowe, gospodarcze) i inne organa administracji państwowej (np. Państwowa Inspekcja Pracy, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji i inne).
Nowa Encyklopedia Muitimedialna PWN, Warszawa, 2001.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA - całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decyzyjnych.
E. Zieliński, Administracja rządowa w Polsce, Warszawa. 2001 s. 12.

AKCJA RATOWNICZA - zespół różnorodnych przedsięwziąć podejmowanych przez siły obrony cywilnej w celu usunięcia skutków klęsk żywiołowych, katastrof, pożarów i awarii, a w czasie wojny - likwidacji skutków użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia. Akcja ratunkowa obejmuje udzielanie pomocy poszkodowanym, likwidowanie bądź ograniczanie skutków napadu powietrznego oraz prowadzenie prac awaryjno-remontowych (...).
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 12.

AKCJA RATUNKOWA (OBRONY CYWILNEJ) - jedno z zadań realizowanych przez formacje obrony cywilnej w  rejonie porażenia, katastrofy , klęski żywiołowej, mające na celu niesienie pomocy ludności poszkodowanej, ograniczenie strat i zniszczeń, zapobieganie wtórnym skutkom wybuchów i skażeń oraz ich likwidację.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

ALARMOWANIE - przekazanie dla określonego zespołu ludzi bądź pojedynczych osób, pododdziałów, oddziałów i związków sygnału (znaku umownego) do wykonania ustalonego wcześniej polecenia, zarządzenia, rozkazu nakazującego natychmiastowe przejście do określonego działania, zwykle w wypadku grożącego niebezpieczeństwa napadu (powietrznego, jądrowego, chemicznego) ze strony nieprzyjaciela (...).
Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979, s.13.

ALARMOWANIE I POWIADAMIANIE - przekazywanie odpowiednim organom i ludności cywilnej sygnałów o niebezpieczeństwie napadu (powietrznego, jądrowego, chemicznego) nieprzyjaciel.
Mała encyklopedia wojskowa, t.1, Warszawa 1967, s. 15.

ALARMOWANIE (W OBRONIE CYWILNEJ) - jedna z funkcji  systemu wykrywania i alarmowania w państwie mająca na celu rozpowszechnianie przez odpowiednie organy ustalonych sygnałów (komunikatów) o bezpośrednim niebezpieczeństwie. Alarmowanie (w siłach zbrojnych) - jedna z funkcji  systemu wykrywania i alarmowania w państwie mająca na celu natychmiastowe doprowadzenie do wojsk decyzji dotyczących osiągania  wyższych stanów gotowości bojowej, operacyjnego i mobilizacyjnego ich rozwinięcia, obrony (osłony) wojsk przed uderzeniami przeciwnika, ochrony przed skażeniami oraz wykonanie innych zadań.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

ARCHITEKTURA BEZPIECZEŃSTWA - ogół form i sposobów organizowania i kształtowania przestrzeni dla zapewnienia pokojowych warunków bytu ludzi. występuje zarówno w obszarze wiedzy, jak i działalności praktycznej. Uwzględnia istniejącą rzeczywistość na danym etapie jej rozwoju, przyjęte formy więzów organizacyjnych i przewidywany ich rozwój. W oparciu o nie organizuje i kształtuje warunki służące: przeciwdziałaniu i likwidowaniu  kryzysów i  konfliktów oraz zapewnieniu pokojowego bytu na określonym obszarze realnej rzeczywistości.
J. Kaczmarek, Architekturę bezpieczeństwa. Warszawa 1997, s. 1.

BEZPIECZEŃSTWO - stan, który daje poczucie pewności, i gwarancje jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś co człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowia, pracy, szacunku, uczuć, dóbr materialnych. Wyróżnia się m.in. bezpieczeństwo globalne regionalne, narodowe; bezpieczeństwo militarne, polityczne, społeczne; bezpieczeństwo fizyczne, psychiczne, socjalne; bezpieczeństwo strukturalne i personalne.
Na podstawie: Słownika terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000, s. 17.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - w zakresie przedmiotowym obejmuje zespół uwarunkowań, w których państwa nie czują się zagrożone atakiem militarnym oraz presją polityczną lub gospodarczą, mając możliwości swobodnej realizacji własnego rozwoju i postępu.
D. Fischer, Non - Military aspects of security, New York, 1993, s. 10.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - obejmuje przetrwanie (państwa, narodu, grupy etnicznej), integralność terytorialną, niezależność polityczną oraz jakość życia.
J. Kukułka, Bezpieczeństwo a współpraca europejska: współzależność i sprzeczności interesów, Sprawy Międzynarodowe 1982, nr 7, s. 34.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy.
Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiór, pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław 1997, s. 45.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE - brak obiektywnie istniejących zagrożeń i subiektywnych obaw oraz zgodne dążenie    i    działanie   społeczności    międzynarodowej    na rzecz ochrony określonych wartości państwowych i pozapaństwowych (społecznych) za pomocą norm, instytucji i instrumentów zapewniających pokojowe rozstrzyganie sporów oraz tworzenie gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych przesłanek dynamicznej stabilności i eliminowania zagrożeń.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan równowagi między zagrożeniem wywołanym możliwością zaistnienia konfliktu a potencjałem obronnym.
W. Stankiewicz, Bezpieczeństwo narodowe a walki niezbrojne, Studium, Warszawa 1991, s. 73.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – jest nie tylko ochroną narodu i terytorium przed fizyczną napaścią lecz również ochroną - za pomocą różnych środków - żywotnych interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagroziłaby żywotności i podstawowym wartościom państwa.
M.T. Taylor w pracy zbiorowej pod redakcją W.J. Taylora Jr. pt.: American National Security: Policy and Process, Baltimore 1981, s. VII.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan świadomości społecznej, w którym istniejący poziom zagrożeń, dzięki posiadanym zdolnościom obronnym, nie budzi obaw, lęku o zachowanie (osiągnięcie) uznanych wartości.
C. Rutkowski, Bezpieczeństwo i obronność: strategie - koncepcje - doktryny, Warszawa 1995, s. 30.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan społeczeństwa określony stosunkiem wielkości potencjału obronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń.
Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 6.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - zdolność narodu do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Polityka zagraniczna państwa, Warszawa 1992, s. 66.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - stan uzyskany w wyniku odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed  zagrożeniami zewnętrznymi i  wewnętrznymi określany stosunkiem  potencjału obronnego do skali zagrożeń.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - taki rzeczywisty stan stabilności wewnętrznej i suwerenności państwa, który odzwierciedla brak lub występowanie jakichkolwiek zagrożeń (w sensie zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjalnych i behawioralnych społeczeństwa oraz traktowania państwa jako suwerennego podmiotu w stosunkach międzynarodowych).
S. Dworacki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Warszawa 1994, s. 16.

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - stan uzyskany w wyniku zorganizowanej ochrony i obrony przed możliwymi zagrożeniami, wyrażony stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń.
Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 6.

BEZPIECZEŃSTWO REGIONALNE - element szerszego pojęcia „bezpieczeństwo międzynarodowe”, oznacza brak  zagrożenia lub ochronę przed nim w skali regionalnej jest zapewniane przez organizacje regionalne w ramach samoobrony zbiorowej.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

BEZPIECZEŃSTWO WOJSKOWE (militarne) - stan uzyskany w rezultacie utrzymywania odpowiednio zorganizowanych i wyposażonych sił zbrojnych oraz zawartych sojuszów wojskowych, a także posiadania koncepcji strategicznej wykorzystania będących w dyspozycji sił, stosownie do zaistniałej sytuacji.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

BEZPIECZEŃSTWO ZBIOROWE - stan który zasadza się na idei wyrzeczenia przez członków danego systemu bezpieczeństwa - czy to narodów zjednoczonych, czy też jakiegoś ugrupowania regionalnego - użycia siły wobec siebie oraz na ich zobowiązaniu się do przyjścia z pomocą każdemu z członków zaatakowanemu przez agresora, który naruszył ten system.
G. Evans, Współpraca dla pokoju, Warszawa 1994, s. 12.

BUDOWLE OCHRONNE OBRONY CYWILNEJ - urządzenia inżynieryjno-techniczne obrony cywilnej przeznaczone do zabezpieczenia ludności przed działaniem broni konwencjonalnej, jądrowej, chemicznej i bakteriologicznej (...).
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 59.

BUDOWLE OCHRONNE - w systemie OTK ukrycia przystosowane do ochrony ludzi i sprzętu przed działaniem środków rażenia w czasie napadu ogniowego nieprzyjaciela (...).
Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1967, s. 484.

BUDOWLE OCHRONNE - rodzaj specjalnie przygotowanych budowli (schronów, ukryć), chroniących ludność przed środkami rażenia.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

BUDŻET OBRONNY - ma pozyskać siły i środki dla zapewnienia skutecznej realizacji wszystkich zobowiązań obronnych.
K. Hartley. The Economics of Defence Policy, London 1991, s. 14.

DZIAŁANIA RATOWNICZE - każda czynność podjęta w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn pożaru, występowania klęski żywiołowej lub innego zagrożenia.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

EWAKUACJA - celowe i zorganizowane wywożenie lub wynoszenie z terenu  działań i zagrożonego zajęciem przez nieprzyjaciela chorych i porażonych żołnierzy, usuwanie ludności cywilnej, jeńców wojennych (...).
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 115.

EWAKUACJA - zorganizowane przemieszczanie (usuwanie-wynoszenie, wywożenie, wyprowadzanie) ludności, wszelkiego rodzaju dóbr materialnych oraz zwierząt hodowlanych z obszarów lub obiektów zagrożonych i objętych skutkami działań zbrojnych albo katastrof, w celu ich ochrony, udzieleniu pomocy (ratunku) i ograniczenia strat materialnych.
K. Przeworski, Wpływ współczesnej mobilności mieszkańców aglomeracji miejsko-przemysłowej na przygotowanie ewakuacji ludności tych obszarów w Polsce, Warszawa 1995.

EWAKUACJA LUDNOŚCI - jeden ze sposobów zbiorowej ochrony ludności polegający na przemieszczeniu jej z obszarów (rejonów) zagrożonych lub porażonych do bardziej bezpiecznych.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 1996, s. 27.

EWAKUACJA LUDNOŚCI - zorganizowane jej przemieszczanie z rejonów (stref) w których przebywanie zagraża życiu  lub zdrowiu do obszarów (miejsc) bezpiecznych w celu  ich ochrony lub udzielenia pomocy (ratunku).
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

FORMACJE SAMOOBRONY - cywilne jednostki organizacyjne stanowiące podstawowe siły obrony cywilnej, powoływane na mocy ustawy o powszechnym obowiązku obrony do ochrony ludności, zakładów pracy oraz urządzeń użyteczności publicznej przed skutkami działania środków masowego rażenia i innymi działaniami nieprzyjaciela (...).
Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979, t.1, s. 117.

FORMACJE OBRONY CYWILNEJ - niemilitarne jednostki organizacyjne przeznaczone do prowadzenia  akcji ratunkowych.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

GOTOWOŚĆ ALARMOWA - zdolność wojsk do wykonania określonych zadań (przedsięwzięć) uzyskana w trybie nagłym, alarmowym, zarządzonym umownym sygnałem lub rozkazem; może być osiągana po uzyskaniu przez daną jednostkę wojskową gotowości mobilizacyjnej lub w trakcie jej osiągania (...).
Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979, s. 130.

GOTOWOŚĆ ALARMOWA - zdolność  sił zbrojnych (jednostek wojskowych) do realizacji zadań (przedsięwzięć) wynikających z  zagrożeń niemilitarnych, takich jak: powodzie, pożary, huragany, duże opady śniegu i katastrofy ekologiczne. Zadania te realizowane są zgodnie z harmonogramem opracowanym przez jednostki wojskowe w stałej gotowości bojowej. Po otrzymaniu sygnału jw. realizują zadania wsparcia działań pozamilitarnych ogniw obronnych dotyczących wydarzeń, katastrof i ochrony obiektów o znaczeniu strategicznym dla państwa.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA - stan systemu obronnego określający zdolność tego systemu do planowania i zorganizowanego działania na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa kraju i w czasie wojny.
Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979, s. 131.

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA - stan przygotowania wszystkich elementów systemu obronnego, który zapewni bezpieczeństwo i rozwój państwa w każdym okresie jego funkcjonowania.
Praca studyjna KAPPA, AON, Warszawa 1997.

GOTOWOŚĆ OBRONNA PAŃSTWA - stan stabilności elementów systemu obronnego państwa do utrzymania bezpieczeństwa narodowego oraz do skutecznego działania w zaistniałych sytuacjach nadzwyczajnych i możliwości przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom kryzysowym oraz wojennym.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

GRANICA PAŃSTWOWA - jest płaszczyzną oddzielającą obszary polegające zwierzchnictwu terytorialnemu sąsiadujących państw, a linia graniczna na powierzchni Ziemi określa tylko sam przebieg granicy państwowej (wg J. Makowskiego).
J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999, s. 170.

GRANICE PAŃSTWOWE - linie graniczne określające zasięg terytorialny zwierzchności poszczególnych państw oznaczającej wyłączne władztwo danego państwa nad swym terytorium i niedopuszczalność działania na tym terytorium władzy i praw innego państwa. rozgraniczają one również w kierunku pionowym przestrzeń powietrzną, wody oraz wnętrze ziemi.
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 132.

INFRASTRUKTURA NARODOWA - infrastruktura zabezpieczana i finansowana przez państwo członkowskie NATO, na jego własnym terytorium, wyłącznie na użytek jego własnych sił zbrojnych (włączając w to siły zbrojne przydzielone lub wyznaczone do NATO).
Słownik terminów i definicji NATO, Warszawa 1998, s. 208.

INFRASTRUKTURA OBRONNA - część infrastruktury państwa, obejmująca obiekty i urządzenia stałe oraz instytucje niezbędne do funkcjonowania  systemu obronnego państwa. tworzona jest głównie w czasie pokoju, ale rozwijana również w  okresie zagrożenia i  wojny. z punktu widzenia specyfiki wyróżnia się między innymi infrastrukturę wojskową.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

INFRASTRUKTURA OBRONY CYWILNEJ - część infrastruktury państwa. Obiekty i urządzenia warunkujące skuteczne działanie obrony cywilnej - przede wszystkim ochronę ludności.
J. Marczak, J. Pawłowski, O obronie militarnej Polski przełomu XX - XXI wieku, Warszawa 1995.

INFRASTRUKTURA OBRONY CYWILNEJ - obiekty, urządzenia i instytucje warunkujące skuteczność wykonania zadań  obrony cywilnej (techniczne systemy alarmowe i łączności, budowle ochronne, punkty zabiegów sanitarnych, punkty zabiegów specjalnych, ośrodki szkolenia, magazyny, stanowiska kierowania).
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

INFRASTRUKTURA PAŃSTWA - część  infrastruktury obejmująca obiekty, urządzenia stałe i instytucje usługowe niezbędne do należytego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki oraz życia (w tym bezpieczeństwa) ludności kraju.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KATASTROFA - nieszczęśliwy wypadek, wydarzenie powodujące tragiczne skutki.
Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1993, s. 303.

KATASTROFA - zdarzenie poważne i rozległe, które nie może być kierowane przez rutynowe procedury i zasoby rządowe. Zwykle rozwija się nagle i nieoczekiwanie i wymaga natychmiastowego, skoordynowanego i efektywnego reagowania przez wiele organizacji rządowych i pozarządowych dla potrzeb ludzkich i szybkiej odbudowy.
Tłumaczenie na podstawie definicji FEMA w. Erik auf der Heide, Disaster response, St. Louis. Baltimore, Toronto 1989.

KATASTROFA - wydarzenie nagłe, tragiczne w skutkach, powodujące straty materialne, w którym ktoś ucierpiał lub poniósł śmierć.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KATASTROFA EKOLOGICZNA - trwałe (nieodwracalne w naturalny sposób) uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrody, wpływające negatywnie, pośrednio lub pośrednio, na zdrowie, często życie ludzi. Rozróżnia się katastrofy antropogeniczne - powodowane przez człowieka, i nieantropogeniczne, zwane też katastrofami naturalnymi, wywoływane przez czynniki  w większym stopniu niezależne od człowieka.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KATASTROFA NATURALNA - żywiołowe klęski jak: powodzie, huragan, trzęsienia ziemi i morza, posucha, pożary, szarańcza, itp.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KIEROWANIE - działanie zmierzające do spowodowania funkcjonowania innych rzeczy, zgodnie z celem tego, który kieruje.
M. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, Warszawa, s. 451.

KIEROWANIE AKCJĄ RATUNKOWĄ - całokształt celowej działalności kierownika akcji ratunkowej (i organów wykonawczych), zmierzającej do skoordynowanego wykorzystania będących w dyspozycji zasobów ludzkich i materialnych, dla osiągnięcia założonych celów.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KIEROWANIE OBRONĄ CYWILNĄ - oddziaływanie na podmioty zobowiązane do wykonania jej zadań z wykorzystaniem ustalonych reguł (procedur) w następujących celach: ochrony ludności, zakładów i dóbr kultury, ratowania i udzielania pomocy w czasie wojny oraz współdziałania w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA - wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe zagrażające bezpieczeństwu życia lub mieniu większej ilości osób albo też mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej.
Popularna encyklopedia powszechna, t. 8, Kraków 1995, s. 164.

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA - zdarzenie, które powoduje lub może spowodować degradację środowiska, stwarzając poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi lub żywych zasobów przyrody oraz działalności gospodarczej.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KRYZYS - sytuacja będąca następstwem zagrożenia, prowadząca w konsekwencji do zerwania lub znacznego osłabienia więzów społecznych, przy równoczesnym poważnym zakłóceniu funkcjonowania instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych przewidzianych w Konstytucji RP.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KRYZYS - forma (faza) konfliktu, w wyniku którego dochodzi do gwałtownego wzrostu napięcia między stronami w wyniku czego może nastąpić konflikt zbrojny.
Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa. Warszawa 1994, s.13.

KRYZYS - sytuacja powstała w wyniku załamania się stabilnego dotąd procesu rozwoju, grożąca utratą inicjatywy i koniecznością godzenia się na przyjmowanie niekorzystnych warunków wymagająca podjęcia zdecydowanych wszechstronnych kroków zaradczych.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

KRYZYS MIĘDZYNARODOWY - stan destabilizacji, niepewności i napięcia w stosunkach między stronami sporu międzynarodowego.
Mały słownik stosunków międzynarodowych, pod red. G. Michahwskiej, Warta 1996, s. 104.

KRYZYS MIĘDZYNARODOWY - wynik napięcia wyrażający stan trudności w stosunkach wzajemnych między państwami. Obejmuje przeciwstawność roszczeń, demonstrację niezadowolenia, rywalizację, konflikt międzynarodowy w skrajnej postaci - wojnę.
Leksykon współczesnych stosunków politycznych, praca zbiorowa pod red. C. Mojsiewicza, Wrocław 1997, s. 187.

OBIEKT STRATEGICZNY - obiekt na teatrze działań wojennych lub kierunku strategicznym, którego zniszczenie (obezwładnianie), opanowanie lub utrzymanie ma zasadniczy wpływ na osiągnięcie celu prowadzonych działań w skali strategicznej. Obiektem strategicznym może być: zgrupowanie wojsk, ważny rejon lub okrąg przemysłowy, stolica kraju, zespół baz morskich, lotniczych, zaopatrzenia itp.
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 247.

OBIEKT STRATEGICZNY - obiekt na teatrze działań wojennych lub kierunku strategicznym, którego opanowanie lub zniszczenie ma zasadniczy wpływ na osiągnięcie celu kampanii (etapu wojny). Może nim być duże zgrupowanie wojsk, ważny rejon lub okrąg przemysłowy, stolica kraju, zespół baz morskich, lotniczych lub zaopatrzeniowych.
Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1970, s. 461.

OBRONA CYWILNA - system organizacyjny działania, planowania, szkolenia, prewencji i gotowości w nagłych wypadkach na szczeblu lokalnym i krajowym, nastawiony na obroną ludności cywilnej w przypadkach katastrof naturalnych spowodowanych przez człowieka lub wynikających działań zbrojnych.
Przygotowania obronne społeczeństwa, red. J. Kunikowski, Warszawa, 2001, s. 104.

OBRONA CYWILNA - wypełnianie zadań humanitarnych, mających na celu: ochroną ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami, które niosą z sobą działania zbrojne oraz klęski żywiołowe, przezwyciężanie ich następstw, a także zapewnienie warunków przetrwania.
Międzynarodowe prawo wojenne. Zbiór dokumentów, wybór M. Flemming, Warszawa 1965, s. 246-250.

OBRONA CYWILNA - jedno z ogniw układu pozamilitarnego w systemie obronnym państwa. Przeznaczona jest do przygotowania i koordynowania przedsięwzięć planistycznych, zapobiegawczo-ochronnych i ratunkowych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych i klęsk żywiołowych oraz przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, a także zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

OBRONA NARODOWA - całokształt sił i środków (instytucji) społeczeństwa (narodu) oraz ich poczynania związane z przeciwdziałaniem zagrożeniom godzącym w interes narodowy.
Słownik podstawowych terminów dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994.

OBRONA TERYTORIALNA - prowadzenie walki przez państwo w formie obrony powszechnej. Obejmuje przedsięwzięcia operacyjno-taktyczne, techniczno-obronne i szkoleniowe, mające na celu przygotowanie określonych sił i środków do realizacji zadań wsparcia i zabezpieczenia wojsk operacyjnych, prowadzenia samodzielnych działań bojowych oraz ratowniczych. Prowadzona jest na całym terytorium kraju. Skupia i koordynuje działania pozamilitamych ogniw obronnych na rzecz sił zbrojnych.
Regulamin działań taktycznych, część I, Warszawa 1994, s. 65.

OCHRONA DÓBR KULTURY - zespół norm prawnych mających na celu ochronę dóbr kultury przed uszkodzeniem lub zniszczeniem, a także przed grabieżą w czasie konfliktu zbrojnego.
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 260.

OCHRONA DÓBR MATERIALNYCH - zespół realizowanych czynności (przedsięwzięć) mających na celu zabezpieczenie dóbr materialnych (osobistych, państwowych, kulturalnych itp.) przed oddziaływaniem różnych czynników, niepożądaną zmianą własności, utratą właściwości lub przeznaczenia.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

OCHRONA LUDNOŚCI - całokształt działań wszystkich podmiotów prawa państwowego, każdego w zależności od jego statusu prawnego, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwa, mienia, dóbr dziedzictwa narodowego i środowiska w sytuacji klask i katastrof naturalnych oraz spowodowanych przez człowieka, z wojną włącznie.
W. Kitler, Powszechna ochrona ludności w świetle ustaleń międzynarodowych, Zeszyt Problemowy 2001, TWO, nr 1.

OCHRONA LUDNOŚCI - zespół czynności mających na celu zabezpieczenie ludzi i sprzętu bojowego przed oddziaływaniem różnych czynników rażenia.
Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, Warszawa 1967, s. 483.

OCHRONA LUDNOŚCI - jedno z zadań  obrony cywilnej, które obejmuje przedsięwzięcia umożliwiające przetrwanie ludzi w czasie kataklizmu i na wypadek wojny.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

ORGAN OBRONY CYWILNEJ - wyodrębniona prawnie osoba upoważniona do kierowania obroną cywilną. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest szef obrony cywilnej kraju. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie i prezydenci miast.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

OSTRZEGANIE - jedna z funkcji  systemu wykrywania, alarmowania mająca na celu przekazywanie (z odpowiednim wyprzedzeniem), przez właściwe organa wykrywające lub ustalające stan zagrożenia, informacji o zagrożeniu uderzeniami z powietrza (o skażeniach i zakażeniach).
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

PAŃSTWO - organizacja polityczna wielkiej grupy społecznej, nierozdzielnie związana z określonym terytorium, na którym rozciąga się jego władza i obowiązują prawa przez nią stanowione.
R. Wróblewski, Podstawowe pojęcia z dziedziny polityki bezpieczeństwa, strategii i sztuki wojennej, Warszawa 1993, s. 9.

PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA - zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
Ustawa z dnia 24.08.1991 r., DzU - 88.

PLANOWANIE CYWILNE - to całokształt przedsięwzięć planistycznych i organizacyjnych oraz przygotowań rzeczowych, wykonywanych zwłaszcza poprzez formułowanie planów i programów w zakresie zapobiegania. przygotowania, reagowania i odbudowy, zapewniających osiągnięcie właściwego stanu gotowości cywilnej i  zarządzania kryzysowego na każdym stopniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002

POKÓJ - określony proces w stosunkach międzynarodowych. Jego podstawą stanowi nie tylko brak wojny czy stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych, lecz owocna współpraca państw, która sprzyja rozwojowi wszystkich wartości międzynarodowych, pożądanych przez daną zbiorowość państw (pokój europejski, pokój światowy).
Leksykon pokoju, Warszawa 1987, s. 154.

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA - element polityki państwa w zakresie praktycznej działalności władzy wykonawczej w sferze tworzenia i wykorzystania potencjału obronnego dla realizacji celów i zadań wynikających z założeń polityki bezpieczeństwa.
J. Zubek, Doktryny bezpieczeństwa, Warszawa 1992, s. 11.

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO - element polityki państwa dotyczący przedsięwzięć związanych z tworzeniem i wykorzystaniem  potencjału obronnego w celu zapobiegania i przeciwdziałania różnego rodzaju zagrożeniom. W polityce bezpieczeństwa narodowego wyodr...