Bourdieu i Passeron - opracowania.docx

REPRODUKCJA

DOMINIKA

I.                    Wprowadzenie:

Kompozycja książki składa się z 2 części:

1.Zbiór twierdzeń poddających się kontroli logicznej, sformułowanych w wyniku operacji badawczych i wniosków teoretycznych. Twierdzenia te przechodzą kolejne przekształcenia, jedne zostają zastąpione kolejnymi o większej mocy (bardziej rozbudowanymi).

2.Zastosowanie do określonego przypadku historycznego.

Każdy rozdział zmierza do tej samej zasady- związku między systemem kształcenia a stosunkami klasowych.

Istnieje wiele możliwości odczytania tekstu, ale najgorszym byłoby odczytanie moralizujące, wówczas pewne stwierdzenia mogłyby zostać odczytane jako usprawiedliwienia lub oskarżenia, a podjęte działania i rezultaty jako zamierzone.

Stosując pojęcie arbitralności (narzucanie własnego zdania w sposób nieprzyjmujący sprzeciwu) autor ustala obiektywną prawdę o działaniu pedagogicznym.

Arbitralność służy panowaniu i stwarza pojęcia prawomocnego autorytetu.

Autor zrywa z wyobrażeniem działania pedagogicznego bez przemocy i wprowadza pojęcie przemocy symbolicznej (niezauważalna przemoc która może sprawiać wrażenie nieistniejącej), która posługuje się symbolicznym narzucaniem (narzucanie jakiś wartości, norm w sposób niezauważony). Przemoc symboliczna zaliczona jest do teorii przemocy i przemocy uprawnionej (na którą zgodę wyrażają grupy dominujące którym owa przemoc służy).

Grupy dominujące np. władza, korzystają ze szkolnego uznania (uznania przez społeczeństwo szkoły jako dobrej) i uniemożliwiają ukazanie prawdy o przemocy pedagogicznej jako przemocy społecznej (czyli że szkoła używa takiej symbolicznej przemocy by ukształtować społeczeństwo tak jak tego chcą grupy dominujące).

II.                  Podstawy teorii przemocy symbolicznej:

Autor używa skrótów:

DP- działanie pedagogiczne

AP- autorytet pedagogiczny

PP- praca pedagogiczna

SN- system nauczania

PS- praca szkolna

AS- autorytet szkolny

Ponieważ są one niezbędne w wielu stwierdzeniach a ich przedstawiania w każdym z nich jest niemożliwe.

Każda władza, która używa przemocy symbolicznej i narzuca coś jako prawdziwe, ukrywając prawdziwe intencje dorzuca do tego własną przemoc.

Objaśnienie1: Istnieje aksjomat, który wyraża jednoczesną autonomię i uzależnienie jednostki. Gdybyśmy go odrzucili zaprzeczylibyśmy nauce socjologicznej. Wszystkie teorie oparte na aksjomatach mogą prowadzić do uznania wolności twórczej jednostki lub braku wolności.

Objaśnienie2: Zestawienie teorii Marksa, Durkheima i Webera dotyczących władzy, ukazuje że sformułowanie każdej z nich wyklucza konstrukcję przedmiotu pozostałych.

III.               O podwójnej arbitralności działania pedagogicznego- DP:

Każde DP jest przemocą symboliczną jeśli jest wynikiem narzucania przez arbitralną (nieprzyjmująca sprzeciwu) władzę arbitralnej kultury.

Objaśnienie: DP jest wykonywane przez wszystkich wykształconych członków społeczeństwa. DP jest nastawione na przekazywanie narzuconej przez klasy dominujące kultury.

DP jest przemocą symboliczną ponieważ:

Po pierwsze: Ponieważ u podstaw jego działania (czyli narzucania kultury klas dominujących) znajdują się układy sił między grupami społecznymi (czyli DP opiera się na różnicach między klasami wyższymi i niższymi, popierając klasy wyższe- dominujące)

Objaśnienie: Wyróżniamy dwa rodzaje dziedziczenia patrylinearne (syn posiada prawo do dóbr i przywilejów ojca, utrzymuje z ojcem stosunki konkurencji, ojciec reprezentuje władzę społ. w domu i korzysta z prawa w DP) i matrylinearne (ojciec nie ma żadnej władzy nad syn, syn nie ma praw do dóbr ojca, ojciec może oprzeć swoje DP jedynie na uczuciach i moralności, nie może odwołać się do prawa)

DP jako panowanie symboliczne wytwarza efekty symboliczne (pozornie niewidoczne ale istniejące) już w samej komunikacji. Może je wytworzyć tylko w określonych warunkach społecznych. Pozycję dominującą w systemie DP obejmuje ten, kto najlepiej odpowiada interesom klas dominujących.

Po drugie: Ponieważ podczas narzucania pewnych znaczeń przez DP pojawia się reprodukcja arbitralnej selekcji dokonywanej przez grupę dominującą (czyli grupa dominująca dokonuje selekcji znaczeń, które określą jej kulturę i selekcja ta jest arbitralna czyli nieprzyjmująca sprzeciwu) . Selekcja ta jest narzucona przez grupę dominującą ponieważ nie może być wyprowadzona z żadnych zasad np. fizycznych, biologicznych itd. Selekcja jest niezbędna jeśli kultura klasy dominującej zawdzięcza swoje istnienie warunkom społecznym (nie wiem dlaczego, może dlatego żeby narzucana kultura klasy dominującej podczas wpajania jej społeczeństwu nie była mylona z dawną kulturą społeczeństwa).

Objaśnienie: Arbitralność zanika w rozumowaniu ludzi (czyli ludzie niedostrzeganą arbitralności czyli narzucania pewnego zdania które nie dopuszcza sprzeciwu) ponieważ pewne fakty (zasady, reguły, wartości) są tworzone dzięki społecznym warunkom (które wydają nam się naturalne) i myślimy „tak było zawsze” zapominając że kiedyś musiał być początek zasad i reguł.

Dominującą stanie się ta arbitralność kulturowa (czyli kultura narzucona) która najbardziej odpowiada interesom grup dominujących

Niezaprzeczalność (arbitralność) władzy jest o tyle wyższa o ile wyższa jest niezaprzeczalność narzuconej kultury (czyli władza będzie bardziej niezaprzeczalna jest kultura która narzuca społeczeństwu wyda mu się niezaprzeczalna).

Objaśnienie: Należy rozróżnić arbitralność narzucania (siła narzucania) i arbitralność narzuconą(to co narzucamy). DP musi tym bardziej korzystać z bezpośredniego przymusu im mniej narzucane przez niego znaczenia narzucają się same (czyli jeśli zasady które głosi DP nie narzucają się same w świadomości ludzi, to DP musi korzystać z przymusu).

Jeśli moc narzucania DP tkwi w układach sił (czyli relacjach między klasami dominującymi i zdominowanymi) to przyczynia się ono do odtwarzania tych układów w kolejnych pokoleniach. Powinno się oddzielać reprodukcję kulturową (przekaz kultury) od reprodukcji społecznej (czyli jeśli dziadek był w klasie zdominowanej to i ja w niej będę, nigdy nie znajdę się w klasie dominującej). Jednak problem tkwi w tym, że DP tego nie czynią i przyczyniają się do reprodukcji społecznej.

PAULINA

„Reprodukcja...” Pierre Bourdieu

Wprowadzenie
1. Książka składa się z dwóch części:
a) zbiór twierdzeń poddających się kontroli logicznej złożony z twierdzeń sformułowanych podczas operacji badawczych oraz wniosków teoretycznych.
b) zastosowanie do określonego przypadku historycznego.

Każdy rozdział zmierza do jednej zasady – wykazanie powiązania między systemem kształcenia a strukturą stosunków klasowych (czyli, że system oświaty działa na zasadzie piramidy stratyfikacyjnej)

Poprzez stosowanie pewnych wniosków ideologicznych, których nie da się uniknąć w pracy socjologicznej, możliwe jest różne interpretowanie książki, ale autor przestrzega aby nie odbierać tekstu jako moralizującego, gdyż wtedy słowa użyte w książce mogłyby być niewłaściwie odebrane (np. przemoc i arbitralność- słowa dwuznaczne).
Ważne jest, aby słowa dwuznaczne miały swój „konstrukt logiczny” czyli rzetelną definicję danego hasła, bez odniesień do żadnych ideologii – „obiektywna prawda”.

Arbitralność – (apodyktyczność, samowolność) odpowiada  istocie panowania, określany jako prawomocny autorytet.

Przemoc symboliczna – jest to używanie przemocy (nieujawnionej) przez klasy dominujące wobec osób zdominowanych. Osoby te postrzegają swoją sytuację jako naturalną lub nawet korzystną czy pożądaną dla nich samych. Do teorii przemocy symbolicznej Bourdieu zalicza szkołę.
Istnieje związek „między monopolem szkolnym na przemoc symboliczną, a państwowym monopolem na sprawowanie przemocy fizycznej”.
Wykrycie przemocy symbolicznej w dzisiejszej edukacji jest trudne gdyż w porównaniu do lat ubiegłych następuje eliminowanie „autorytarnych” sposoby nauczania.
Szkoła jest narzędziem klas dominujących do utrwalania swojej władzy i stratyfikacji społeczeństwa.
Socjologia zmaga się z siłami historycznymi, które próbują ukryć działanie przemocy symbolicznej w szkołach.

Część pierwsza

1.       Każda forma władzy posługując się przemocą symboliczną (narzucenie własnego zdania przy akceptacji społecznej) ukrywa swoje siły, ale jednocześnie dorzuca do nich własną moc – moc czysto symboliczną.

Powyższe twierdzenie jest uznawane za jedną z zasad teorii wiedzy socjologicznej. Różni ideolodzy interpretują odmiennie pewne teorie. Sformułowanie każdej z nich wyklucza konstrukcję przedmiotu pozostałych.
Np. Marks dostrzega dominację klasową, natomiast Durkheim uważa to tylko za efekt niepodzielnego przymusu społecznego.

1. O podwójnej arbitralności działania pedagogicznego.

2.       Każde działanie pedagogiczne stosuje przemoc symboliczną poprzez narzucenie przez władzę kultury dominującej.

DP realizowane jest przez:
a) wychowanie rozproszone – oddziaływania grup lokalnych
b) wychowanie rodzinne
c) wychowanie zinstytucjonalizowane – nauczyciele i wychowawcy
Każde z tych DP nastawione jest na odtwarzanie arbitralności kulturowej klas dominujących lub zdominowanych.

DP stanowi przemoc symboliczną, gdyż znajdują się w nim układy sił między grupami lub klasami. Panowanie dominujące ustanawia stosunki komunikacji pedagogicznej – narzucanie wdrażania arbitralności kulturowej -  I powód

W DP mogą być przejawiane 2 typy dziedziczenia:
- patrylinearny (ojciec posiada pełne prawo nad synem, do narzucania swojego zdania i stosowania przemocy symbolicznej, a syn ma dostęp do jego dóbr)
- matrylinarny (ojciec nie ma żadnych praw wobec syna, a syn nie może korzystać z dóbr ojca)

DP może wytwarzać typowe efekty dla panowania symbolicznego jako że sam w nim uczestniczy oraz dla przemocy symbolicznej poprzez narzucanie i wdrażanie kultury dominującej.
Układy sił nadają pozycję dominującą temu DP, które odpowiada najbardziej obiektywnym interesom grup lub klas dominujących.

Moc symboliczna określa pozycję w strukturze układów sił i ukł. Symbolicznych.
DP wspólnie(dominujące i zdominowane)  sprzyjają dominacji klas dominujących.
DP zdominowane przekazują/wpajają takie poglądy jakie ustaliło DP dominujące.

DP jest obiektywnie przemocą symboliczną, gdyż ograniczenia zawarte w narzucaniu wdrażania pewnych poglądów(grupy dominującej) umacniają selekcję dokonaną przez grupę dominującą. -  II powód
Ta selekcja znaczeń jest zakorzeniona wśród grup zdominowanych, ponieważ struktura i funkcje kultury arbitralnej nie mogą być wydedukowane z żadnej zasady ogólnej.
Selekcja znaczeń określająca kulturę jako system symboliczny jest socjologicznie niezbędna, gdyż kultura ta zawdzięcza swoje istnienie warunkom społecznym, a zrozumiałość spójności i funkcjom struktury.

Wybory, podczas których wybiera się określoną kulturę, czyli wybory które w ogóle nie maja miejsca, są konieczne w zależności od warunków społecznych. Kiedy grupa dominująca traci kontrolę nad społeczeństwem musi tak na nie wpłynąć, aby przywróciło swój dominujący charakter.
Autor podkreśla aby unikać stwierdzeń „tak było zawsze”, gdyż takie podejście umacnia pozycję kultury dominującej i upowszechnia ją.

Układy sił grupy społecznej wysuwają na pozycję dominującą te arbitralność kulturową, która wyraża w sposób najbardziej pełny interesy klas dominujących.

Poziom arbitralność władzy narzucającej określone DP jest o tyle wyższy, o ile wyższy jest sam poziom arbitralności kultury narzuconej.

DP tym bardziej musi uciekać się do stosowania przymusu im mniej społeczeństwo poddane jest kulturze dominującej.

Definiując system wychowania (całość mechanizmów zinstytucjonalizowanych lub zwyczajowych, które zabezpieczają międzypokoleniowy przekaz kultury z przeszłości) należy oddzielić reprodukcję kulturową czyli wpływ kultury od reprodukcji  społecznej czyli powielania zachowań naszych przodków.

Wszelkie działania pedagogiczne podtrzymują jednak strukturę układów sił między klasami i nie wpływają na zlikwidowanie ich podziału.

SYLWIA K.

2. O AUTURYTECIE PEDAGOGICZNYM

·         Przemoc symboliczna ujawnia się w stosunku komunikowania, pod warunkiem, że władza arbitralna nie ujawni swojej prawdziwej natury.

·         Niezbędnym warunkiem dokonania DP (działania pedagogicznego) jest AP (autorytet pedagogiczny) oraz autonomia instancji (stopień w hierarchii władz, urzędów, instytucji, organizacji itp.).

·         Teoria DP tworzy pojęcie AP. Operacja tworzenia tego pojęcia ujawnia prawdziwą, obiektywną przemoc DP. Wychodzą na jaw sprzeczności pomiędzy obiektywną prawdą, a praktyką jednostek działających (prawdopodobnie chodzi tutaj o nauczycieli, wychowawców). Sprzeczności te świadczą również o tym, że pedagodzy nie są świadomi symbolicznej przemocy.

·         Niemożliwe jest dokonywanie się DP bez AP. Niekorzystne byłoby DP, które odkryłoby swą obiektywną przemoc i zniszczyłoby AP. Warunkiem realizacji DP jest niewiedza pedagogów, nauczycieli o obiektywnej prawdzie tego DP.

·         DP stwarza doświadczenia:

-znajdują one wyraz w praktykach

-mogą ujawniać się w ideologiach

Te doświadczenia ukrywają obiektywną prawdę DP (maskują ją).

·         AP jest arbitralną mocą narzucania. Uznaje się go za uprawniony autorytet, ponieważ ta arbitralna moc narzucania jest ukryta. AP jest władzą przemocy symbolicznej.

·         Jednostki uznają prawomocność pedagogów, ponieważ nie mogą zgłębiać się w układ sił tego DP (ludzie nie mogą poznać prawdy o ukrytej przemocy w DP, zgadzają się z nauczycielem, który analogicznie tę przemoc stosuje).

·         Wyobrażenie o prawomocności dominującego DP (w środowisku gdzie dominowała 1 klasa/grupa) zmienia się historycznie. Względna siła wzmocnienia między układem sił tych klas/grup jest tym większa im:

-mniej układ sił pozwala klasom dominującym na brutalną dominację

-bardziej ujednolicone są różnice dominacji jednego społeczeństwa nad drugim

Układy sił są związane ze źródłem DP oraz z obiektywną przemocą DP.

·         DP jest przedmiotem analizy społecznej podstaw dominacji i prawomocności.

·         Sposób narzucania arbitralności kultur i ukrywanie podwójnej arbitralności tego narzucania zdeterminowane jest przez układ sił.

·         Arbitralność, która określa sposób narzucania arbitralności kulturowej ma szansę ujawnienia się, gdy:

-DP realizowane jest w grupie/klasie, której arbitralność kulturowa jest odległa od arbitralności kulturowej narzucanej przez to DP

-społeczna definicja sposobu narzucania wyklucza odwoływanie się do bezpośrednich form przymusu

·         Każda arbitralność kulturowa ma społeczną definicję sposobu narzucania arbitralności kulturowej. Np. są społeczeństwa, gdzie nauczyciel stosujący techniki przymusu (zadania „za karę”) może zostać zdyskwalifikowany. Takie sankcje cielesne są atrybutem nauczyciela w kulturze tradycyjnej i należą one do metod nauczania.

·         Krytyka władzy pedagogicznej czerpana jest z utopii pedagogiki bez arbitralności lub możliwości odkrycia w sobie samej zasady własnego rozwoju. Te utopie są instrumentem walki ideologicznej dla grup, które chcą podważyć prawomocność pedagogiczną. DP, które istniałoby bez jakiejkolwiek arbitralności zakłada nieznajomość obiektywnej prawdy o DP; byłoby to DP „kulturowo wolne”. Takie DP byłoby też wyrazem obiektywnej przemocy. Są przypadki, że DP stosuje „łagodny sposób” (metody niedyrektywne, dialog, uczestnictwo) sprawowania przemocy symbolicznej.

·         W społeczeństwie instancje, które chcą obiektywnie pełnić władzę symbolicznego narzucania i chcą uzyskać prawomocność konfrontują się, są dla siebie konkurencją. Konfrontacja tych instancji jest nieunikniona, ponieważ prawomocność jest niepodzielna. Stosunki konkurentów w dużej mierze zależą też od układów sił jakie istnieją pomiędzy tymi instancjami, a sferami prawomocności (np. sfera polityczna, religijna, kulturowa).

·         Uznanie prawomocności AP jest też reprezentowane przez odbiór informacji od nadawcy (czyli AP). Taki odbiór informacji możemy nazwać kształceniem.

·         AP wpływa na sposób komunikowania się (relacje komunikowania pedagogicznego). Możemy to porównać do relacji rodzice – dzieci lub relacji międzypokoleniowych.

·         Stosunek komunikowania pedagogicznego różni się od innych form komunikowani. Inne formy komunikowania ustanawiają jednostki lub instancje, które chcą stosować przemoc symboliczną. Stosowanie tej przemocy symbolicznej zachodzi w warunkach, które nie zapewniają autorytetu (uznania społecznego). Natomiast AP przyznaje uznanie społeczne raz na zawsze.

·         Nadawcy treści pedagogicznych (nauczyciele, wychowawcy) są uznani za godnych przekazywania (tego co przekazują). Mogą oni kontrolować „wiedzę” za pomocą form społecznie zaakceptowanych.

·         Pojęcie AP jest niezależne od kwalifikacji nadawcy. Autorytet zostaje nadany automatycznie, każdemu nadawcy pedagogicznemu (dzięki pozycji jaką zajmuje nadawca w relacji komunikowania pedagogicznego).

·         Odbiorcy przekazu pedagogicznego są nastawieni na otrzymanie i przyswojenie informacji od AP.

·         Gdy nie odkryto obiektywnej prawdy o DP, to w społeczeństwie funkcjonuje ono jako „arbitralne narzucanie dominującej arbitralności kulturowej”.

·         DP dąży do tego, by społeczeństwo miało arbitralność kulturową i wdraża ją, jako kulturę uprawomocnioną.

·         DP chce uzyskać prawomocność tego, co przekazuje. Komunikowanie pedagogiczne nie jest prostym stosunkiem komunikowania się. W komunikowaniu pedagogicznym należy założyć, że odbiorca ma „potrzebę informacji”.

·         W społeczeństwie kultura uprawomocniona jest dominującą arbitralnością kulturową.

·         AP daje możliwość uprawomocnienia arbitralności kulturowej instancji pedagogicznej, ale w granicach wyznaczonych przez tę arbitralność (typ narzucania uprawnionego -> uprawnieni wychowawcy-> uprawnieni odbiorcy). Takie uprawnienia łatwo dostrzec, gdy DP jest sprawowane przez szkołę lub grupę rodzinną.

·         AP instancji pedagogicznej ma prawo do przemocy symbolicznej, ale prawo to zawsze jest ograniczone. Takie ograniczenie wyklucza możliwość swobodnego sposobu narzucania treści (zasada ograniczonej autonomii instancji pedagogicznej).

·         Sankcje (wszelakiego rodzaju) mają większą szansę uznania za prawomocne w grupach/klasach, w których mają one większą szansę potwierdzenia przez sankcje rynku.

·         Główną funkcją instancji pedagogicznej jest „reprodukcja stylu życia klasy dominującej lub pewnej jej części”, np. formowanie ucznia na szlachcica – wysłanie go do szlacheckiego domu; formowanie gentelmana – wychowywanie go w Oksfordzie.

·         Sukces dominującego DP jest funkcją:

1.etosu pedagogicznego

a) wartości, którą DP przypisuje

b) wartości, którą przypisują różne rynki społeczne

2.kapitału kulturowego (tzn. dóbr kulturowych przekazywanych przez różne rodzinne DP)

·         System wszystkich DP podlega skutkom dominacji DP dominującego.

IRENA
...