GOSPODARKA NARODOWA- obejmuje wszystkie gospodarstwa indywidualne i zespolwowe w sferze produkcji, usług, podziału obrotu i konsumpcji na terytorium państwa. Możemy ją badać i opisywać stosując różne ujecia. Dwa z nich zasługuja na szczególną uwagę: * 1 ujecie zajmuję się zasobami czynnikow produkcji społecznej i jej wzrostu. P’= f(N, M, L) gdzie: P’-potencjalne możliwości produkcyjne danej gosp.; N- zasoby naturalne; M- czynnik majątkowy; L- czynnik ludzki. Czynniki te są w danym czasie zmiennymi niezależnymi i tworzą ważną grupę uwarunkowań polityki ekonomicznej. * 2 ujęcie koncentruje uwagę na faktycznie prowadzonej na terytorium państwa działalności gosp. P= gdzie: P- rozmiary gospodarki, n- gałęzie, r- regiony. Działalnośc tą prowadzą gospodarstwa indywidualne i zespołowe, a ich wyniki wyrażamy w postaci rozmiarów strumieni wytwarzanych dóbr i usług. Oznaczając działalnośc gosp. prowadzoną przez poszczególne gałęzie jako Pg, a działalność prowadzoną na obszarach poszczególnych regionów jako Pr, możemy powiedziec, że gospodarka narodowa składa się z n gałęzi (i=1,2…,n) i m regionów (j=1,2,…,m).
Produkt krajowy brutto(PKB)- (Gross national produkt = GDP)- obejmuje wyrażoną w pieniądzu wartość wszystkich finalnych dóbr i usług wytwarzanych w danym czasie, najczęściej w ciągu roku.
Produkt narodowy brutto(PNB)- (Gross national product =GNP)- miana wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie, czy podmioty działają w kraju czy poza granicą(pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie)
Produkt narodowy netto- w praktyce ustala się jego wielkość odejmując od PNB dokonywane odpisy amortyzacyjne, które są pieniężnym wyrazem zużycia środków trwałych w danym czasie.
Potencjalny produkt narodowy brutto to maksymalna w dowolnym czasie produkcja społeczna w skali kraju przy użyciu będących do dyspozycji czynników w przeciwieństwie do faktycznie utworzonego realnego produktu narodowego brutto. Różnice pomiędzy potencjalnym a realnym określa się mianem luki PNB (Lpnb). Lpnb=PNBp-PNBr
Wysoki poziom luki PNB dla społeczeństwa oznacza straty związane z niższą konsumpcją i akumulacją oraz niższe nakłady na inwestycje. Polityka ekonomiczna powinna działać na rzecz minimalizowania luki PNB, podejmować powinna środki sprzyjające wzrostowi produkcji, wykorzystaniu zasobów kraju oraz redukcji bezrobocia.
Dochód narodowy- całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich oraz fizycznych zasobów wytwórczych za wykorzystanie tych zasobów w określonym odcinku czasu(zwykle w ciągu roku)
W diagnostyce prowadzonej na potrzeby polityki ekonomicznej badane są relacje między wielkością wytwarzanego dochodu narodowego, a stanem zasobów narodowych. Do mierników tych relacji zalicz się:
1. Społeczną wydajność pracy rozumiana jako stosunek między wielkością wytwarzanego(Dw), a liczba zatrudnionych w gospodarce narodowej(Z) W=Dw/Z.
2. Pracochłonność wyrażona zwykle w formie stosunków między przepracowanymi łącznie przez zatrudnionych czasem pracy(Czp), a wielkością dochodu narodowego wytworzonego PR=Czp/Dw
3. Techniczne uzbrojenie pracy które oznacza wartość brutto produkcyjnych środków trwałych Mp w przeliczeniu na jednego zatrudnionego U=Mp/Z
4. Kapitałochłonność rozumiana jako relacje między wartością brutto produkcyjnych środków trwałych w gospodarce a dochodem narodowym wytwarzanym m=Mp/Dw
Dynamikę gospodarki w skali kraju wyznacza się zwykle za pomocą relacji [przyrostu dochodu narodowego w roku wyjściowym. Jeśli przez Dt oznaczymy wielkość dochodu narodowego w roku t, a przez Dt+1 wielość dochodu narodowego w roku następnym, to tempo wzrostu ( r) wyrażać będzie: r=Dt+1 – Dt/Dt = delta D/ Dt
Zwykle zapisuje się ja w ujęciu procentowym jako stopę wzrostu r= (delta D / Dt)* 100
Problematyka wzrostu gospodarczego stała się przedmiotem szerokich badan ekonomicznych. Duże znaczenie miało stwierdzenie zależności miedzy stopą oszczędzania oraz wielkością wsp. kapitałochłonności, a stopa wzrostu dochodu narodowego.
Tzw. równanie wzrostu Harroda-Damara =s/m r- stopa wzrostu dochodu
Pewnym przekształceniem i rozwinięciem równania wzrostu Harroda-Damara jest tzw. model Kaleckiego, który eksponuje wpływ inwestycji i ich udziału w dochodzie narodowym na tempo wzrostu tego dochodu. Wzór ten przedstawia się następująco: r= (1/m')* (J/D)-a+u gdzie: J/D- stopa inwestycji, czyli stosunek inwestycji produkcyjnych brutto do dochodu narodowego; m'- współczynnik kapitałowy przyrostowy; a- współczynnik amortyzacji wyrażający wpływ zmniejszenia się mocy produkcyjnych reprezentowanych przez środki trwale w wyniku zużycia i wycofania jego elementów z eksploatacji; u- współczynnik usprawnień, określający wpływ rożnych ulepszeń..
Dekapitalizacja- zużycie majątku trwałego.
Podmiot procesu gospodarczego- jest społeczeństwo(ludność kraju) ludność jest nośnikiem zasobów czynnika pracy, a także wyznacznikiem liczby konsumentów na obszarze kraju. W wyniku przyrostu naturalnego oraz ruchów migracyjnych liczba i struktura ludności zmienia się w czasie. Polityka gosp. chcąc rozpoznać przyszłe problemy społeczeństwa musi korzystać z prognoz demograficznych.
Struktura ludności wg wieku określa udział w ogólnej jej liczbie zasobów czynnika pracy wyznaczając potencjalne...
Polityka zatrudnienia- czynne oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy pod kątem potrzeb gospodarki kraju oraz godzenia interesów pracowników i pracodawców. Jej nadrzędnym celem jest walka z bezrobociem i jego skutkami.
Polityka ludnościowa- są to wszelkie działania państwa i jego instytucji mające na celu ukształtowanie takich stosunków ludnościowych aby osiągnięta została określona liczba oraz struktura ludności. Używając odpowiednich bodźców państwo wpływa zatem m.in. na: strukturę ludności wg płci lub wieku; przyrost naturalny; rozmieszczenie terytorialne.Jest to taka polityka której zadaniem jest wpływanie na zachowania demograficzne ludności danego państwa.
Z punktu widzenia polityki ekonomicznej za szczególne branże uważa się zwykle układy strukturalne: 1. układ rodzajowy(przedmiotowy); 2. układ przestrzenny; 3. układ własnościowo-podmiotowy; 4. układ instytucjonalny.
SEKTORY GAŁĘZIOWE GOSP. NARODOWEJ:
-SEKTOR I produkcja pierwotna polegająca na pozyskiwaniu dóbr materialnych z przyrody np. rolnictwo
-SEKTOR I gałęzie przemysłu przetwórczego łącznie z budownictwem
-SEKTOR III usługi
Układ wg sektorów instytucjonalnych wyodrębnia w gospodarce: 1. sektor przedsiębiorstw- jednostek gospodarczych wytwarzających 2. instytucji finansowych i ubezpieczeń 3. instytucji rządowych i samorządowych 4. gospodarstw domowych 5. instytucji niekomercyjnych 6. „zagranica” otoczenie zewn. danego kraju
pikaczuxp