Polityka ekonomiczna a planowanie gospodarcze Polityka gospodarcza powinna być realizowana wg. kompleksowo zaprogramowanych ustaleń, wg planu. Pojęcie racjonalnej i sprawnej w działaniu decyzji następuje w wyniku szeregu poprzedzających czynności. W ich toku sporządza się, w formie mniej lub bardziej dokładnej, opis zamiennego działania. Opis taki nazywamy planem, a proces tworzenia i podejmowania decyzji planowanie. Planowanie występuje zatem we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, również w gospodarce rynkowej. Bez planu nie ma bowiem żadnego rozumnego działania.
PLAN GOSPODARCZY na tym tle rozumiemy zatem jako decyzję dotyczącą działalności gospodarczej. Współcześnie planowanie gospodarcze jest procedurą która polega na świadomym i systematycznym przetwarzaniu informacji o charakterze ekonomicznym i technicznym oraz na konstruowaniu wewnątrz wspólnych koncepcji strategii działania pod kątem najlepszych sposobów osiągania sobie celów. Planowanie gospodarcze to proces tworzenia i podejmowania decyzji.
W zależności od przyjętych kryteriów można wyróżnić następujące typy planowania makroekonomii: z punktu widzenia czasu obejmowanymi ramami planów: * krótkookresowe (zazwyczaj rok), * średniookresowe (kilka lat), * długookresowe (perspektywiczne- kilkunastoletnie).
Plan musi mieć charakter makroekonomiczny i powinno obejmować całą gospodarkę: biorąc pod uwagę stopień dyrektywności: * plany imperatywne, * plany indykatywne. * z punktu widzenia szczebla ich zatrudnienia: * plany scentralizowane, * plany zdecentralizowane.
Budowa planu obejmuje takie czynności jak:
1.Zbadanie sytuacji w dziedzinach których ma dotyczyć działanie, dokonanie identyfikacji występujących problemów i postawienie diagnozy. 2.Określenie celu lub celów działania. 3.Zidentyfikowanie istniejących i przyszłych warunków działania. 4.Ustalenie środków działania i sposobu ich użycia, czasu, miejsca, sekwencyjności poszczególnych operacji, czyli skonstruowanie tzw. części imperatywnej planu.
Z punktu widzenia ustosunkowanie się do układu warunków, które również mogą być przedmiotem oddziaływań polityki ekonomicznej i planowania, wyodrębnić można: * plany wykorzystania istniejących zasobów i warunków, * plany działań przekształcających warunki gospodarowania i powiększających zasoby ekonomiczne tzw. plany rozwoju.
Sfery i podmioty planowania w gospodarce rynkowej Wśród uczestników procesu gospodarczego w gospodarce rynkowej możemy wyróżnić 3 grupy, które w toku planowania działań muszą rozwiązać swoje problemy: 1.Podmioty gospodarcze prowadzące zarobkową działalność gospodarczą, nastawione na zysk, należące do różnych właścicieli. 2.Zakłady i instytucje należące do jednostek samorządu terytorialnego, które prowadzą działalność gospodarczą, aby zaspokajać różne potrzeby społeczności lokalnych i regionalnych podmioty te funkcjonują w sferze planowania terytorialnego. 3.Organy państwowe i inne instytucje, które pełnią funkcje regulacyjne w stosunku do gospodarki oraz sterują działalnością służącą zaspokojeniu potrzeb ogólnospołecznych.
W ostatnich czasach wykształciła się czwarte sfera planowania makroekonomicznego- planowanie w skali międzynarodowej (ponadnarodowej).
FUNKCJE planowania krajowego W sferze krajowego planowania makroekonomicznego można wyróżnić 3 podstawowe dziedziny: 1.Dziedzina obejmująca problematykę strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, a więc oddziaływanie na wzrost gospodarczy i przemiany strukturalne w dłuższych okresach. Głównym zadaniem w ramach planowania jest rozwój gospodarki narodowej i jej otoczenia w ramach tej dziedziny. 2. Dziedzina obejmująca planowanie makroekonomiczne dotyczące oddziaływań państwa na funkcjonowanie systemu ekonomicznego i jego podstawowych mechanizmów. Podstawowym zadaniem planu jest stabilizacja gospodarki, jej równowaga i sprawność. 3. Dziedzina obejmująca planowanie sektora publicznego, a więc oddziaływań na przedsiębiorstwa, zakłady i urządzenia będące własnością państwa lub przez państwo kontrolowane, funkcjonujące w obrębie systemów infrastruktury, a także związane z systemami obrony narodowej i bezpieczeństwa wewnętrznego.
Polityka gospodarcza w warunkach gospodarki rynkowej system ekonomiczny to zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad, regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego. Podstawą rozwiązań systemowych zawsze tworzy ustrój społeczno-gospodarczy, który reguluje stosunki ekonomiczne w kraju. Własność środków produkcji jest najważniejsza w całokształcie stosunków ekonomicznych. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się ustroje indywidualistyczne (kapitalistyczne) oraz ustroje kolektywistyczne. Wyróżnia się 2 podstawowe typy: * system komparatywny (konkurencyjne), zwane również systemami gosp.rynkowej. *systemy administracyjnego regulowania gospodarki przez władze.
W kapitalistycznej gospodarce rynkowej rola państwa w stosunku do gospodarki polega przede wszystkim na zapewnieniu przestrzegania ustrojowych i systemowych zasad porządku społeczno-gospodarczego, a zwłaszcza zasad wolności gospodarczej, poszanowania własności prywatnej i swobody przedsiębiorczości.
Do tradycyjnych funkcji państwa należy: *zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego (np. poprzez utrzymanie wojska), *zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego (np. poprzez wstrzymanie policji), *utrzymywanie instytucji wymiaru sprawiedliwości (sądownictwa), *utrzymywanie szkolnictwa, *kształtowanie systemu pieniężnego.
Współcześnie państwo podejmuje również misję korygowania niedostatków mechanizmów rynkowych pod kątem: *podnoszenia efektywności gospodarki w skali ogólnospołecznej, * ograniczania nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego, * stabilizowanie gospodarki.
Do podstawowych mechanizmów oddziaływania państwa na gospodarkę w skali makroekonomicznej należą: *polityka budżetowa, *polityka pieniężna (monetarna).
Potrzeba ingerencji państwa w sprawy gospodarcze przy wykorzystaniu narzędzi polityki ekonomicznej bierze się przede wszystkim z ograniczoności zastosowań mechanizmów rynkowych przy rozwiązywaniu kwestii o charakterze ogólnospołecznym.
pikaczuxp