Najkorzystniejszym okresem profilaktyki, wczesnej stymulacji logopedycznej jest wiek niemowlęcy. Poprzez właściwą stymulację możemy zapobiegać tworzeniu się niewłaściwych nawyków.Terapia logopedyczna sygmatyzmu międzyzębowego powinna być podjęta jak najwcześniej. Często polega na współpracy wielu odpowiednich specjalistów - laryngologa, ortodonty, neurologa, czy nawet psychologa. Warto również skierować dziecko na badanie słuchu. Etapy terapii tej wady przebiegają podobnie jak w innych przypadkach dyslalii, a różnią się rodzajami ćwiczeń (zabaw) oraz materiałem językowym.I. Ćwiczenia wstępne – usprawnianie narządów artykulacyjnych, ćwiczenia oddechowe, fonacyjne – pamiętajmy jednak o tym, ażeby nie wykonywać ćwiczeń, które wiążą się z wyciąganiem języka między zęby, usta itp. (np. „kotek myje buzię”, „sięganie językiem do nosa, brody” itp.) ponieważ dodatkowo utrwalamy nieprawidłowe nawyki ruchów języka. Nauczmy dziecko prawidłowego połykania (D. Pluta – Wojciechowska).
II. Etap wywołania głosek - korektę wymowy zazwyczaj zaczyna się od głosek; sz, cz, ż, dż, żeby utrzymać trzymanie języka u góry (oczywiście jeśli i te głoski są zaburzone, a jeżeli nie, to zaczynamy od s,z,c,dz – chociaż w trakcie ćwiczeń różnicowania głosek I II III szeregu bardzo chętnie wykorzystuję opozycje głosek s – sz, c –cz, z – rz, dz - dż).
III. Utrwalania wywołanej głoski.
IV. Automatyzacji wywołanej głoski.
V. Różnicowanie I II i III szeregu głosek dentalnych.
Ogólne wskazówki:
- zwracamy uwagę na połykanie, które może odbywać się w sposób nieprawidłowy tzw. infantylny sposób połykania (język nie jest oparty o podniebienie, lecz wysunięty między zęby) - stosujemy wówczas ćwiczenia wpływające na prawidłowy sposób połykania z językiem skierowanym ku górze,
- eliminujemy użycie smoczków, butelek, kubków z ustnikiem, bidonów których długotrwałe używanie jest często główną przyczyną międzyzębowej artykulacji głosek,
- zwracamy uwagę na sposób oddychania – w jaki sposób oddycha dziecko,
- zwracamy uwagę na wadę zgryzu, która uniemożliwia terapię logopedyczną (szczególnie w przypadku zgryzu otwartego) - niezbędna w tym wypadku jest konsultacja z ortodontą,
- ćwiczenia usprawniające język pod kątem przygotowania do prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, połykania i artykulacji głosek sz, rz, cz, dż – powinny zmierzać do uzyskania szerokiego języka wewnątrz jamy ustnej (D. Pluta-Wojciechowska),
- ćwiczenie szerokiego języka – dziecko rozpłaszcza język i ujmuje go za dolnymi siekaczami (np. ćwiczenie „pieczemy pizzę”) – do głosek s, z, c, dz.
- stosujemy ćwiczenia na cofanie języka w głąb jamy ustnej, język ułożony za zębami na dole – połączenia –sk,
- różnorodność pomocy dydaktycznych, książeczek jest szeroka i bardzo kusi swoją atrakcyjnością rodziców - należy jednak pamiętać, żeby najpierw skontaktować się z logopedą i nie ćwiczyć na własną rękę, gdyż może to jeszcze bardziej utrwalić lub pogłębić wadę wymowy.
Niestety często sygmatyzm międzyzębowy jest bagatelizowany i zbywany przez rodziców stwierdzeniem, że dziecko z tego wyrośnie. Otóż niestety prawda wygląda tak, że najprawdopodobniej nie wyrośnie. Dorastając może oczywiście nieco skorygować ułożenie języka, jednakże seplenienie międzyzębowe jest wadą trudną do usunięcia ze względu na wyrobiony u dziecka nawyk wkładania języka między zęby. A im później rozpocznie się pracę z dzieckiem, tym trudniej będzie wypracować prawidłową realizację, gdyż ten nawyk będzie u dziecka jeszcze bardziej utrwalony.Bardzo ważne jest to, aby rodzice zadbali o prawidłowy rozwój ich dziecka od samego początku (jak najwcześniej). Pamiętajmy, że wszystkie wady wymowy mogą ograniczać rozwój człowieka i mogą wpłynąć na jego przyszłość.
Literatura:
1. Anna Sołtys-Chmielowicz: Zaburzania artykulacji – teoria i praktyka; Kraków 2008.2. Gałkowski Tadeusz, Jastrzębowska Grażyna red; Logopedia pytania i odpowiedzi t.1/2; Opole 2003.3. I. Styczek; Logopedia; PWN Warszawa 19804. D. Antos, G. Demel, I. Styczek; Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, Warszawa 1971.5. D. Pluta- Wojciechowska; „Ocena czynności pokarmowych jako jedno z kryteriów badania logopedycznego”, Studia z neurologopedii Kraków.6. D. Pluta-Wojciechowska; Połykanie jako jedna z niewerbalnych czynności kompleksu ustno – twarzowego, Logopedia. Lublin 2009.7. J. Cieszyńska; Metody wywoływania głosek; Kraków 2003.8. G. Demel; Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola; WSiP Warszawa 1994.9. B. Rocławski (red), Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk 1989; 10. M. Skorek, Oblicza wad wymowy, Warszawa 1993. 11. D. Krupa; Rymowanki – utrwalanki. Materiały do ćwiczeń logopedycznych , Oficyna Wydawnicza „ Impuls”, Kraków 2004.12. G. Krzysztoszek, M. Piszczek; Materiał wyrazowo-obrazkowy do utrwalenia poprawnej wymowy głosek s,z,c,dz, Kraków 2003.13. I. Michalak-Widera, K. Węsierska; Syczące wierszyki. Materiał językowy (wierszyki, wyliczanki, powiedzonka wyrazowo-obrazkowe i rebusy fonetyczne) do utrwalania wymowy głosek syczących; Katowice 2006.14. Szachajska E., Uczymy poprawnej wymowy,Warszawa1987.
milcia01