Toksyki 16.01.2014
ALKALOIDY PIRYDYNOWE np. nikotyna
Stosowane przeciwko mszycom, niektórym gąsienicom i innym organizmom zwierzęcym.
LD50 dla owadów 200-300 mg/kgmc
dla myszy 24 mg/kgmc
dla szczura 55 mg/kgmc
Nikotyna u zwierząt wchłania się z żołądka, jelit, dróg oddechowych i przez skóre.
*Powoduje szybkie pobudzenie, a potem porażenie zwojów wegetatywnych.
*Objawy pojawiają się w kilka minut po wniknięciu nikotyny do organizmu:
- przyspieszony oddech i akcja serca
- podniecenie i slinienie
- wymioty, biegunka, ogólne osłabienie
-> potem skurcze toniczno-kloniczne, zapaść i zatrzymanie kacji serca
* ewentualny powrót do zdrowia 2-3 tygodnie (jak była mała dawka)
*Postępowanie lecznicze:
Usunięcie z żołądka przez wymioty lub płukanie (do 3-4 h po połknięciu) używając wody z węglem aktywnym, 0,1% KMnO4, 0,5% taminy.
Można też dać atropinę- zniesienie objawów parasympatykomimetycznych.
*Zmiany anatomopatologiczne:
- mało charakterystyczne, zmiany nieżytowe w przewodzie pokarmowym, obrzęk płuc i przekrwienie mózgu
HERBICYDY
· mogą działać wybiórczo lub na wszystkie rodzaje roślin
· działają na rośliny kontaktowo lub układowo zaburzając czynność układu enzymatycznego i procesy fizjologiczne
· herbicydy takie jak chlorany, borany, arseniny, tiocyjaniany, cyjanamid wapniowy, sole miedzi- obecnie posiadają małe znaczenie toksykologiczne
Znaczenie mają:
1- pochodne kwasu fenoksyoctowego
2- dinitrofenole
3- zw. bispirydylowe
4- pochodne mocznika
5- triazyny
6- kw. Karbamidowy
-> pochodne kwasu fenoksyoctowego 2,4-D i 2,4,5-T oraz ich sole i estry
*Toksyczność ostra- LD50 dla różnych gatunków 300-1000 mg/kgmc
*Najbardziej wrażliwe psy <100 mg/kgmc
*Zatrucia dużą dawką 2,4-D powoduje śmierć w wyniku migotania komór.
*Podanie p.o. powoduje u szczurów bezruch, postępującą apatię, objawy depresji, osłabienie kończyn tylnych, napady drgawek, śpiączka, brak łaknienia, wybroczyny i krwotoki z jamy nosowo-gardłowej, podrażnienie błon śluzowych.
*Obraz sekcyjny- zmiany martwicze błony śluzowej jelita cieńskiego, uszkodzenia wątroby i zwyrodnienie kanalików nerkowych.
Związki te wykazują niewielką zdolność do kumulacji w organizmie.
*Nieswoiste zmiany anatomopatologiczne w płucach, wątrobie i mózgu.
*Brak jest specyficznego leczenia, zasadą jest postępowanie objawowe i podtrzymujące.
*Pierwotnie stwierdzane działanie uczulające, teratogenne, rakotwórcze są stwierdzane w wyniku zanieczyszczenia tetrachlorodibenzodioksyną (2,3,7,8- TCDD).
*Powstaje jako produkt uboczny w czasie syntezy trichlorofenolu.
-> dinitrofenole
Stosowane głównie jako środki o działaniu chwastobójczym, też jako insektycydy, akarycydy i owicydy; głównym związkiem jest DNOC i pochodne krezolowa (DNBP), pochodne nitrofenolu oraz ich sole z aminami.
*Słabo rozpuszczalny w wodzie, dobrze w rozpuszczalnikach organicznych.
*Są bardzo toksyczne dla ssaków, owadów pożytecznych i ryb, wykazują one fitotoksyczność dla roślin.
LD50 dla szczura 25 mg/kgmc p.o. DNOC, 40-50 mg/kgmc p.o. dinoseb
*Mechanizm działania
- powodują rozprzęganie oksydacyjnej fosforylacji
Zatrucie rozwija się bardzo szybko w ciągu 24-48 h, dochodzi do zejścia śmiertelnego.
- występują nudności i zaburzenia żołądkowe, niepokój, zaburzenia termoregulacji, zaczerwienienie skóry, silne pocenie, przyśpieszenie oddechu, częstoskurcz, wysoka temperatura ciała, sinica, zapaść, śmierć
*Przy zatruciu występuje żółte zabarwienie spojówek.
*Zawartość we krwi 50 ppm- niebezpieczne!
*Objawy nasilają się wraz ze wzrostem temperatury.
*Postępowanie- szybkie usunięcie trucizny, stosowanie zimnych kąpieli i podawanie tlenu.
-> zw. bispiridylowe
Bardzo silne działanie fitotoksyczne, powodują rozkładanie chlorofilu i zahamowują procesy oddychania roślin.
- dikwet
- parakwet
*Dobrze rozpuszczalne w wodzie, źle w rozpuszczalnikach organicznych.
*Użytkowe preparaty techniczne są cieczami o brunatno ciemnym zabarwieniu.
LD50 dla szczura 15 mg/kgmc parakwet
400 mg/kgmc dokwet
*Toksyczny jest dla pszczół i ryb (bardziej parakwet). Obydwa związki szybko zanikają w glebie i roślinach. Działanie fitotoksyczne katalizuje tlen atmosferyczny i światło.
*W organizmach zwierząt i roślin trudno ulegają przemianom metabolicznym, głównie ulegają procesowi redukcji i utlenieniu.
*Procesy te ?neutralizują? enzymy mikrosomalne- komórki wątroby, płuc.
*Powstają wolne rodniki ponadtlenkowe- tworząc reaktywne formy tlenu.
*Powodują one hydroperoksydację lipidów błon komórkowych w reakcjach z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi.
*W obecności jonów metali tworzą wolne rodniki lipidowe.
*Zapoczątkowywują niekontrolowaną reakcję prowadzącą do uszkodzenia białkowo-lipidowych błon komórkowych i mitochondrialnych.
*Wskaźnikiem jest WZROST stężenia aldehydu malonowego.
*Najpoważniejszym zagrożeniem jest rozwój zmian włóknistych w płucach.
*Parakwet źle wchłania się w przewodu pokarmowego (20%), szybko znika z krwi.
- 90-100% dawki- wydalona z moczem w ciagu 48h
*Objawy zatrucia:
- ostre (duże dawki): szybko rozwija się śpiączka a śmierć w wyniku uszkodzenia OUN i mięśnia sercowego
- mniejsze dawki: zaburzenia funkcjonalności przewodu pokarmowego, zapalenia i oparzenia przełyku i błony śluzowej żołądka, wymioty, biegunka, niewydolność nerek.
*Po kilku dniach rozwija się niewydolność układu oddechowego, zmiany włókniste w płucach (nieodwracalne), śmierć.
*Kontakt zewnętrzny z parakwetem- odczyny skórne rumieniowe o różnym nasileniu
*Leczenie: szybkie usunięcie trucizny, środki przeczyszczające, podtrzymujące krążenie.
-> pochodne mocznika
Najczęściej fenylopochodne zwłaszcza arylodialkilowych są:
- monuron
- diuron
- linuron
*Posiadają ogromną ropuszczalność w wodzie i różną rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych.
Monuron długo zalega w glebie.
LD50 dla szczura 1500-4000 mg/kgmc p.o. linuron
3400-3600 mg/kgmc p.o. diuron
*Wszystkie mało toksyczne dla pszczół. Diuron też dla ryb.
*W organizmach ssaków biotransformacja przebiega przez demetylację i hydroksylację.
*W zatruciu przewlekłym poza średnio zaznaczoną niedokrwistością, stwierdza się też niewielkie przyrosty masy śledziony i wątroby.
-> Inne herbicydy
- pochodne tiazyny (atrazyna, propanil, nitryle, dikamba), estry kwasu karbamidowego-> ich toksycznośc jest stosunkowo mała, brak jest doniesień o zatruciach ostrych u ludzi czy zwierząt.
FUNGICYDY
1
· siarka
· wielosiarczki wapnia i baru,
· sole Cu
· organiczne pochodne kwasu ditiokarbaminowego
· benzimidazole,
· organiczne połączenia metali,Hg,cyna,
· chlorowane fenole,heksachlorobenzen, HCH
· i inne
Działanie grzybobójcze i grzybostatycznie,
- działają powierzchownie lub układowo
- Nie wykazują dużej toksyczności ostrej dla ssaków(z wyjątkiem Hg, która jest wycofana z obrotu)
-Znaczenie mają fungicydy pochodne kwasu ditiokarbaminowego. Są stosowane do leczenia grzybic, świerzbu, przeciwbakteryjnie, w przemyśle gumowym i rolnictwie.
- Głównie stosowane jako fungicydy ale mają właściwości owadobójcze.
TWORZĄ 3 KLASY
· sole kwasu dimetyloditiokarbaminowego np. febram,ziram
· sole kwasu etylenobisditiokarbaminowego np. manep,zinep
· disiarczki np. tiuram
Sole metali alkalicznych ditiokarbaminowych- dobrze rozpuszczalne w wodzie.
Połączenia z metalami ciężkimi-źle rozpuszczalne w wodzie, tworzą zawiesiny
Di siarczki –źle rozpuszczalne w wodzie
Mała toksyczność ostra dla ssaków
LD50 p.o. szczur ziram 5000mg/kg zineb 5200mg/kg maneb 7500mg/kg tiuram 865mg/kg
Mała toksyczność naskórna, mogą powodować miejscowe podrażnienia i reakcje uczuleniowe.
Bardziej niebezpieczne są przy działaniu przewlekłym.
Do organizmu dostają się przez przewód pokarmowy i ukł.oddechowy. Łatwo przenikają do krwi, a z nią do narządów.
Gromadzą się wybiórczo w gruczole tarczowym i gruczołach płciowych
Biotransformacja w organizmie ssaków obejmuje utlenianie do disiarczków np. węgiel oraz z wydzieleniem H2S. W organizmie przebywają około 4-6dni wyjątek stanowi tiuram ok. 4 tyg
MECHANIZM DZIAŁANIA: Polega na oddziaływaniu tworzących się produktów przemiany etylenotiomocznika i izotiocjanianów, które są bardziej toksyczne od produktów macierzystych
IZOTIOCJANIANY
Mogą blokować grupy SH w organizmie, mają zdolność chelatowania jonów metali co hamuje aktywność enzymów np.cykl kwasów tri karboksylowych oraz tyrozynazy, izoenzymów cytochromu P450.Powodują upośledzenie metabolizmu tkankowego.
Etylenotiomocznik i izotiocjaniany są odpowiedzialne za tyreostatyczne i teratogenne działanie ditiokarbaminianów
np. ziram w obecności azotynu sodowego tworzy w żołądku dimetylonitrozoaminy.
ZATRUCIA OSTRE TIURAMEM
Objawy pojawiają się po ok. 1-2dni
· Zwierzęta są apatyczne
· Upośledzenie ruchowe
· Drżenia mięśniowe
· Ataksja
· Zaburzenia oddechowe
· Drgawki pojawiają się bezpośrednio przed śmiercią
· Stwierdza się zmiany morfotyczne krwi,uszkodzenie wątroby
Badanie sekcyjne
Przerost tkanki wątrobowej i nerek, zwyrodnienie białkowo-tłuszczowe, martwica błony śluzowej żołądka.
Inne związki należące do tej grupy dają podobne objawy, jednak pojawiają się one szybciej, a zejście śmiertelne następuje w 3-4 dobie.
MAŁE DAWKI DITIOKARBAMINIANÓW PODAWANE DŁUGOTRWALE
· Zanik odruchu łaknienia, wychudzenie, wyniszczenie
· Zwyrodnienie narządów podobnie jak w zatruciu ostrym, ale obejmują także OUN np. u psów drgawki, zaburzenia koordynacji, niedowłady porażenia
· Przerost gruczołów i zaburzenia równowagi hormonów tarczycy
· Działanie teratogenne,zniekształcenia czaszki, różnych części mózgu, kończyn tylnych, ogona(słabe działanie mutagenne z wyjątkiem tiuramu)
· Duża zapadalność myszy na raka płuc, również innych nowotworów u mysz, szczurów, chomików, III i IV klasa toksyczności
· Embriotoksyczne, gonadotoksyczne
Leczenie zatrucia tiuramem- objawowe!
FUNGICYDY UKŁADOWE
Pochodne benzimidazolu np.benomyl, metylotiofanat, karbendazym
Niepersystentne, rozkładają się w środowisku wodnym
Mechanizm działania grzybobójczego polega na hamowaniu syntezy białka
Są mało toksyczne dla stałocieplnych, mogą wykazywać działanie teratogenne (szczury)
W badaniach laboratoryjnych przy długotrwałym podawaniu wywołują szereg zmian nieswoistych w wielu narządach
CHLOROWANE NAFTALENY
Zastosowanie:
· Do impregnacji drewna-zabezpiecza przed działanie niekorzystnych warunków środowiskowych
· Do produkcji materiałów izolacyjnych
· Jako rozpuszczalniki, smary
· Do produkcji sznurów i lin
Ich toksyczność rośnie wraz z liczbą at Cl.
Resorbowane są do organizmu z zewnątrz przez drogi oddechowe i skórę, przewód pokamowy.
MECHANIZM DZIAŁANIA
Polega na oddziaływaniu na fosforylacje oksydatywną w mitochondriach i na przemianie karotenu w organizmie obniżając tym samym poziom Wit A(zmiany skórne, zaburzenia płodności….itd
Objawy kliniczne
· Łzawienie
· Zmienny apetyt
· Zaparcia/biegunki
· Ubytki błony śluzowej jamy gębowej
· Spadek wydajności mlecznej
· Ronienia
· Stwardnienie i układanie się skóry w fałdy(głowa,szyja,stway,grzbiet)
· Wtórne zakażenia
· Upadki na skutek zapalenia płuc
Sekcja
· W przewodzie pokarmowym stan zapalny, ubytki, owrzodzenia,
· zwyrodnienie wątroby
· Obrzęk nerek
· Zmiany w m. sercowym
· Zwyrodnienie kanalików nasiennych
Leczenie
Dodatek Wit A i dobra pasza
Zmiana pomieszczenia dla zwierząt
NAFTALEN-ŚRODEK P/MOLOM
Otrzymuje się przez suchą destylację węgla; w warunkach przemysłowych przedostaje się głównie przez układ oddechowy
Utlenia się do 1,2 epoksydu, który ulega dalszym przemianom i sprzęganiu z kw siarkowym lub glukuronowym i wydalany jest z moczem
Epoksydacja ma duże znaczenie w przemianach węglowodorów aromatycznych, a metabolity epoksydowe są silnie reaktywne o działaniu mutagennym i rakotwórczym
Epoksydy hamują powstawanie izoenzymu cytochromu P450
LEPIK
Jest końcowym produktem suchej destyl...
kws_14