farm_1_PDF.pdf

BÓL

LEKI

PRZECIWB

Czucioweiemocjonalnedoznanie,subiektywnieodbierane

jakonieprzyjemne,wyst

LEKI

jakonieprzyjemne,wystę puj

pują cepodwp

cepodwpł ywembod

ywembodźcó w

uszkadzają cychtkankilubzagra

cychtkankilubzagraŜ aj

ają cychichuszkodzeniem

cychichuszkodzeniem

PRZECIWBÓ LOWE

LOWE

lub

Doznanieodczuwanetakjakwprzypadkutakiego

lub

Doznanieodczuwanetakjakwprzypadkutakiego

uszkodzenia

Mał gorzata Berezi

gorzata Bereziń ska

ska

uszkodzenia

ad Farmakologii,

Uniwersytet Medyczny w

Zakÿ ad Farmakologii,

w praktyce

BÓ LEMJESTTO,COCHORYTAKNAZYWA

w praktyce

Uniwersytet Medyczny w þ odzi

odzi

LEMJESTTO,COCHORYTAKNAZYWA

Ból

Przyczynybó lu

Fizjologia– funkcja

funkcja

procesy chorobowe (np. nadciś nienie t

nienie tę tnicze,

tnicze,

cowa,procesynowotworowe)

Û urazyfizyczneipsychiczne

Ochronna

V Ostrzegawcza

chorobawie

Ostrzegawcza

urazyfizyczneipsychiczne

Û zmianyci

Patologia

V Dolegliwo

zmianyciś nieniaatmosferycznego

nieniaatmosferycznego

Dolegliwoś cib

cibó loweodu

loweoduŜ ejintensywno

ejintensywnoś cii/lub

cii/lub

stres

Û infekcje

przewlekłe

V Bó lwtrakciezabieg

infekcje

Û b łę

lwtrakciezabiegó wioperacji

wioperacji

łę dydietetyczne

Neuronalne mechanizmyczuciab

mechanizmyczuciabó lu

Mediatorybó lu

czeniaczuciowerozmieszczonew

tkankachobwodowych,opodwy

Û Jonywodorowe(pH)ijony

Jonywodorowe(pH)ijony

potasowe

tkankachobwodowych,opodwyŜ szonymprogu

szonymprogu

potasowe

Û Bradykinina

pobudliwoś ci,pobudzaneprzezbod

ci,pobudzaneprzezbodź ceo

ceo

Bradykinina

Û Prostaglandyny

nymcharakterze(nocyceptory)

Û Włó kna

Prostaglandyny

Û SubstancjaP

kna mielinowe

mielinowe typuA

typuA

SubstancjaP

Û Histamina

kna bezmielinowe

bezmielinowe typuC

typuC

Histamina

Û Serotonina

Serotonina

Czucioweiemocjonalnedoznanie,subiektywnieodbierane

uszkadzaj

Zak

Przyczynyb

Û Fizjologia

Û procesy chorobowe (np. nadci

chorobawień cowa,procesynowotworowe)

V Ochronna

Û Patologia

Û stres

przewlek

dydietetyczne

Mediatoryb

Neuronalne

Û Zako

Zakoń czeniaczuciowerozmieszczonew

pobudliwo

róŜ nymcharakterze(nocyceptory)

Û Włó kna

Drogaprzewodzeniabó lu

Ukł ad

ad antynocyceptywny

antynocyceptywny

Utrudnienieprzekazywaniaiintegracjibodźcó w

lowychnapoziomiesynaptycznymi,w

konsekwencji,os

konsekwencji,osł abieniewra

abieniewraŜ liwo

liwoś cinabod

cinabodź ce

lowe

Û Istotaszara

Istotaszara oko

okoł owodociagowa

owodociagowa ,j

,ją dromiejsca

dromiejsca

sinawego,ją draszwu

draszwu

Rodzajebó lu

Ocenanat ęŜ

ęŜ eniab

eniabó lu

lfizjologicznyreceptorowy

( nocyceptywny

nocyceptywny)

Û Bó lpatologicznyreceptorowy

Ostry

Û Przewlek

lpatologicznyreceptorowy

V Hiperalgezja

Przewlekły

V Dł ugotrwa

Hiperalgezja

V Allodynia

ugotrwały

V Nawracaj

Allodynia

Û Bó lneuropatyczny

Nawracają cy

lneuropatyczny

Û Bó lpsychogenny

Bezbólu

Silnyból

lpsychogenny

Û Somatyczny

Somatyczny

V Powierzchniowy

0– brakbólu

13– bólumiarkowany

46– bólsilny

79– bólbardzosilny

10– bólniedowytrzymania

Powierzchniowy

V G łę

boki

Û Trzewny(wisceralny)

łę boki

Trzewny(wisceralny)

Grupylekó wprzeciwb

wprzeciwbó lowych

lowych

Nieopioidowe lekiprzeciwb

lekiprzeciwbó lowe

lowe

Narkotycznelekiprzeciwbó lowe(

lowe( opioidy

opioidy)

Mał eanalgetyki,s

eanalgetyki,sł abeanalgetyki,obwodoweanalgetyki,

abeanalgetyki,obwodoweanalgetyki,

Niesteroidowe lekiprzeciwzapalne

lekiprzeciwzapalne

niesteroidowe lekiprzeciwzapalne(NLPZ)

lekiprzeciwzapalne(NLPZ)

Lekiznieczulają cemiejscowo

cemiejscowo

Grupalekó wozr

wozróŜ nicowanejbudowiechemiczneji

nicowanejbudowiechemiczneji

wspó lnymmechanizmiedzia

lnymmechanizmiedział ania

ania

ne nieopioidowe

nieopioidowe lekidzia

lekidział aj

ają cenaOUN

cenaOUN

anieterapeutyczne

V Przeciwb

Niektó relekiprzeciwdepresyjne

relekiprzeciwdepresyjne– dzia

dział aj

ają przeciwb

przeciwbó lowou

lowou

cychnadepresję

V Lekistosowanewszczeg

wniecierpią cychnadepresj

lowe

V Przeciwgor

Przeciwbó lowe

Lekistosowanewszczegó lnychjednostkachchorobowych

lnychjednostkachchorobowych

czkowe

V Przeciwzapalne

Przeciwgorą czkowe

karbamazepina wneuralgiinerwutr

wneuralgiinerwutró jdzielnego,ergotamina

jdzielnego,ergotamina

Przeciwzapalne

Û Brakw

wmigrenie)

Brakwłaś ciwo

ciwoś cipsychotropowychisedatywnych

cipsychotropowychisedatywnych

Drogaprzewodzeniab

Û Utrudnienieprzekazywaniaiintegracjibod

bó lowychnapoziomiesynaptycznymi,w

bó lowe

sinawego,j

Rodzajeb

Ocenanat

Û Bó lfizjologicznyreceptorowy

Û Ostry

Grupylek

Nieopioidowe

Û Narkotycznelekiprzeciwb

Û Ma

niesteroidowe

Û Niesteroidowe

Û Grupalek

Û Lekiznieczulaj

wsp

Û RóŜ ne

Dział anieterapeutyczne

Û Dzia

V Niekt

pacjent

pacjentó wniecierpi

( karbamazepina

Û Galen

Galen (200latp.n.e.)

(200latp.n.e.)– leczniczew

leczniczewłaś ciwo

ciwoś ci

Mechanizmdział aniaNLPZ

aniaNLPZ

korywierzby

Û 1767r.

korywierzby

Hamowanie

aktywno

1767r.– Edward

Edward Stone

Stone– sproszkowanakora

sproszkowanakora

cyklooksygenazy

wierzby

Û 1828r.

wierzby

cyklooksygenazy

prostaglandynowej

1828r.– salicylina

salicylina( Johann

Johann Andreas

Andreas Buchner

Buchner)

prostaglandynowej

Û 1853r.

1853r.– kwasacetylosalicylowy(

kwasacetylosalicylowy( CharlesF.

CharlesF.

Gerhardt)

Û 1897r.

Gerhardt

1897r.– aspiryna(Feliks

aspiryna(Feliks Hoffman

Hoffman ,firma

,firma

)

Û 1971r.mechanizmdzia

Bayer )

1971r.mechanizmdział aniaNLPZ(

aniaNLPZ( JohnVane

JohnVane

– nagrodaNoblaw1982r.)

nagrodaNoblaw1982r.)

Metabolizmkwasu arachidonowego

arachidonowego

Fofolipidy

Cyklooksygenazy

COX1

Û Konstytutywny

konstytutywny

Û Prostaglandyny

2– konstytutywny

Konstytutywny

Û Krwinkip

Prostaglandyny

Û Rdze

Kwasarachidonowy

lubinnenienasycone

kwasytłuszczowe

Krwinkipł ytkowe

ytkowe

gowy,nerki,

macica,gojeniesi

krę gowy,nerki,

(TxA 2 )

Û Nerki,

macica,gojeniesię ran

ran

dek(PGE 2 )

Û Naczyniakrwiono

łą dek(PGE

Naczyniakrwionoś ne

indukowany

Û Prostaglandyny

2– indukowany

Cyklooksygenazy

Lipooksygenazy

Epoksygenazy

Wolnerodniki

(PGI 2 )

Prostaglandyny

Û Zapalenie,b

NLPZ

Zapalenie,bó l,gor

l,gorą czka

czka

PGI 2

TxA 2

leukotrieny

lipoksyny

epoksydy

izoprostany

PGE 2

Podział NLPZ

Podzia

NLPZ

Wybió rczeinhibitoryCOX

rczeinhibitoryCOX2

1. Nieselektywne

Nieselektywne np.ASA,

np.ASA, ibuprofen

ibuprofen ,

, paracetamol

paracetamol ,

diklofenak ,

, naproksen

2. Wzgl

Wzglę dnieselektywnenp.

dnieselektywnenp. nabumeton

nabumeton ,

, nimelsulid

nimelsulid ,

meloksykam

3. Selektywne

Selektywne– koksyby

koksyby

Mechanizmdzia

Hamowanie

aktywnoś ci

Bayer

Metabolizmkwasu

COX 2

COX

Rdzeń kr

(TxA

Nerki,Ŝo łą

COX

COX 2

(PGI

Wybi

diklofenak

naproksen

Termoregulacja

Ukł adtermoregulacji

adtermoregulacji

Utrzymanieciepł otyorganizmunasta

otyorganizmunastał ym,

ym,

Termoreceptory(skó ra,mi

ra,mię snieszkieletowe,

snieszkieletowe,

Utrzymanieciep

rnedrogioddechowe)

Û Oś rodektermoregulacji(podwzg

ylne,gó rnedrogioddechowe)

naleŜ nympoziomie,pomimowaha

nympoziomie,pomimowahań w

rodektermoregulacji(podwzgó rze)

rze)

wytwarzaniuiutracieciepła

Elementy efektorowe

efektorowe

czka

Û Przestawienietermoregulacjinawy

Gorą czka

Zwalczaniegorą czki

czki

PrzestawienietermoregulacjinawyŜ szypoziom

szypoziom

Pirogen

⇓

Makrofagi

PowyŜ ej39,5

ej39,5 o C(41

C(41 o C)

Makrofagi

⇓

ObniŜ enieprogudrgawkowego

enieprogudrgawkowego

Wyraź nez

nezł esamopoczucie

esamopoczucie

Cytokiny – IL

IL 1,IL

1,IL 6,TNF

6,TNFα

⇓

enieodwodnieniemizaburzeniami

elektrolitowymi,mog

Indukcjaaktywnoś ciCOX

ciCOX 2wm

2wmó zgu

zgu

elektrolitowymi,mogą ceprowadzi

ceprowadzić dopowik

dopowikłań

(oś rodektermoregulacji)

rodektermoregulacji)

⇓

PGE2

innychchorób

PGE2

⇓

⇑ Wytwarzanieciep

Wytwarzanieciepł a+

a+⇓ utrataciep

utrataciepła

⇓

Gorą czka

czka

LekiobniŜ aj

ają cetemperatur

cetemperaturę cia

ciała

Prostaglandyny

V Uwra

Zapalenie

Tromboksan

V Skurcznaczy

UwraŜ liwienie

liwienie nocyceptor

nocyceptorów

Skurcznaczyń krwiono

krwionoś nych

nych

Zwię kszenieprzep

kszenieprzepł ywu

ywu

V Wzrostkrzepliwo

Wzrostkrzepliwoś cikrwi

cikrwi

naczyniowegoi

przepuszczalno

Opioidy

Û Neuroleptyki

przepuszczalnoś ci

ciś ciannaczy

ciannaczyń

Czynnikszkodliwy

wł osowatych

Neuroleptyki

Û Lekiuspokajaj

Uszkodzenietkanki

ceinasenne

Û Lekiprzeciwtarczycowe

ZaburzeniamikrokrąŜenia

Uwolnieniemediatorów

zapalenia

Lekiprzeciwtarczycowe

Rozszerzenie

naczyń

Wzrost

przepuszczalności

naczyń

Wysięk

PobudzenieiuwraŜliwienie

nocyceptorów

NIEsą zaliczanedolek

zaliczanedolekó wprzeciwgor

wprzeciwgorą czkowych!!!

czkowych!!!

Zaczerwienienie

Wzrost

temperatury

Obrzęk

Upośledzenie

czynności

Ból

Û Termoreceptory(sk

naczynia

naczyniaŜ ylne,g

nale

wytwarzaniuiutracieciep

Û Elementy

Gor

Zwalczaniegor

Û Powy

Pirogen

Û Obni

Û Wyra

Cytokiny

ZagroŜ enieodwodnieniemizaburzeniami

Û Zagro

Indukcjaaktywno

innychchor

Gor

Lekiobni

Prostaglandyny

Tromboksan

V Zwi

naczyniowegoi

Û Opioidy

osowatych

Lekiuspokajają ceinasenne

NIEs

Dział aniaprostaglandyn

aniaprostaglandyn

Dział anieprzeciwb

anieprzeciwbó loweNLPZ

loweNLPZ

Dział anieprostaglandyn

anieprostaglandyn

Dział anieinhibitor

anieinhibitoró w

Efektkliniczny

inhibitor

Efektkliniczny

Hamowaniesyntezyprostaglandyn,

odpowiedzialnychzauwra

syntezyPG

inhibitorów

odpowiedzialnychzauwraŜ liwianie

liwianie

UwraŜ liwianie

liwianie nocyceptor

nocyceptorów

Zmniejszenie

nadwra

Dział anieprzeciwb

anieprzeciwbó lowe

lowe

nadwraŜ liwo

liwoś ci

nocyceptorów

Û Skutecznewb

nocyceptorów

Nasilanie agregacji

agregacji pł ytek

ytek

Hamowanieagregacjipł ytek

ytek

Zapobieganieudarom,

⇑ ryzykokrwawie

Skutecznewbó lachpochodzeniazapalnegoi

lachpochodzeniazapalnegoi

krwiprzezTxA 2

ryzykokrwawień

zanychzuszkodzeniemtkanek

Û Skutecznewniekt

⇑ Napi

Napię cia

cia mi

mi ęś

ęś ni

nió wki

wki

⇓ Nasilonegonapi

Nasilonegonapię cia

cia

Znoszeniebó lu

macicy

mi ęś

ęś ni

nió wkimacicy

wkimacicy

miesią czkowego

czkowego

Skutecznewniektó rychb

rychbó lachg

lachgł owy

owy

⇓ Wydzielania

Wydzielania soku

soku

Nasileniewytwarzaniasoku

Ŝo łą

Uszkodzenieś luz

luzó wki

wki

Ŝo łą

łą dkowego

dkowego ,cytoprotekcja

,cytoprotekcja

łą dkowego

dkowego

Osł abienieczynno

abienieczynnoś ci

Nasileniemotorykijelit

Biegunki

motorycznejjelit

Nasilenie wydalaniaNa

wydalaniaNa + z

⇓ WydalaniaNa

WydalaniaNa + ,

Obrzę ki

moczem

zatrzymaniewody

Nieopioidowe lekiprzeciwb

lekiprzeciwbó lowe

lowe

Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)

ÛPochodnekwasuoctowego– diklofenak,indometacyna,acemetacyna

ÛOksykamy – piroksykam,meloksykam

ÛPochodnekwasupropionowego – ibuprofen,ketoprofen,naproksen

ÛPochodnekwasufenamowego – kwasmefenamowy,kwastolfenamowy

ÛWybiórczeinhibitoryCOX2(koksyby) celekoksyb

Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)

Û Pochodnekwas

Pochodnekwasó worganicznych

worganicznych

kamikrwi

Û Pochodnekwasuoctowego,

W99%wią zanezbia

zanezbiał kamikrwi

Pochodnekwasuoctowego, propionowego

propionowego ,

, fenamowego

fenamowego ,

oksykamy

czkowe

Û Wdawkachterapeutycznychniedzia

lowe/przeciwgorą czkowe

czkowe

ÛKwassalicylowyijegopochodne– kwasacetylosalicylowy,salicylamid

ÛPirazolony – metamizol,propyfenazon

ÛAnilidy paracetamol

lowe/przeciwgorą czkowe

Wdawkachterapeutycznychniedział aj

ają przeciwzapalnie

przeciwzapalnie

Û Zwi

Zwią zkioboj

zkioboję tnelubs

tnelubsł abozasadowe

abozasadowe

Û Mniejszazdolno

Mniejszazdolno ść

ść dowi

dowią zaniazbia

zaniazbiał kamikrwini

kamikrwiniŜ NLPZ

NLPZ

Û Kwassalicylowyijegopochodne,

Kwassalicylowyijegopochodne, pirazolony

pirazolony ,

, anilidy

anilidy

Wskazania

Dział anianiepo

anianiepo Ŝą

Ŝą dane

dane

Û Bó ler

leróŜ negopochodzenie

negopochodzenie– bó leg

legł owy,z

owy,zębó w,

ZaburzeniaŜo łą

łą dkowo

dkowo jelitowe

jelitowe

stawó w,mi

w,mi ęś

ęś ni,b

ni,bó lemenstruacyjne,migreny,b

lemenstruacyjne,migreny,bó le

erki,owrzodzenia,krwawienia,perforacje

Û Zaburzeniaczynno

pooperacyjne

Û Nerwob

pooperacyjne

Zaburzeniaczynnoś cinerek

cinerek– retencjasoduiwody

retencjasoduiwody

Û Chorobyreumatyczne

Nerwobó le

Hamowanieagregacjipł ytek

ytek

Chorobyreumatyczne

Û Bó lenowotworowe(przerzutydoko

Objawyoś rodkowe(b

rodkowe(bó leizawrotyg

leizawrotygł owy)

owy)

lenowotworowe(przerzutydokoś ci)

ci)

Zmniejszenieczynnoś cimotorycznejmacicy

cimotorycznejmacicy

czka

Û Dnamoczanowa

Gorą czka

rne

Û Skurczoskrzeliuchorychzdychawic

Dnamoczanowa

Û Profilaktykazakrzep

Skurczoskrzeliuchorychzdychawicą oskrzelow

oskrzelową

Profilaktykazakrzepów

Dzia

Û Hamowaniesyntezyprostaglandyn,

Uwra

Zmniejszenie

Dzia

nocyceptor

Nasilanie

Hamowanieagregacjip

Zapobieganieudarom,

krwiprzezTxA

zwi

zwią zanychzuszkodzeniemtkanek

Znoszenieb

miesi

Nasileniewytwarzaniasoku

Uszkodzenie

Nasileniemotorykijelit

Biegunki

motorycznejjelit

Nasilenie

Obrz

Nieopioidowe

Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)

Û W99%wi

Przeciwbó lowe/przeciwgor

Przeciwb

Przeciwbó lowe/przeciwgor

Dzia

Û Zaburzenia

staw

Û Nad

NadŜ erki,owrzodzenia,krwawienia,perforacje

Û Hamowanieagregacjip

Û Objawyo

Û Zmniejszenieczynno

Û Gor

Reakcjeskó rne

Û Reakcjesk

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: