PROZA BRUNONA SCHULZA
Schulz Bruno (1892-1942), polski prozaik, krytyk literacki, grafik.
Pierwszym znanym utworem Schulza jest Noc lipcowa (powstała 1928, opublikowana 1936 w tomie Sanatorium pod Klepsydrą). Uznanie przyniósł mu cykl opowiadań Sklepy cynamonowe (1933).
W lirycznej, pełnej fantazji prozie Schulza fabuła jest zredukowana, większą rolę odgrywają opisy małego galicyjskiego miasteczka sprzed I wojny światowej, jego mieszkańców i obyczajów, nierzadko w klimacie zbliżonym do marzenia sennego. Proza Schulza należy do nurtu modernistyczno-ekspresjonistycznego, znamiennego dla schyłkowego okresu monarchii austro-węgierskiej, odwołującego się do mitów, symboli i podświadomości, posługującego się groteską oraz ironią.
Składają się nań dwa tomy opowiadań - SKLEPY CYNAMONOWE oraz SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ, a także kilka utworów nie włączonych przez pisarza do pierwodruków wspomnianych zbiorów.
Aby znaleźć pełniejszą ekspresję dla swojej wizji świata, a zarazem wyobraźni, autor wzbogacił narrację, opisy, wprowadził bohaterów, zastosował barwniejszy język, pełen anachronizmów, regionalizmów, metafor, co sprawia, że czyta się tę wielowątkową, wielowarstwową prozę z rosnącym zaciekawieniem.
Głównym bohaterem opowiadań jest Józef - porte parole samego autora; obok niego obecny jest stary Jakub - ojciec głównego bohatera, odpowiednik rzeczywistego ojca pisarza. Jakub jest postacią niezwykle malowniczą - bajarz, demiurg, stwórca świata opanowanego przez materię, ma cudowne właściwości przepoczwarzania się w różne istoty. Czasami wydaje się demiurgiem, wystarczy jednak, że pojawi się obok niego młoda kobieta, a zapomina o swojej cudotwórczej mocy, ulegając jej powabom. Tak mężczyzna, który u Schulza jest uosobieniem władz umysłowych, poddaje się urokowi kobiety, którą pisarz utożsamia z materią, tym, co rzeczowe, praktyczne, a nie poetyckie i artystyczne. W ten sposób rodzi się również erotyczna więź między przedstawicielami przeciwnych płci. Ostatecznie kobieta staje się zwykle u Schulza metaforą apokaliptycznej wizji świata; wizji, w której świat jest zdominowany przez pragmatyzm, a nie przez sztukę. Ta, jedna z możliwych, perspektywa interpretacyjna nie uwzględnia, oczywiście, innych odczytań Schulzowskiej prozy (np. w duchu psychoanalizy, Kabały, postmodernizmu czy - ostatnio - feminizmu).
Wyrazistość świata przedstawionego przez Schulza - czy to w prozie, czy w sztukach plastycznych - sprawiła, że nie tylko jego twórczość cieszy się niesłabnącym, a przeciwnie - narastającym powodzeniem. Intryguje również jego biografia - zrekonstruowana przed wieloma laty na podstawie przede wszystkim wspomnień rodziny i znajomych przez Jerzego Ficowskiego, nadal jednak pełna zagadek. Do dzisiaj nie wiadomo na przykład, czy powieść pt. "Mesjasz", o której pisarz wspominał w listach rzeczywiście powstała, czy nie. W każdym razie do chwili obecnej nie natrafiono na jej ślad.
Lizzzia