Frelak J., Klaus W. - Integracja uchodźców w Polsce. Rekomendacje i dobre praktyki (2007).pdf - prawa człowieka - gosia.olga

INTEGRACJA UCHODƉCíW W

POLSCE

Rekomendacje i dobre praktyk i

Justyna Frelak

Witold Klaus

INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH

Pro gram Mi grac ji i Po lit yki Wschod niej

Pu b li ka cja po wsta³a w ra mach pro je ktu „Ewa lu a cja Pro gra mów Inte gra cy j nych dla

ucho dŸ ców w Pol sce”, wspó³fi nan sowa ne go ze œro d ków Unii Eu ro pe j skiej w ra mach

Euro pe j skie go Fun du szu Spo³ecz ne go. Projekt zosta³ zrealizowany przez Instytut

Spraw Publicznych oraz Stowarzyszenie Interwencji Prawnej we wspó³pracy

z Ministerstwem Pracy i Polityki Spo³ecznej.

towarzyszenie

nterwencji

rawnej

Europejski Fundusz Spo³eczny

Re dakc ja: Te resa Paw lak-Lis

Ko ord yna tor pro jektu: Ju styna Fre lak

Pro jekt ok³adki: QUARR (22) 827 21 33

Co pyr ight by Fun dac ja In styt ut Spraw Pu bliczn ych, War szawa 2007

Przedruk materia³ów Instytutu Spraw Publicznych w ca³oœci lub czêœci mo¿liwy jest

wy³¹cznie za zgod¹ In styt utu. Cy tow anie oraz wy kor zyst anie da nych em pir yczny ch

dozwolone jest z podaniem Ÿród³a.

Za treœæ publikacji odpowiada Instytut Spraw Publicznych, pogl¹dy w niej wyra¿one

nie odzwierciedlaj¹ oficjalnego stanowiska UE.

ISBN: 978-83-89817-92-1

Wy dawca:

Fun dac ja In styt ut Spraw Pu bliczn ych

00-031 Warszawa, ul. Szpitalna 5 lok. 22

tel. 022 556 42 60; fax 022 556 42 62

e-mail: isp@isp.org.pl

www.isp.org.pl

Sk³ad, druk i oprawa:

WEMA Wy dawn ictwo-Po lig rafia Sp. z o.o.

00-093 Warszawa, ul. Dani³owiczowska 18A

tel. 022 828 62 78, fax 022 828 57 79

e-mail: wema@wp-wema.pl

www.wp-wema.pl

Justyna Frelak

Witold Klaus

Rekomendacje i dobre praktyki

Je dy ne na rzê dzia in te gra cji w Pol sce skie ro wa ne do w¹skiej gru py uchodŸ -

ców Indy widu a l ne Pro gra my In te gra cji (IPI) nie spe³niaj¹ swo ich pod sta wo -

wych ce lów. Bar dzo du¿o ucho dŸ ców de cy du je siê na prze rwa nie pro gra mu

(ponad 40%) i wyjazd z naszego kraju. Zbyt wiele instytucji (nawet tych,

któ re po win ny byæ zaan ga ¿o wa ne w re a li za cjê IPI) nie jest od po wie d nio

przy go to wa nych do pra cy z ucho dŸ ca mi. Urzêd ni cy bar dzo czê sto nie ro zu -

miej¹ sy tu a cji ucho dŸ ców (w tym nie do ko ñ ca akce p tuj¹ ich od mien noœæ

ku l tu row¹), a sto so wa ne roz wi¹za nia nie tworz¹ wa run ków sprzy jaj¹cych do

ich po zo sta nia w Pol sce. Or ga ni za cje po zarz¹dowe w du ¿ej czê œci uzu pe³-

niaj¹ braki dzia³añ s³u¿b spo³ecznych. Musz¹ jednak stawiaæ czo³o pro ble -

mom takim, jak brak œrodków gwarantuj¹cych ci¹g³oœæ dzia³añ (otrzymywa ne

przez nich wspa r cie fi nan so we ze œro d ków pu b li cz nych jest nie wie l kie). Ich

dzia³alnoœæ nie obejmuje ca³ego kraju, ale g³ównie du¿e miasta co powoduje,

i¿ du¿a li cz ba ucho dŸ ców jest po zba wio na do stê pu do sze r szej ofe r ty inte gra -

cy j nej.

Polska jeszcze przez d³ugi czas przez czêœæ z tych osób bêdzie traktowana

jako przy sta nek na dro dze do le p sze go œwia ta Eu ro py Za chod niej. Nie zmie ni

tego na wet zna cz ne po sze rze nie ofe r ty inte gra cy j nej. Nie zwa l nia nas to jed -

nak z obo wi¹zku stwo rze nia sku te cz ne go sy ste mu inte gra cyj ne go dla ucho dŸ -

ców czy te¿ cudzoziemców przebywaj¹cych z innych przyczyn w Polsce.

Oczy wi œcie, ja kie ko l wiek zmia ny wi¹¿¹ siê ze zwiê ksze niem wy da t ków na

cele inte gra cy j ne. S¹ to jed nak mnie j sze ko szty ni¿ po zo sta wie nie tych osób na

sta³e w krê gu zain tere so wa nia po mo cy spo³ecz nej. Zde cy do wa nie ta ñ sze jest

wspa r cie w pocz¹tko wej fa zie in te gra cji – in wes ty cja w edu ka cjê, zmia na

kwa li fi ka cji za wo do wych, le cze nie cu dzo zie m ców, ni¿ wyp³aca nie im

zasi³ków przez wiele lat.

248

Justyna Frelak, Witold Klaus

Po ni ¿ej zo sta³y za pre zen towa ne re ko men da cje i do bre pra kty ki wy kra -

czaj¹ce poza dzia³ania Indy widu a l nych Pro gra mów In te gra cji. In te gra cja po -

win na bo wiem za czy naæ siê w mo men cie przy ja z du do kra ju. Po ni ¿ szy tekst

za wie ra ta k ¿e re ko men da cje ogó l ne, do tycz¹ce ca³oœci po li ty ki inte gra cy j nej

w Polsce, w tym odnosz¹ce siê do pre in te gra cji osób ob jê tych ochron¹ miê -

dzy na ro dow¹.

Kom p le kso wa po li ty ka inte gra cy j na

Po li ty ka inte gra cy j na pa ñ stwa po win na za wie raæ dwa komp le men tar ne

ele men ty: z jed nej stro ny, bez po œred nie dzia³ania zmie rzaj¹ce do in te gra cji

mi gran tów, a z drugiej – ró¿norakie przedsiêwziêcia maj¹ce na celu zwalcza-

nie zja wi ska wy klu cze nia spo³ecz ne go ró ¿ nych grup spo³ecz nych, w tym

obco kra jo w ców. Dzia³ania te po win ny obe j mo waæ ta k ¿e wa l kê z ra si z mem

i kse no fo bi¹ oraz zwa l czaæ dys kry mi na cjê w ¿y ciu spo³ecz nym i za wo do wym.

Dzia³ania inte gra cy j ne dla sze r szej gru py

Pro gra my inte gra cy j ne dzia³aj¹ce w Polsce koncentruj¹ siê na jednej kate-

go rii obco kra jo w ców prze by waj¹cych w Pol sce, czy li na oso bach, któ re uzy -

ska³y sta tus ucho dŸ cy. Oso by, któ re otrzy ma³y zgo dê na po byt to le ro wa ny

w Po l s ce, s¹ tej po mo cy po zba wio ne. Po nie wa¿ obie gru py maj¹ po do b ne po -

trze by inte gra cy j nie i na po ty kaj¹ na po do b ne ba rie ry, cu dzo zie m cy maj¹cy

zgo dê na po byt to le ro wa ny po win ni rów nie¿ zo staæ ob jê ci IPI 1 .

Da l sze ogra ni cza nie pro gra mów do w¹skie go gro na od bio r ców mo¿e sku t -

ko waæ mar gi na li zacj¹ i wy klu cze niem in nych grup, do któ rych nie s¹ skie ro -

wa ne dzia³ania inte gra cy j ne. Dla te go in te gra cja w d³u¿ szej per spe kty wie po -

win na obj¹æ wszy stkich imi gran tów maj¹cych trud no œci w sa mo dzie l nym ¿y -

ciu w Po l s ce. Jest to nie zmie r nie isto t ne w przy pa d ku migracji ekonomicznych

do Polski z innych kontynentów.

Przy two rze niu pro gra mów inte gra cy j nych na le ¿y wzi¹æ pod uwa gê ce chy

et ni cz ne, ku l tu ro we, po trze by ka ¿ dej z grup upra w nio nych do ta kiej fo r my

wspa r cia. Za sad ne wy daj¹ siê roz wi¹za nia sto so wa ne przez te pa ñ stwa, któ re

przy pro je kto wa niu i re a li za cji spro fi lo wa nych pro gra mów wspó³dzia³aj¹ ze

spo ³ecz no œcia mi imi gran c ki mi.

1 Dzia³ania ta kie by³y pla no wa ne i zna laz³y siê w pro je kcie no we li za cji usta wy o udzie la -

niu cu dzo zie m com ochro ny na te ry to rium RP (druk se j mo wy nr 1988, Sejm V ka den cji). Jed nak

z uwagi na rozwi¹zanie Sejmu, projekt nie zosta³ przyjêty. Wiêcej na ten temat zob.: A. Gutkow-

ska, Uwa gi do pro je ktu no we li za cji usta wy o udzie la niu cu dzo zie m com ochro ny na te ry to rium

Rzeczypo spo li tej Pol skiej (druk se j mo wy nr 1988) , „Ana li zy, Ra po r ty, Eks per ty zy Sto wa rzy -

sze nia In ter we ncji Pra wnej” 2007, nr 7 do stê p ne na stro nie in ter ne to wej Sto wa rzy sze nia:

http://www.inter we ncja praw na.pl/docs/ARE-707-no welizacja -ustawy-o -ochro nie.pdf

Rekomendacje i dobre praktyki

249

Pod nie sie nie œwia do mo œci spo³ecz nej

Pro blem ucho dŸ stwa czy te¿ imi gra cji nie jest przed mio tem wiê ksze go za -

intere so wa nia ani rz¹dz¹cych ani spo³ecze ñ stwa. Po mi mo po pra wiaj¹cej siê

sy tu a cji, na dal mamy do czy nie nia z le kce wa¿¹cym, wy ni kaj¹cym czê sto

z nie wie dzy, po dej œciem do tej gru py osób. Wa ¿ nym ele men tem pro ce su in te -

gra cji jest uœwia do mie nie spo³ecze ñ stwu ist nie nia osób od mien nych ku l tu ro -

wo i ich obecnoœci w codziennym ¿yciu, wskazuj¹c korzyœci, jakie spo³eczeñ-

stwo mo¿e osi¹gn¹æ przez w³¹czenie doñ migrantów.

Re ko men da cje do tycz¹ce Indy widu a l nych Pro gra mów

In te gra cji

Indy widu a l ne Pro gra my In te gra cji maj¹ na celu u³atwie nie ucho dŸ com

ad ap ta cji w Pol sce przez udzie le nie po mo cy w na uce jê zy ka pol skie go, zna le -

zie nie pra cy, a ta k ¿e mie sz ka nia. G³ówne za³o¿e nia pro gra mu to za pe w nie nie

bez pie cze ñ stwa so cja l ne go po przez przy zna wa nie œwia d czeñ pie niê ¿ nych

w ce lu stwo rze nia mo ¿ li wo œci po dej mo wa nia dzia³añ inte gra cy j nych oraz po -

rad ni c two pra w ne, ro dzin ne i psy cho logi cz ne. Jed nak po za ko ñ cze niu IPI nie -

wiele osób ma pracê, mieszkanie, czy mówi p³ynnie po polsku.

Ucho dŸ ca jako re a li za tor pro gra mu

Pro gram inte gra cy j ny po wi nien zo staæ grun to w nie prze bu do wa ny w ta -

ki sposób, aby z jednej strony, dawaæ uchodŸcy wiêcej wsparcia, a z drugiej

– bar dziej mo ty wo waæ go do po dej mo wa nia sa mo dzie l nych dzia³añ. Usta -

wa o po mo cy spo³ecz nej ju¿ w naze w ni c twie zak³ada, ¿e rea li za to rem pro -

gra mu jest pra co w nik so cja l ny, a nie ucho dŸ ca. Tym cza sem po win no byæ

od wro t nie. Rea li za to rem pro gra mu po wi nien zo staæ w³aœ nie ucho dŸ ca,

któ ry przy wspa r ciu i po mo cy pra co w ni ka so cja l ne go, okre œla³by swo je po -

trze by i mo ¿ li wo œci, sta no wi¹ce pod sta wê do bu do wy pro gra mu. Pra co w -

nik ma za za da nie wspie raæ ucho dŸ cê i ko or dy no waæ, w ra zie po trze by,

pra cê in nych s³u¿b.

Indy widua li za cja nie tyko w na zwie

Pomimo i¿ w swoim za³o¿eniu IPI maj¹ byæ dostosowane do potrzeb indy-

widu al ne go ucho dŸ cy, w pra kty ce jest jed nak ina czej. Poza pe w ny mi wspó l -

ny mi ele men ta mi, pro gra my po win ny za wie raæ wiê kszoœæ po sta no wieñ, wy -

ni kaj¹cych z sy tu a cji oso bi stej ucho dŸ cy i jego rodziny (bior¹c pod uwagê stan

Frelak J., Klaus W. - Integracja uchodźców w Polsce. Rekomendacje i dobre praktyki (2007).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: