Jelen sika
Jelen sika jest zwierzyna łowna, z która prawdopodobnie nie spotkasz sie w
łowisku, jako _e wystepuje na bardzo ograniczonym terenie naszgo kraju, w okolicach
zalewu wislnego oraz na slasku.
I. Wystepowanie i siedlisko
Zwierze to wywodzi sie z okolic wschodniej Syberii, wystepuje równie_ w
krajach azjatyckich, jak: Korea, Mand_uria oraz Tajwan. Wiele krajów podjeło decyzje
o introdukcji Jelenia sika na swoje tereny, z czego w niektórych krajach udało sie
osiagnac regularna i ustabilizowana populacje (Austria, Dania, Anglia, Francja, Irlandia
a nawet Filipiny oraz niektóre stany USA).
Za swoje siedlisko Jelen sika obiera zazwyczaj gesto podszyte lasy ale jego
spektrum doboru siedliska jest bardzo szerokie. Bez wiekszego problemu zasiedla
remizy sródpolne, du_e obszary łakowe jak równie_ lasy górskie (nawet do 2000
metrów n.p.m.).
II. Charakterystyka ogólna
Wielkoscia Jelen sika zbli_ony jest do daniela, zarówno jesli chodzi o mase jak
i o ubarwienie sukni (kolor oraz białe nakrapianie). Poro_e natomiast przypomina
wieniec jelenia szlachetnego. Byki tego gatunku sa o około 10 % cie_sze od łan. Ich
sylwetka jest masywniejsza a podgardle zazwyczaj porosniete jest dosc długa grzywa.
Rozwój fizyczny u samców trwa do około ósmego roku _ycia, u samic zatrzymuje sie
w szóstym. Jelen sika zmienia suknie dwa razy w ciagu roku, przy czym suknia zimowa
charakteryzuje sie bardziej opalizujaca szaroscia oraz zanikiem białych plamek. Lustro
Jelenia sika jest białe i dosc wyraznie odcinajace sie od sukni (zarówno letniej jak i
zimowej). Charakterystyczna cecha tego gatunku sa gruczoły zapachowe zlokalizowane
w dolnej, zewnetrznej czesci badyli. Ogon ma barwe biała z przecinajacym go wzdłu_
czarnym pasmem. Tak jak u wszystkich jeleniowatych rozwój wienca, determinowany
jest baza _erowa, predyspozycjami genetycznymi oraz szerokoscia geograficzna (w
krajach, w których panuje dłu_szy dzien, wience staja sie okazalsze, gdy_ długosc dnia
powoduje wydzielanie hormonu powodujacego wzrost wienca- warto o tym wiedziec
gdy_ dotyczy to wszystkich jeleniowatych
III. Od_ywianie
Baza _erowa uzale_niona jest od miejsca wystepowania. Jego zdolnosci
adaptacyjne sa bardzo du_e i potrafia zmieniac przyzwyczajenia _erowe niemal
natychmiast po wystapieniu zmian srodowiskowych. W głównej mierze ich menu
składa sie z: traw, opadłych lisci oraz młody drzew i krzewów. Nie gardza równie_
kukurydza, ziołami oraz grzybami.
IV. Rozmna_anie i rozwój
Okres godowy przypada na listopad. Jelenie sika sa poligamistami, co oznacza
i_ jeden byk kryje wiecej ni_ jedna łanie (mo_e ich posiadac nawet do 12). Zdarza sie
równie_ „zdrada” wsród łan, jako _e pokryta łania odchodzi czasem do innego byka
aby zwiekszyc prawdopodobienstwo zapłodnienia. Podczas okresu rui (trwajacego
około szesciu tygodni) samce traca znacznie na wadze. Samice natomiast nie traca
wagi. Dojrzałosc płciowa zarówno samce i samice osiagaja w wieku 16-18 miesiecy.
Okres cia_y trwa zazwyczaj 30 miesiecy, po czym rodzi sie prawie zawsze jedno
młode, wagowo wahajace sie w przedziale 5-7 kg. Laktacja u łan trwac mo_e nawet do
dziesieciu miesiecy. Podczas okresu rui, dochodzi czasem do skrzy_owania genów
pomiedzy Jeleniem sika a Jeleniem szlachetnym, przez co powstaje podgatunek,
bedacy mieszanka obu tych gatunków.
V. Zachowanie
Samce Jelenia sika prowadza zazwyczaj samotny tryb _ycia (u osobników
młodszych zdarzaja sie jednopłciowe stada liczace po kilka sztuk samców). Łanie
trzymaja sie w stadach wraz z odchowywana młodzie_a. Samce Jelenia sika znacza
swój teren poprzez wygrzebywanie w ziemi dołków, do których oddaja mocz. Innym
sposobem na zaznaczenie terytorium jest zdzieranie w widocznych miejscach sciółki
lub podło_a, za pomoca wienca. Teren jednego samca oscyluje w granicach 10 ha.
Wieniec słu_y samcom do walk terytorialnych oraz do obrony przed potencjalnymi
drapie_nikami. Podczas wolnego biegu, jelenie odbijaja sie z czterech konczyn
wykonujac dosc zabawne skoki na odległosc 3-4 metrów. Z miejsca sa w stanie
przeskoczyc przeszkody o wysokosci ponad dwóch metrów. Jelenie sika sa swietnymi
pływakami, potrafia uciec do wody chroniac sie przed drapie_nikami. Przepływaja bez
wiekszego problemu dystanse nawet do 15 kilometrów. Gatunek ten jest dobrze
uwokalniony, potrafiac produkowac bardzo du_a game dzwieków. Od gwizdów
poprzez swist, a na odgłosach podobnych do r_enia koni skonczywszy. W polskich
lasach zdarzaja sie sytuacje łaczenia we wspólne chmary Jeleni sika oraz szlachetnych,
zazwyczaj jednak gatunki te sa do siebie nastawione antagonistycznie.
VI. Ekologia gatunku
W wiekszosci miejsc wystepowania Jeleni sika sa one jednym z elementów
łancucha troficznego (sa zjadane przez wieksze drapie_niki). W Polsce presja du_ych
drapie_ników jak wilki czy rysie, praktycznie nie wystepuje, przez co role tego gatunku
mo_na okreslic jako drobny wkład w zwiekszenie bioró_norodnosci naszych łowisk.
Jego bytnosc w łowisku nie stanowi wiekszej konkurencji dla innych jeleniowatych.
Jedyna negatywna strona wprowadzenia tego gatunku jest fakt psucia puli genowej
Jelenia szlachetnego poprzez krzy_owanie z nim.
VII. Słowniczek
Badyle – o nogach jelenia.
Byk – samiec jelenia.
Chmara – stado jeleni.
Czemchanie – pozbywanie sie scypułu.
Ciele – młode jelenia.
Grandle – zanikowe kły w górnej szczece byka.
Gomóła- byk bez poro_a
Flagi- zwisajace strzepy zdzieranego scypułu.
Kwiat – o ogonie daniela.
Licówka – o łani prowadzacej reszte chmary.
Lustro – o białej łacie wystepujacej na zadzie jeleni.
Łania – samica jelenia.
Łanka – o młodej samicy nie prowadzacej jeszcze cielaka.
Mo_d_en – kostne zgrubienie na czaszce, z którego wyrasta poro_e.
Pałowanie – obgryzanie kory drzew.
Poro_e – wyrastajacy corocznie kostny twór.
Rykowisko- gody jeleni
Sek – wyrostek na poro_u jelenia.
Scypuł – miekka skórna narosl od_ywiajaca poro_e podczas wzrostu
Suknia – okrywa włosowa, inaczej siersc.
Swiece – o oczach jelenia.
Talerz – inaczej lustro.
Tyka- pojedyncza czesc poro_a
Wycieranie poro_a – zdzieranie scypułu
hronosx