KULTURA OTTOŃSKA
Geneza
Cesarstwo ottońskie powstało ze zjednoczenia w 2 poł. IX w sześciu wielkich plemion: Franków, Alamanów, Bawarów, Turyngów, Sasów i Fryzów. Początkowa władza należała do plemiona Franków. Do 918 r na tronie państwa wschodniofrankijskiego zasiadał ostatni z Franków- Konrad I. Po jego śmierci ośrodek władzy przeniósł się do Saksonii. W 919 r królem został Henryk I, wnuk Ludolfa, książę Sasów i odtąd przez cały wiek panowanie nad Niemcami miało pozostać w rękach rodu Ludolfinów.
Syn Henryka Otto I zwany później Wielkim (936 – 973) był już rzeczywistym władcą całych Niemiec. Pozycja Ottona I była bardzo silna i w 962 roku biskup Rzymu koronował go na Imperatora. Cesarz uważał się za sukcesora Karola Wielkiego o czym świadczy fakt ustanowienia przez niego Akwizgranu jako miejsca koronacji króla niemieckiego. W dawnym państwie Franków Otto I szukał także wzorców artystycznych.
Sztuka ottońska świadomie więc czerpała z artystycznych założeń sztuki karolińskiej.
Przykładami są:
- Architektura Saksonii
- Malowidła upamiętniające wojnę Henryka I z Węgrami w Merseburgu
- Malarstwo miniaturowe
Pomimo wielu założeń na wzór fundacji Karola Wielkiego żaden z władców nie stworzył jednego ośrodka kultury artystycznej, jakim był niegdyś Akwizgran za czasów Karola Wielkiego.
Sił artystycznych do realizacji założeń szukano głównie w klasztorach, w związku z czym klasztory odegrały ogromną rolę w zaspokajaniu potrzeb mecenatu cesarskiego, książęcego i biskupiego. Wynikało to z przodującej pozycji klasztorów w ówczesnej kulturze artystycznej.
Główne założenia związane były z opactwami:
- św. Maksymiana w Trewirze, Echternach
- św. Pantaleona w Kolonii, Fuldzie
- św. Emmerama w Ratyzbonie
W pełni dojrzałą postać stylu ottońskiego reprezentują dzieła wchodzące w skład tzw. grupy Liuthara do której należy m.in. Ewangeliarz Ottona III. Powstał on w skryptorium w Reichenau w końcu X w. Jedna z kart to wizerunek koronacyjny Cesarza, przedstawiająca w górnej partii tronującego Ottona III w frontalnej pozie. Otacza go mandorla a w prawej dłoni trzyma glob zwieńczony krzyżem. Podstawę jego tronu dźwiga personifikacja ziemi. Z nieba nad głową Cesarza wychyla się Manus Dei w nimbie krzyżowym nakładająca Cesarzowi koronę.
Głowę Ottona III otaczają symbole ewangelistów trzymające wielki zwój, który przebiega przed jego piersią. Po bokach władcy stoją, pochyleni ku niemu, dwaj mężczyźni w koronach i ze sztandarami. Dolną połowę miniatury zajmuje po dwóch stojących przedstawicieli stanu duchowego i świeckiego.
Ten typ przedstawienia wyraża: jak niegdyś Bóg namaścił swego Syna na misję Odkupienia ludzi, tak teraz Chrystus pomazuje swego wybrańca dla utwierdzenia dzieła Zbawienia. Cesarz otrzymał w tym celu od Chrystusa władzę nad całą ziemią. Dlatego też stopy opierają się na podnóżku, który dźwiga terra – personifikacja ziemi.
Propaganda władzy opierała się na przeświadczeniu iż:
- cesarz jest pomazańcem bożym
- z rąk Chrystusa otrzymał władzę nad całym światem
- nauka realizowana przez cesarza jest nauką Chrystusa (stąd mandorla nad jego głową)
- władza cesarska jest najwyższa i uniwersalna
- cesarz jest pośrednikiem między człowiekiem i Bogiem
Treść inskrypcji dedykacyjnej na zwoju trzymanym przez symbole ewangelistów:
„Pamiętaj o Cesarzu Ottonie, że Bóg przyodziewa Twoje serce w księgę, którą właśnie przyjąłeś od Liuthara”
question90