Przepowiednia św.Melechiasza.doc

Przepowiednia św. Malachiasza

ok. 1590 r.

Proroctwo to, zwane częściej "przepowiednią", by odróżnić je od słynnego fragmentu z księgi proroka Malachiasza, jest pseudoepigrafem w języku łac., powołującym się na św. Malachiasza, prymasa Irlandii z XI w., hierarchę słynącego z daru proroctwa. Tekst powstał prawdop. w połowie XVI w., i prawdop. poddany został przeróbkom redakcyjnym przynajmniej raz pod koniec XVI w. Zawiera 112 krótkich, zróżnicowanych leksykalnie not opisujących rzekomo wszystkich następców św. Piotra począwszy od Celestyna II (1143-1144). Większość haseł przepowiedni to zawiadomienia, tj. twory językowe, które nie mają w swoim składzie formy osobowej czasownika, ani nie pozwalają na jej jednoznaczne wprowadzenie. Wśród nich najczęstsze (76) są zawiadomienia mianownikowe (zawierające rzeczownik w mianowniku), a rzadziej (23) występują zawiadomienia określnikowe (złożone z określeń rzeczownika lub czasownika). Pozostałe hasła to zdania (3) i oznajmienia (10), czyli, odpowiednio, wypowiedzi mające w swoim składzie formę osobową czasownika lub pozwalające się jednoznacznie o taką formę uzupełnić.

Św. Malachiasz, abp, wyznawca, prymas Irlandii. - Maelmhaedhoc O'Morgair, Irlandczyk urodzony w Armagh w 1094. Wstąpił do benedyktyńskiego opactwa w Armagh, gdzie przyjął święcenia kapłańskie w 1119. Po studiach teologicznych w Lismore wybrany opatem w Bangor (1123). Sakrę biskupią przyjął w 1124, obejmując stolicę w Connor. W 1129, po śmierci św. Cellacha, mianowany arcybiskupem metropolitą Armagh. Stolicę prymasowską objął jednak dopiero w 1132, po ustaniu pretensji kontrkandydata. Dwukrotnie (1139, 1148) wyjeżdżał do Rzymu, odwiedzając po drodze opactwo w Clairvaux i żyjącego tam św. Bernarda. Mianowany przez pp. Innocentego II legatem w Irlandii, wystarał się o paliusze dla metropolii Armagh i Cashel. W czasie drugiej podróży do Rzymu zmarł w Clairvaux 2 XI 1148, w obecności św. Bernarda. Kanonizowany 6 VII 1199 przez pp. Klemensa III. Wpisany do Martyrologium Rzymskiego pod zlatynizowanym imieniem i datą 3 listopada, ze względu na wspomnienie Wszystkich Zmarłych. Dawne biografie jednogłośnie wspominają o "darze proroctwa" manifestowanym za życia świętego oraz o cudach, manifestowanych także po śmierci.

Najstarsza znana wersja przepowiedni pochodzi z Włoch. Wyszła spod pióra Arnoldo de Wion, benedyktyna z opactwa św. Justyny w Padwie, i zawarta została w jego dziele Lignum Vitae, wydrukowanym w 1559 r. Historyk Onofrio Panvinio, autor Epitome Romanorum Pontificum, napisanego za pontyfikatu Pawła IV (1555-1559) akceptował przepowiednię jako średniowieczny autentyk, interpretując ją w odniesieniu do pierwszych 69 osób w niej opisanych (do Pawła IV włącznie). W XVII w. Claude-Francois Menestrier (1631-1705), jezuita, uznał przepowiednię za fałszerstwo zwolenników kard. Simoncellego, przygotowane na konklawe (1590), po którym papieżem został kard. Sfondrati (pp. Grzegorz XIV). Francois Cucherat (1812-1887) wysunął teorię, która współcześnie ożywiła zainteresowanie tymi proroctwami (La Prophetie de la Succesion des Papes depuis le XII siecle jusqu'a la fin du Monde. Son auteur, son auhenticite et son explication, Paris: Palme 1871, rozdz. 15): tekst miał być jakoby autentyczny, przygotowany przez abp O'Morgaira w czasie jego pierwszej podróży do Rzymu (1139) i przekazany pp. Innocentemu II jako pociecha i umocnienie w czasie przedłużającej się schizmy, ukazywał bowiem długi i nieprzerwany szereg jego następców. Papież miał zachować tekst przepowiedni w archiwum, gdzie przez blisko 450 lat przeleżał on w zapomnieniu, aż odkryto go w 1590 r.

Przeciwko autentyczności proroctwa przemawiają: 1) milczenie św. Bernarda na temat tego proroctwa O'Morgaira, mimo że wspomina on o cudach i proroctwach swojego przyjaciela ? tę trudność starał się rozwiązać ks. Cucherat; 2) zamieszanie w związku z włączeniem postaci antypapieży: a) jeden z nich został pominięty (antypp. Innocenty III), b) obediencja awiniońska czasu Wielkiej Schizmy potraktowana została z wielką uwagą lecz bez konsekwencji, dzięki czemu włączony został do proroctwa antypp. Klemens VIII, który należał do krótkiej linii całkowicie odseparowanych od Kościoła następców antypp. Benedykta XIII, a pominięci zostali dwaj antypp. Benedykci XIV; 3) wyraźny podział pod względem identyfikacji osób i pontyfikatów na listę 75 wyrażeń wskazujących na papieży i antypapieży do Urbana VII włącznie (15-27 IX 1590) oraz listę 37 papieży po nim. Lista w swojej pierwszej części jest retrospektywna, oparta na znajomości historii Kościoła, w części drugiej ? profetyczna, jednak w duchu całkowicie odmiennym od funkcji prorockiej Chrystusa, w ramach której Kościół identyfikuje dar (charyzmat) proroctwa. Podstawowym elementem tej funkcji jest wyjaśnianie, tłumaczenie i przybliżanie prawdy. Przepowiednia św. Malachiasza ma ten sam kierunek, ale przeciwny zwrot: w części pierwszej bez znajomości prawdy historycznej pozostaje enigmą, w świetle tej znajomości stając się dopiero zbiorem aluzji, w części drugiej natomiast, nawet przy znajomości historii, pozostaje zestawem symboli, otwartym na różnorodne wyjaśnienia; 4) błędy co do faktów historycznych w części pierwszej, w której kilka zapisów (m.in. te dotyczące pp. Klemensa IV i bł. Grzegorza X) odpowiada wiedzy historycznej o czasach minionych uznawanej pod koniec XVI w., lecz później uściślonej.

Przepowiednia nigdy nie była pochwalana ani potępiana, ani nawet brana pod uwagę przez Urząd Nauczycielski. Powszechny pogląd wskazuje natomiast na jej ogólnie pozytywne oddziaływanie poprzez budzenie zainteresowania historią Kościoła. Zainteresowanie przepowiednią w czasach współczesnych jest tym większe, że lista powoli się wyczerpuje, a od pontyfikatu Piusa VI począwszy jej teksty wydają się coraz precyzyjniej wiązać z osobami papieży. Od Leona XIII celność, z jaką tekst puentuje kolejne pontyfikaty jest szczególnie uderzająca. W związku z tym, że lista kończy się na urzędującym Biskupie Rzymu, Benedykcie XVI, a po nim zawiera jeszcze tylko końcową notę o "Piotrze Rzymskim", upływ czasu nieuchronnie zweryfikuje jej prorocki charakter.

Interesujące może być także spojrzenie na przepowiednię w świetle jednego z pierwszych polskich komentarzy do niej, napisanego przed 260 laty przez Benedykta Chmielowskiego, autora leksykonu ciekawostek, legend, podań i okruchów użytecznej wiedzy Nowe Ateny. Zapisał on jako oczywiste spostrzeżenie coś, co dzisiaj niektórzy autorzy wydający tę przepowiednię zdają się pomijać lub przemilczać, a co jasne jest dla każdego krytycznego umysłu, który się z przepowiednią zetknął: "Kompozytor albo nazad życia, herby, kondycje papieżów wiedział, albo żyjąc kilkunastu zapamiętał, dlatego mógł prawdę napisać. [...] Ale którzy Papieże nastąpili po życiu tego Kompozytora, bardzo ciężko tym applikować jego Vaticinia, trzeba głęboko konceptować, a prawie za łeb przyciągać". Zob. ? komentarz B. Chmielowskiego (1745)

Współcześnie tekst przepowiedni wydawany był wielokrotnie wraz z komentarzami o rozmaitej objętości. Zob.: Peter Bander, Prophecies of St. Malachy, Introduction and commentary by..., Rockford (Illinois): Tan Books and Publishers, Inc. 1970, 96 s. ISBN 0-8955-5038-5; Daniel Réju, Les Prophéties de Saint Malachie. Mort des Papes et Apocalypse, Paris: Rocher 1979, 188 s.; ISBN 2-7242-0669-X; John Hogue, The Last Pope. The Decline and Fall of the Church of Rome. The Prophecies of St. Malachy for the New Millennium, Element Books 1999, 336 s. ISBN 1-86204-202-0 (książka ukazała się w 1999 r. w 13 państwach świata, w 7 językach).

Poniżej tekst łaciński przedstawiony jest w nowym przekładzie, popartym analizą leksykalną. Objaśnienia w części pierwszej powtarzają to, co zostało ustalone już pod koniec XVI w. w kwestii odniesień (z reguły heraldycznych i onomastycznych) tekstów przepowiedni, z dodatkiem kilku istotnych uwag historycznych. Objaśnienia części drugiej to tekst przywołujący niektóre, najczęściej powtarzane interpretacje proroctw, lecz poza tym całkowicie oryginalny, napisany w ramach testowania możliwości, jakie otwiera przed historykiem pomysł interpretacji tekstów przepowiedni. Numery w nawiasach kwadratowych oznaczają, w kolumnie lewej ? kolejny tekst proroctwa, w kolumnie prawej ? kolejny numer pontyfikatu w "poczcie papieży" opublikowanym w niniejszej witrynie. Odniesienie do pocztu, na którym widnieją szczegółowe daty i nazwiska, uczyniło zbędnym podawanie tych danych w objaśnieniach przepowiedni. Tekst objaśniający skupia się zatem na sensie łacińskiego wyrażenia, rezygnując z quasi-encyklopedycznego stylu stosowanego zazwyczaj przez autorów edycji książkowych. Numery w kolorze czerwonym oznaczają pontyfikaty papieży, za których działali lub próbowali działać opisani w przepowiedni antypapieże. Kolorem niebieskim oznaczono tekst przekładu, kolorem białym ? tekst komentarza objaśniającego i uwag leksykalnych.

data publikacji: 4 lutego 2005 r.
uzupełniono: 21 kwietnia 2005 r.
uzupełniono: 21 października 2005 r.

CZĘŚĆ "RETROSPEKTYWNA"