APy
dr Bronowicz
kolokwium czwarte - nowopotwory
grupa 4,5,6 –2004/05
Zagadnienia z nowotworów
1. Hyperthrophia – hyperplasia
przerost(hypertrophia)-powiększenie narządu lub tkanki powstałe w wyniku powiększenia się jego komórek, wytwarzających większą liczbę organelli. Komórki są pełnosprawne.
rozrost(hyperplasia)-powiekszenie się objętości narządu wskutek zwiększenia się liczby jego komórek.Jest zjawiskiem odrębnym albo elementem odrostu lub naprawy.
2. Postacie przerostu - przykłady
Postacie przerostu:
· pierwotny,samoistny(h.primaria,spontanea)-o przyczynie nieznanej
np. kardiomiopatia przerostowa
· wtórny(h.secundaria)-o znanej przyczynie
a.zastępczy(h.vicaria)-dotyczy narządow parzystych(głownie nerek),po usunięciu lub zniszczeniu jednej z nich druga przerasta i przyjmuje dodatkową pracę.
b.wyrównawczy(h.compensatoria)-inaczej czynnościowy lub roboczy, następstwo wzmożonej pracy narządu.,np. przerost mięśnia przy zwrocie oporu,jaki ma do pokonania, przerost błony mięśniowej narządów rurowych powyżej ich patologicznego zwężenia, przerost mięśnia sercowego w warunkach przeciążenia ciśnieniowego lub objętościowego, przerost kłębuszków nerkowych w przypadku niedotlenowania ustroju
3. Metaplasia - def., przykłady
metaplazja(metaplasia)- inaczej przemiana, przekształcenie się tkanki zróżnicowanej i dojrzałej w inną, też zróżnicowaną i dojrzałą, w następstwie zmiany kierunku różnicowania się komórek macierzystych z nieznanych powodów
np. nabłonek przewodowy walcowaty torbieli trzustkowych w mukowiscydozie ulega z czasem przemianie w nabłonek wielowarstwowy płaski; krypty jelitowe w toku zapalenia jelita cienkiego w chorobie Leśniowskiego i Crohna przybierają postać dwunastniczych gruczołów Brunnera, myositis ossificans(kostniejące zapalenie mięśni)
4. Nowotwór złośliwy - def.
Nowotwór złośliwy(neoplasma malignum)-nie leczony prowadzi do śmierci; cechuje się
· utkaniem niezróżnicowanym i jednocześnie niedojrzałym lub zróżnicowanym ,ale o dojrzałości różnego stopnia,
· brakiem odgraniczenia od podłoża
· szybkim wzrostem
· brakiem torebki(wyjątek rak nerki)
· naciekaniem tkanek
· wzrostem destrukcyjnym
· wznowa(recidiva)
· wnikaniem do naczyń i przerzutami(matastases)
5. Rak – mięsak
rak(carcinoma)-nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanki nabłonkowej zarówno powierzchniowej jak i gruczołowej
mięsak(sarcoma)- nowotwór złośliwy rozwijający się z tkanki łącznej, mięśniowej lub naczyń
6. Progresja nowotworu.
Progresja nowotworu-wzrost agresywności nowotworu wraz z upływem czasu co zależy od coraz większej liczby dodatkowych mutacji, np. przejście fazy przedinwazyjnej raka w inwazyjną.
-stan przedrakowy(status praecancerosus)
-rak przedinwazyjny,śródnabłonkowy,0˚(ca. praeinvasivum, ca. intraepitheliale, ca. 0˚)
-rak inwazyjny wczesny,naciekający (ca. microinvasivum, microcarcinoma)
-rak inwazyjny w pełni rozwiniety
7. Nowotwór anaplastyczny.
Nowotwór anaplastyczny(neoplasma anaplasticum) -nowotwór zbudowany z niedojrzałych i niezróżnicowanych komórek, zdolnych jedynie do rozrostu, w którym nie można się domyślać żadnej tkanki macierzystej
8. Cechy morfologiczne komórki atypowej
· powiekszenie się komórek (macrocytosis)
· zmiana kształtu komórek(heterocytosis)
· powiększenie się jadra
· spadek objętości cytoplazmy(względny lub bezwzględny)
· przesuniecie stosunku jadro/cytoplazma na korzyść jadra
· jądra bogate w chromatynę, nadbarwilwość=hiperchromazja (hyperchromatosis)
· powiększenie i nadbarwliwość jądra (hypernucleosis)
· nieregularność i nadbarwliwość jądra (heteronucleosis)
· zwiekszona liczba jąder w komórce(polynucleosis)
· zwiekszona liczba jąderek w jądrze (polynucleolosis)
· wydatniejsze jaderko(hypernucleolosis)
· bazofilia-chromatyna ciemnoniebieska; wysoka zawartość RNA w cytoplazmie
· kanibalizm=wchłanianie jednej kom.nowotworowej przez drugą
· niejednolitość obrazu komórek(anisocytosis)
9. Rak desmoplastyczny
Rak desmoplastyczny, włóknisty, twardy (ca.desmoplasticum ,scirrhosum, fibrosum, durum) – postać raka gruczołowego, którego komórki są rozsypane w szkliwiejącym zrębie pojedynczo lub układają się „gęsiego”; w jego utkaniu przeważa zrąb nad miąższem (komórkami nowotworowymi)
10. Inhibicja kontaktowa
Inhibicja kontaktowa-reakcja komórek na bezpośrednie zetknięcie się ze sobą błonami;podczas kontaktu komórek dochodzi do zahamowania ich podziału; komórki zaczynają się różnicować.
11. Drogi szerzenia się nowotworów – wymień
Drogi szerzenia się nowotworów
· przez ciągłość (per continuitatem)
· przez styczność (per contiguitatem)
· przez samowszczepianie (per autoinoculationem)
· droga naczyń chłonnych
· droga naczyń krwionośnych
· przez płyn mózgowo-rdzeniowy
12. Wymień okresy wzrostu nowotworu w ustroju
· Dysplazja -komórki kształtem i orientacją odbiegają od typowych
· Stan przedrakowy(status praecancerosus)-nienowotworowe jednostki chorobowe lub niektóre nowotwory niezłośliwe, zagrażające rozrostem złośliwym częściej niż tkanki prawidłowe, w obrazie histologicznym stwierdza się dysplazję pojedynczych komórek
· Rak przedinwazyjny(carcinoma praeinvasivum, ca. in situ, ca. intraepitheliale)-rozrost komórek o cechach nowotworu złośliwego, ograniczony jedynie do obszaru nabłonka, nie daje przerzutów, w obrazie histologicznym stwierdza się dysplazję na całej grubości nabłonka.
· Naciekanie, inwazja nowotworowa(infiltratio neoplasmatica) zaczyna się przekroczeniem przez grupę komórek nowotworowych błony podstawnej i wniknięciem ich na niewielka głębokość do podścieliska.
· Wczesna inwazja (mikroinwazja)-naciekanie nie głębsze niż 5mm, brak przerzutów
· Inwazja w pełni rozwinięta -głębsze naciekanie, częste przerzuty
13. Przerzuty, wznowa nowotworowa
Przerzuty(metastases)- wtórne ogniska nowotworu, bez związku z guzem pierwotnym, które powstaja w wyniku przenoszenia komórek nowotworowych drogą naczyń krwionośnych lub krwionośnych. Każde ognisko przerzutu może stać się punktem wyjścia do dalszych przerzutów.
Wznowa(recidiva)-pojawianie się tkanki nowotworowej w podłożu, z którego została ona usunięta chirurgicznie
· wczesna-pojawić się może jeszcze w czasie gojenia po zabiegu chirurgicznym, bądź też w pierwszych tygodniach czy miesiącach po wygojeniu; można ją wytłumaczyć niecałkowitym usunięciem tkanki nowotworowej, zwłaszcza w przypadku wzrostu naciekającego
· późna-pojawia się po latach; można ją wytłumaczyć miejscową skłonnością do nowotworzeni
14. Stan przedrakowy def, 5 przykładów
Stan przedrakowy(status praecancerosus)-nienowotworowe jednostki chorobowe lub niektóre nowotwory niezłośliwe, zagrażające rozrostem złośliwym częściej niż tkanki prawidłowe, w obrazie histologicznym stwierdza się dysplazję pojedynczych komórek
· długotrwałe owrzodzenia skóry i przetoki, róg skórny
· znamie barwnikowe dysplastyczne,
· plama soczewicowata łagodna
· dysplazja niezrogowaciałej warstwy nabłonka wielowarstwowego płaskiego w rogowaceniu białym(j.ustnej, przełyku, krtani, cz.pochwowej szyjki macicy, w skórze prącia i sromu)
· polipy i wrzód przewlekły żołądka
· metaplazja jelitowa w żołądku
· gruczolakowatość błony śluzowej jelita grubego
· marskość wątroby
· rozrost gruczołowy endometrium z dysplazją
· gruczolakotorbielaki jajnika
· przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego z kamicą
· skóra pergaminowa
· rogowacenie starcze skóry (keratosis senilis)
· rogowacenie czerwone
15. Wymień 5 teorii powstawania nowotworów
· Teoria onkogenu
· Teoria wirusowego pochodzenia nowotworu
· Teoria epigenetyczna
· Teoria immunologicznej stymulacji nowotworów
· Teoria nadmiernej regeneracji
· Teoria odprysków zawiązkowych
16. Profilaktyka genetyczna w nowotworach gruczołu sutkowego
· diagnostyka molekularna mutacji konstytucyjnych genu BRCA1
· ...
nithren