I. Ogólne pojęcia prawne oraz prawo konstytucyjne:
1. Państwo i prawo:
Państwo- jest to organizacja polityczna obejmująca zakresem swojego działania ogół społeczeństwa zamieszkującego określone terytorium
Prawo:
§ W ujęciu przedmiotowym - jest to ogół norm ustanowionych lub uznanych przez państwo w regulujących organizacje zakres działania instytucji i postępowanie ludzi. To prawo jest zabezpieczone przymusem. Zasada powszechności - prawo jest skierowane do ogółu społeczeństwa.
§ W ujęciu podmiotowym - są to uprawnienia korzyści, jakie wynikają z określonych przepisów prawnych dla poszczególnych osób. Wiele spraw może zostać wykonane przez pełnomocnika.
2. Norma prawna i przepis prawny:
Norma prawna – jest to obowiązująca reguła zachowania się adresatów w sytuacji w niej określonej. Norma jest zabezpieczona środkami państwowego przymusu. Każda norma prawna zawiera trzy elementy:
§ Hipoteza, która określa stan faktyczny uzasadniający jej zastosowanie do konkretnego podmiotu.
§ Dyspozycja- stanowi jak powinien zachować się podmiot w samej sytuacji
§ Sankcja jest to ujemny skutek, jaki staje się udziałem osoby, której zachowanie nie jest zgodne z dyspozycją normy.
Przepis prawny - jest to część aktu prawnego wyodrębnionego przez ustawodawcę jako artykuł paragraf lub w innej postaci.
3. Zdarzenia i stosunki prawne:
Zdarzenia prawne - prawa podmiotowe określonych osób wynikając z norm prawa przedmiotowego. Jakie powstają i wygasają na skutek pewnych zdarzeń, których następstwem jest zaistnienie konkretnego stosunku społecznego bądź zmiana lub jego wygaśnięcie.
Stosunek prawny - jest to pewna więź społeczna, jaka powstaje między dwiema lub więcej osobami w następstwie stworzonego przez nie zdarzenia i ta sytuacja jest określona w obowiązującej normie prawa.
4. Przestrzeganie i stosowanie prawa:
Jeżeli jest prawo ustalone to jest stosowane do ogółu (np. równe traktowanie płci)
5. Wykładnie prawa:
Wykładnia prawa - jest to interpretacja znaczenia norm zawartych w przepisach prawnych
Rodzaje wykładni:
A. W zależności od organu, który dokonuje wykładni:
- Wykładnia autentyczna, której dokonuje sam pracodawca istota tej wykładni jest wyjaśnienie, co należy rozumieć przez użyte określenia ustawy
- Wykładnia legalna, której dokonuje specjalne upoważniony organ państwa, w Polsce jest to trybunał konstytucyjny
- Wykładnia sądowa, której dokonują sądy podczas stosowania prawa w konkretnych przypadkach
- Wykładnia organów administracji publicznych, której dokonują nadrzędne organy administracji wówczas ta wykładnia odnosi się do organów administracji niższych szczebli
- Wykładnia doktrynalna, która jest dokonywana przez specjalistów i poszczególnych dziedzin prawa oraz ekspertów nauki. Nie ma mocy wiążącej dla sądów i organów administracji publicznej.
B. W zależności od sposobu dokonywania wykładni:
- Wykładnia językowa, ustala znaczenie normy na gruncie właściwości języka w którym została sformułowana
- Wykładnia systemowa ustala znaczenie normy w całokształcie systemu, do którego należy i w powiązaniu z innymi normami
- Wykładnia funkcjonalna ustala znaczenie normy ze względu na funkcje i cele, które ma spełniać
6. Struktura organów wymiaru sprawiedliwości:
Do organów sprawiedliwości wymiaru sprawiedliwości zaliczamy:
§ Sądy powszechne
§ Sądy wojskowe
§ Sad najwyższy
§ Sad administracyjny
Sądy powszechne dzielimy na:
- Sady apelacyjne
- Sądy okręgowe
- Sądy rejonowe wraz z sądami grodzkimi
Sądy dzielą się na wydziały:
- Cywilny
- Karny
- Rodzinny (do spraw nieletnich)
- Pracy
- Gospodarczy
- Ksiąg wieczystych
Wydział ksiąg wieczystych znajduję się w sądach rejonowych oraz w zamiejscowych ośrodkach tych sadów.
Podstawową zasadą polskiego orzecznictwa jest zasada dwuinstancyjności zasada ta polega na tym, że od orzeczeń sądu pierwszej instancji można złożyć środki odwoławcze do sądu drugiej instancji. Jednakże w tzw. terminach zabitych.
7. Organy ochrony prawnej. Obsługa prawna:
Organy ochrony prawnej to:
1) Trybunał konstytucyjny jest powołany do badania i orzekania o zgodności ustaw i innych aktów prawnych z konstytucją
2) Trybunał stanu- jest organem powołanym do orzekania o odpowiedzialności osób na naczelnych stanowiskach państwowych za nanoszenie konstytucji i ustaw. Jest to tzw. Odpowiedzialność konstytucyjna. Decyzję o pociągnięciu danej osoby do odpowiedzialności konstytucyjnej podejmuje sejm.
3) Sad administracyjny – bada zgodność decyzji administracyjnych z prawem. W sytuacji, gdy dana decyzja została wydana z naruszeniem prawa uchylają i przekazują do ponownego rozpatrzenia albo stwierdza jej nieważność.
4) Najwyższa Izba Kontroli (NIK) sprawuje kontrole państwowa nad działalnością organów administracji publicznej. NIK podlega pod sejm
5) Prokuratura – jest to organ państwowy powołany do ścigania przestępstw.
Obsługa prawna:
1) Notariusz – wykonuje wolny zawód jako osoba zaufania publicznego. Podstawową rolą notariusza jest sporządzenie aktów notarialnych. Najczęściej wówczas, gdy prawo tego wymaga np. umowa sprzedaży, umowa darowizny, umowa spółki z ograniczona odpowiedzialnością. Umowa o sprzedaż, podział nieruchomości, zniesienie współwłasności, oddanie gruntów w UEC, użytkowanie wieczyste, umowa o ustanowienie odrębnej własności lokalowej. Musza być one sporządzone w formie notarialnej, jeżeli nie zostały sporządzone w formie notarialnej to wówczas są bezwzględnie nie ważne. Ponadto notariusze sporządzają oświadczenie dokumentów (zgodność z oryginałem). Poświadczona zgodność podpisana (np. na pełnomocnictwie). Sporządza date pewną- data stwierdzająca, że w danym dniu okazano pewne dokumenty.
2) Adwokaci – udzielają pomocy prawnej przede wszystkim osobom fizycznym. Adwokaci zastępują swoich klientów przed sądami w postępowaniu tzw. zastępstwo procesowe.
3) Radcy prawni – przede wszystkim pracują w firmach zajmują się sprawami gospodarczymi i sprawami pracy.
8. Źródła prawa:
Źródła prawa – są to akty normatywne ustanowione przez upoważnione organy władzy, administracji publicznej zawierające normy prawne lub istotny składnik treści normy prawnej.
System aktów normatywnych jest to uporządkowany według dwóch kryteriów:
§ Podmiotu prawodawczego:
I. Sejm i senat (parlament) mogą uchwalać konstytucję (ustawa zasadnicza) ustawy i uchwały
II. Prezydent RP może wydawać rozporządzenia, zarządzenia i podpisuje ustawy
III. Rada ministrów tzw. rząd może uchwalać wydać rozporządzenia, uchwały wykonawcze oraz uchwały samoistne
IV. Prezes rady ministrów (premier), Ministrowie, Kierownicy centralnych urzędów (np. przez NBP), mogą wydawać rozporządzenia, zarządzenia, instrukcje, regulaminu i statuty
V. Wojewodowie mogą wydawać rozporządzenia, zarządzenia porządkowe i obwieszczenia
VI. Jednostki samorządu terytorialnego mogą wydawać uchwały, zarządzenia porządkowe oraz obwieszczenia
§ Rodzaju aktu normatywnego:
Konstytucja – zajmuje nadrzędne miejsce w hierarchii aktów ustawodawczych. Ustalenie oraz zmiana wymaga 2/3 postów i senatorów, z co najmniej ½ ogólnej liczby obecnych w czasie głosowania. W swojej treści zawiera normy prawne dotyczące zasad ustroju politycznego i społeczno-ekonomicznego państwa. Stanowi o organach administracji publicznej. Określa podstawowe prawa i obowiązki obywateli wydane z upoważnienia konstytucji inne akty normatywne nie mogą być w swej treści z nią sprzeczne.
Ustawa – jest aktem normatywnym uchwalonym przez sejm a następnie przez senat. Ustawa wymaga podpisu prezydenta RP. Co oznacza skierowanie ustawy do dziennika ustaw.
Ustawy obowiązują:
Prezydent nie ma obowiązku podpisania ustawy. Wówczas może złożyć tzw. veto
Rozporządzenie – jest aktem normatywnym wydawanym przez prezydenta. Radą ministrów i poszczególnych ministrów i centralnych urzędów. Rozporządzenia mogą być wydawane wyłącznie na podstawie przepisu ustawy tzw. delegacja ustawowa. Rozporządzenia stanowią szczegółowe rozwinięcie tematu treści przepisów zawartych w ustawie. Warunki ważności rozporządzenia:
1) Delegacja ustawowa
2) Zgodność treści rozporządzenia z przepisami ustawy
3) Rozporządzenie nie może wyjść poza granice delegacji
Zarządzenia – posiadają mniejszy zakres treści oraz podmiotowy niż rozporządzenia
Uchwała – jest to akt prawny kolegialnych organów władzy np. sejm, rada powiatu, sejmik województwa. Uchwały dotyczą najczęściej pewnych (szczegółowych) zagadnień. Dla ważności uchwały potrzebna jest delegacja ustawowa (podstawa do jej wydania) tj. konkretny artykuł ustawy.
Ogłoszenie i publikacja aktów prawnych:
Ważnym warunkiem przestrzegania prawa jest jego ogłoszenie tzw. promulgacja, czyli podanie do publicznej wiadomości określonych aktów prawnych w publikatorach. Najważniejsze publikatory:
Ø Dziennik ustaw, w którym są ogłaszane ustawy, umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia (Dz.U.)
Ø Monitor polski, w którym są ogłoszone uchwały parlamentu oraz zarządzenia i obwieszczenia (M.P.)
Ø Dzienniki urzędowe poszczególnych ministrów
Ø Wojewódzkie dzienniki urzędowe
9. System prawa Rzeczypospolitej Polskiej:
System prawa – jest to zespół norm obowiązujących w państwie zróżnicowanych według dziedzin politycznych i społeczno gospodarczych, do których się odnoszą. W systemie prawa RP wyróżniamy następujące gałęzie (działy) prawa:
A. Prawo państwowe – podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadniczo (konstytucyjna) oraz inne akty prawne związane z parlamentem
B. Prawo cywilne- reguluje stosunki majątkowe między podmiotami prawa oraz niektóre sprawy nie majątkowe np.: prawo autorskie
C. Prawo rodzinne- normuje stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, między rodzicami, a dziećmi, pomiędzy osobami z pokrewieństwa przysposobienia i opieki
D. Prawo pracy- zawiera normy prawne regulujące stosunki pracy i stosunki płac
E. Prawo administracyjne- stanowi zbiór norm prawnych regulujących stosunku społeczne powstałe w wyniku funkcjonowania organów administracji publicznej
F. Prawo finansowe- obejmuje średnio pojęte operacyjne finansowe i instytucje finansowe
G. Prawo karne- określa, stanowi, co jest przestępstwem i jaka kara jest przewidziana za dane przestępstwo
H. Prawo procesowe- stanowi o postępowaniu przed sądem, a w tym ustanowienie drogi koniecznej oraz zniesienie współwłasności (podziału)
Prawo naszego kraju jest systemem prawa pisanego tj. obowiązują przede wszystkim akty prawne w formie pisemnej.
Kodyfikacja prawa- oznacza ujęcie w jedną logicznie usystematyzowaną całość przepisów dotyczących danej dziedziny stosunków społecznych zawartych w różnych aktach normatywnych.
Wyróżniamy następujące kodeksy:
1) Kodeks postępowania administracyjnego (potocznie KPA)
2) Kodeks cywilny
3) Kodeks karny
4) Kodeks postępowania karnego
5) Kodeks postępowania cywilnego i inne
6) Kodeks rodzinny i opiekuńczy
7) Kodeks pracy
8) Kodeks spółek pracy
II. Prawo cywilne...
stokrotka1106